1458, Οι Φλωρεντινοί χάνουν την Αθήνα


  Αθήνα  1458


Πάνω στην Ακρόπολη οι Φλωρεντινοί
σε θέση βρίσκονται δεινή,
καθώς οι μπομπάρδες ρίχνουν βροχή
τις κανονόμπαλες, καθ' όλη την τριετή,
την εξαντλητική πολιορκία,
από την Οθωμανική,
                         την αυτοκρατορία.

Περάσαν με πολιορκία πείνας
τρία χρόνια και ένας μήνας,
ώσπου του Δουκάτου της Αθήνας,
πέφτει η Ακρόπολη που αντιστεκόταν,
και από Τούρκους πια θα καταχτιόταν...

Ο Δούκας Ατσαόλι είχε λαλήσει,  
και είχε συνθηκολογήσει..
Από κοντά και οι λοιποί,
οι πεινασμένοι, σαν σκελετοί,
οι πρώην περήφανοι ιππότες,
τώρα διωκόμενοι, ενώ 'ταν διώκτες,
και ή σημαία η Τουρκική
να κυματίζει πλέον,
                         [πα' στη κορφή...

Φτάνει ο Μωάμεθ... να καμαρώσει
το πνεύμα της γης, 
                              [πούχει σκλαβώσει
και τη σοφία, όπου νομίζει, 
                    [πως έχει αιχμαλωτίσει.

Τώρα ανενόχλητη πλέον η Δύση,
ελεύθερη για την παγκοσμιοποίηση,
που βήμα βήμα στα σίγουρα θα κτίσει,
μια κοινωνία απαθών ρομπότ...
βάζω αποσιωπητικά,
                   [και Αγγλιστί τελεία, " ντοτ"*                 *(dot)...

Ο Μωάμεθ Β΄επί του ίππου,
στο στυλ του Μακεδόνα του Φιλίππου,
με θαυμασμό για την αρχαία Ελλάδα,
κάνει στη χώρα περατζάδα,
ο περιβόητος αυτός πανούργος πορθητής... 
           
Όλοι οι Τούρκοι τύχαν εντολής
να σεβαστούν τις αρχαιότητες
και να περιοριστούνε οι ωμότητες...

Έβαλε επίσης τοπικά κουμάντα,           
τους κλεφτογέροντες, που πάντα
ακούμε με σκεπτικισμό
και σταματώ μ' ερωτηματικό....

Είχε τη διάθεση να δείξει πολιτισμό,
μα στα χαρτιά και μόνο 
                        [έμεινε δυστυχώς αυτό. 
Νά... τα παιδομαζώματα,
νά... τα βαρβαροκαμώματα,
και καταπίεση εκ τζιμμήδων*,               *Έλληνες σκλάβοι- δουλοπάροικοι
εκ γενιτσάρων* και σπαχήδων*....          *κουμάντα στις γαίες του Σουλτάνου
και η θαμμένη,
                    [από την ιστορία,
η ντροπιαστική παρθενοφθορεία,                     
που ήταν ο πλήρης εξευτελισμός,  
καθώς ο Τούρκος,
                     [ο άρχοντας ο τοπικός
είχε την ''εξουσία'',
μετά το γάμο, κάθε κυρία,
για τρεις ημέρες να τη γλεντάει,
και ο γαμπρός ευγνώμων να προσκυνάει
τον ''εφέντη'' σαν πήγαινε,
                                 [να την παραλάβει.

'Δω δεν θα κάνω το στραβάδι,
και την αλήθεια* θα την πω,                           *Jus primae noctis, Λατ. η παρθενοφθορεία
πως ήτανε Ρωμαϊκο-βυζαντινό*                     *Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (Βακαλόπουλος)
και παλαιό το κόλπο αυτό,
(πριν έρθουνε οι Τούρκοι εδώ),
όπως και άλλοι Κανουναμέδες,*                      *Τούρκικες διατάξεις
που τους εφάρμοζαν Ρωμαίοι λεμέδες*,         *γλοιώδεις τύποι
"δια του δικαίου τού ισχυροτέρου"...

Δύσκολος είναι του χειροτέρου,             
ο εντοπισμός,
                     [από τα δύο ''αυτοκρατορο-μεγαλεία'',
την εκ δεκαέξη αιώνων Ρωμαιοκρατία,
ή την εκ τεσσάρων μόνο Τουρκοκρατορία...

Μεροληπτικό είναι ενίοτε το "φόκους"*        *η έστίαση στο κύριο θέμα     
ιστορικών, που εφευρίσκουν τρόπους,
να κάνουν πολλά ''πράγματα''... γαργάρα,
και παραλείπουν τα γιατί....  και άρα....




   Πορτογαλία  1458



 Φ  αντάζουν επιβλητικά
τα πλοία, τα πολεμικά                  
της εποχής, 
              [τα Πορτογαλικά,
στο Γιβραλτάρ λίγο πιο δω,
ερχόμενα απ' Ατλαντικό,
πλησιάζοντας τη Μεσόγειο...


Ο Στόλος, που τη μισή υδρόγειο
σύντομα θα ανακαλύψει,
στους νικημένους τους λαούς 
                      [επάνω θα ''πατήσει'',
τον πλούτο τους να κατακτήσει.   

Ποιοι είναι τ' αφεντικά θυμίζαν,
αλαζονικά που κυματίζαν,
τα φλάμπουρα του Αφόνσο βασιλιά
στ' άλμπουρα πάνω ψηλά,
και μοιάζαν μηνύματα απειλητικά
που στέλνανε προς τη στεριά.

Τρέμοντας βλέπαν φοβισμένοι
ξέροντας τι τους περιμένει
στου Αλκέηζερ-Σεγκίρ το κάστρο....                  *Alcacer-Ceguer

Του Σουλτάνου Αμπνταγιάκ* το άστρο              *Abd al-Haqq II of Morocco
θα σβήσει, παρά την ανδρεία
των μαχητών του κι η υπεροπλία
των σιδηρόφρακτων των Πορτογάλων,
θα τους τσακίσει και θάταν μάλλον,
αιώνια ετούτη η κυριαρχία,
εάν σε μία εκατονταετία,
πάνω σε κρίση και αφραγκία,
οι Πορτογάλοι δεν τα μαζεύαν
και πίσω για την πατρίδα τους δεν φεύγαν.

      Φεύγοντας θα καταστρέψουν τα πάντα, 
                          [ώστε να μην μπορέσουνε οι ντόπιοι,
             να ξαναοργανωθούν,  
                          [και να τους επιτεθούν κατόπι.
____________________________________

                             


  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ     

* Φραγκοκρατία στην Αθήνα (1204-1456), Η Αθήνα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 πέρασε στην δικαιοδοσία του Βονιφάτιου του Μονφερατικού ( Boniface de Montferrat ) που την παραχώρησε μαζί με τα Μέγαρα στον Όθωνα de La Roche της Βουργουνδίας, τον κύριο των Θηβών. Ο de La Roche προχώρησε αμέσως στην οργάνωση της περιοχής της Αττικής κατά τα δυτικά φεουδαρχικά πρότυπα. Τον διαδέχτηκε ο ανηψιός του που, με το όνομα Γκι ( Guy ) ο 1ος, αναγορεύτηκε Δούκας από τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο τον 9ο ( Louis IX ). 

Αμέσως μετά διορίστηκε στην πόλη Λατίνος Αρχιεπίσκοπος που τον αναγνώρισαν οι τοπικοί ιερείς μετά την αυτοεξορία στην Κέα του Έλληνα Επισκόπου Μιχαήλ Χωνιάτη. Η έδρα των πολιτικών και εκκλησιαστικών αρχών βρισκόταν πάνω στην Ακρόπολη που τα παλαιά της τείχη ενισχύθηκαν και της έδωσαν όψη μεσαιωνικού φράγκικου κάστρου. Τότε κτίστηκε και ο γνωστός ως τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε και γκρεμίστηκε, Φράγκικος Πύργος, ένα ψηλό οχυρό που επόπτευε όλο το λεκανοπέδιο.

Την εποχή εκείνη η κατοικημένη περιοχή των Αθηνών περιορίζονταν στο εσωτερικό του λεγόμενου Ύστερου Ρωμαϊκού τείχους κάτω από την Ακρόπολη προς τα βόρεια. Στα μέσα του 13ου αιώνα κτίστηκε ένας χαμηλός οχυρωματικός περίβολος, το λεγόμενο έκτοτε Ριζόκαστρο, που προστάτευε την Ακρόπολη. Ο Δούκας κατοικούσε στα Προπύλαια, ο Λατίνος επίσκοπος στο Ερεχθείο και ο ναός της Αθηνάς, ο Παρθενώνας που είχε από τους χρόνους του Ιουστινιανού μετατραπεί στον ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας έγινε καθολικός ναός.

Τα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπήρξαν ειρηνικά και, με την εγκατάσταση και δραστηριοποίηση Βενετσιάνων και Γενοβέζων εμπόρων, αναπτύχθηκε η οικονομία της περιοχής με κυριότερο οικονομικό κέντρο τη Θήβα, όπου γινόταν μεγάλη παραγωγή μεταξιού. Αναπτύχθηκαν επίσης πολλά καλλιτεχνικά εργαστήρια που παρήγαγαν πολλά προϊόντα με δυτικότροπη μορφή, επηρεασμένα κυρίως από τα πρότυπα της Βουργουνδίας.

Οι Καταλανοί, Τα χρόνια αυτά της ειρήνης και της ευημερίας έληξαν το 1311 όταν οι μισθοφόροι της Καταλανικής εταιρίας κατέλαβαν την Αθήνα και το υπόλοιπο Δουκάτο και παρέδωσαν την εξουσία στον βασιλέα της Αραγώνας. Έτσι τα καταλανικά έγιναν επίσημη γλώσσα της περιοχής, ο καθολικός επίσκοπος έκανε έδρα του την Θήβα και επίσημη νομοθεσία έγινε αυτή της Βαρκελώνης, που απαγόρευε σε όλους τους Αθηναίους την άσκηση των περισσοτέρων επαγγελμάτων. Στα 80 περίπου χρόνια της κυριαρχίας των Καταλανών η πόλη παράκμασε και η οικονομική δραστηριότητα ατόνησε.

1387- 1458 οι Φλωρεντινοί υπό τον Nerio Acciaiuoli κατέλαβαν την Ακρόπολη και την Αθήνα, 
Ο Acciaiuoli μεταφέρει πάλι την έδρα της εξουσίας στην Αθήνα και επιδόθηκε σε πολλά έργα ανάπτυξης και εξωραϊσμού της πόλης που γνώρισε μέρες σχετικής οικονομικής και κοινωνικής ακμής. Τότε επισκευάστηκε το λιμάνι του Πειραιά, ανακαινίστηκε ο Παρθενώνας που εξακολουθούσε να είναι καθολική εκκλησία με το όνομα Santa Maria de Setines και κατασκευάστηκαν, ή συντηρήθηκαν πολλοί δρόμοι, γεγονός που ευνόησε την ανάπτυξη του εμπορίου. 

Ο Φλωρεντινός ηγέτης για να προσεταιριστεί το ντόπιο στοιχείο επανέφερε την χρήση των Ελληνικών και επέτρεψε την εγκατάσταση Ορθόδοξου επισκόπου που αποκαταστάθηκε. Τότε αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά πολλές οικογένειες Αθηναίων, με προεξάρχουσα εκείνη των Χαλκοκονδύληδων. 

Την ίδια περίοδο εντοπίζουν οι ιστορικοί μελετητές την εγκατάσταση των Αρβανιτών στην περιοχή της Αττικής και της Θήβας. Οι Αρβανίτες ήταν αλβανόφωνος πληθυσμός από την περιοχή της σημερινής Αλβανίας που ακολουθούσαν το ορθόδοξο δόγμα όπως και οι γηγενείς της περιοχής. 

Η σχετική ευημερία της πόλης δεν είναι άσχετη με την γενικότερη αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών που είχε ήδη ξεκινήσει στις ιταλικές εμπορικές πόλεις, κυρίως στην Φλωρεντία. Η αγάπη των Φλωρεντινών για τα αρχαία γράμματα μεταφράστηκε και σε υλικό ενδιαφέρον για την ίδια την πόλη των Αθηνών που υπήρξε στους αρχαίους χρόνους το σημαντικότερο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο ολόκληρου του τότε γνωστού κόσμου. Τότε επισκέφτηκαν την Αθήνα και πολλοί περιηγητές από τις ευρωπαϊκές χώρες που γυρίζοντας στην Δύση διέδωσαν την εικόνα της παλιάς αίγλης της πάλαι ποτέ κραταιάς και σπουδαίας Αθήνας. 
Οι Φλωρεντινοί την κρατούν μέχρι το 1458 οπότε πέφτει στα χέρια των Οθωμανών του Μωάμεθ του Πορθητή. 

* Οι χριστιανικοί πληθυσμοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσαν μια μορφή κοινοτικής αυτοδιοίκησης και οργάνωσης. Οι διάφοροι Σουλτάνοι λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητα των διαφόρων λαών της επικράτειας, όπως στο θρήσκευμα, αλλά και των υπολοίπων συνθηκών εφάρμοσαν διάφορα μέτρα για τη διοίκησή τους. Στο επίπεδο της κοινοτικής αυτοδιοίκησης αναπτύχθηκε ο θεσμός των δημογεροντιών, με συμβούλια από εκλεγμένους δημογέροντες σε επίπεδο χωριού, οι οποίοι εξέλεγαν προεστούς σε επίπεδο επαρχίας ή περιοχής ως εκπροσώπου τους ενώπιον των Οθωμανικών αρχών.
Οι προεστοί/ προεστώτες, ή πρόκριτοι, ή κοτζαμπάσηδες (από το τούρκικο kocabaṣı, koca = μέγας, μεγάλος, γέροντας + baṣ = κεφάλι, πρώτος), Κοινοτικοί άρχοντες, οι επικεφαλής σε επίπεδο επαρχίας των ελληνικών χριστιανικών κοινοτήτων (ως δεύτερη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης), επί Τουρκοκρατίας. 


Κάθε χωριό και κωμόπολη είχε τον δικό του προεστό, ο οποίος προερχόταν από τους δημογέροντες. Ο προεστός κρατούσε την σφραγίδα της κοινότητας, είχε τόσο διοικητικές όσο και δικαστικές δικαιοδοσίες, συνηθέστερα πταισματικής φύσεως εξομαλύνοντας έτσι τυχόν διαφορές μεταξύ των συμπολιτών του αλλά και με δικαίωμα επιβολής κάποιων τιμωριών, ακολουθώντας πάντα το κατά τόπο εθιμικό δίκαιο. Στην άσκηση των καθηκόντων του περιβαλλόταν από ιδιαίτερο συμβούλιο των δημογερόντων. Για σπουδαία όμως ζητήματα συγκαλούσε γενική συνέλευση των κατοίκων όπου και λαμβάνονταν οι σχετικές αποφάσεις. 
Ειδικότερα οι προεστοί ήταν αυτοί που για λογαριασμό της οθωμανικής διοίκησης εκτιμούσαν αρχικά την φορολογική δυνατότητα εκάστου μέλους της κοινωνίας τους και στη συνέχεια συνέτασσαν τους φορολογικούς καταλόγους και προέβαιναν στην είσπραξη των αναλογούντων φόρων. Παράλληλα ήταν υπεύθυνοι για τη διατήρηση της τάξης και υπόλογοι αυτής προς την οθωμανική διοίκηση.

* Σπαχήδες [spä'hē] sipahi ή σιπαχήδες, απάρτιζαν το οθωμανικό ιππικό. Οργανώθηκαν ως σώμα κατά τον 14ο αιώνα σε φεουδαρχική βάση. Οι αξιωματικοί κατείχαν φέουδα (τιμάρια) κατά το βυζαντινό πρότυπο, που παρέχονταν από τον σουλτάνο, και επιτηρούσαν τους χωρικούς που εργάζονταν στη γη τους. Επίσης, καρπώνονταν τα εισοδήματα που προέρχονταν από τα φέουδα, εις αναγνώριση της στρατιωτικής υπηρεσίας τους προς τον σουλτάνο. Έως τα μέσα του 16ου αιώνα ήταν το σημείο αιχμής του οθωμανικού στρατού. Δεσμευμένοι, ωστόσο, στην παράδοση του ελαφρού ιππικού άργησαν να υιοθετήσουν τα πυροβόλα όπλα, η ανάπτυξη των οποίων έκανε το ιππικό λιγότερο σημαντικό για τις πολεμικές συγκρούσεις. 
Όπως και οι Γενίτσαροι, διέθεταν σημαντική πολιτική δύναμη έως ότου ο Μαχμούτ Β΄ ανακάλεσε την εξουσία τους στα φέουδα το 1828, και τους αντικατέστησε στο πεδίο της μάχης με σύγχρονο πυροβολικό, στην προσπάθειά του να χτίσει έναν σύγχρονο στρατό. Ο όρος σπαχής χρησιμοποιείται, επίσης, για να περιγράψει τους αλγερινούς και Σενεγαλέζους ιππείς του γαλλικού ιππικού εκείνης της περιόδου.
* Γενίτσαροι, Ο φοβερότερος φόρος ήταν ο "φόρος του αίματος", το γνωστό παιδομάζωμα. Στους δύο πρώτους αιώνες της δουλείας οι Τούρκοι είχαν αρπάξει ένα εκατομμύριο Ελληνόπουλα, για να επανδρώσουν τα τάγματα των γενιτσάρων. Συχνοί επίσης ήταν και οι βίαιοι εξισλαμισμοί. 

Ο Φίνλευ γράφει: Οι προεστοί της Ελλάδας αποτελούσαν το υποκατάστατο μιας αριστοκρατίας. Η προστασία της Οθωμανικής κυβερνήσεως βαθμιαία δημιούργησε μια ελληνική αριστοκρατία διοικητικών οργάνων και φοροεισπρακτόρων. Η ηθική και πολιτική θέση τούτης της τάξης αποδόθηκε άριστα με την ονομασία τους σαν είδος Χριστιανών Τούρκων.
Παρά ταύτα μεταξύ αυτών των προκρίτων ή προεστών ή κοτζαμπάσηδων υπήρξαν αρκετοί που αποδείχτηκαν πολύ κατώτεροι της αποστολής τους, υπερβαίνοντας πολλές φορές ακόμα και τους χειρότερους Τούρκους, σε ιδιοτέλειες και αυθαιρεσίες, παροιμιώδης η φράση "τι Μπραΐμης, τι Ζαΐμης!", (= ότι ο Ιμπραήμ πασάς το ίδιο κι ο Ζαΐμης). Συνέπεια αυτών, ακόμα και σήμερα, ειδικά η ονομασία κοτζάμπασης να φέρεται με τη σημασία του αυταρχικού, ή αυθαίρετου ανθρώπου.

Ο θεσμός καταργήθηκε επί Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833 με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων» του κράτους, με τον οποίο θεσμοθετήθηκαν ως άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης οι Δήμαρχοι οι οποίοι αντικατέστησαν τους προκρίτους.
 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  
"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  
Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 
Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας   

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.