1461, Πέφτει η Αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας

1461 Η Αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών

Έκ τού ύψους τούτου, λέγουν....                          

είδε τ’ όμμα τών Μυρίων το θαλάσσιον πεδίον, 
και άνέκραξεν έν τέρψει καί ψυχής άγαλλιάσει  
Θάλαττα, καί ή φωνή των όρη έσεισε και δάση.

ΠΕΡΙ  ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ (Μέλαν όρος)  1879, υπό 

Παναγιώτου Ματαράγκα, προξένου Τραπεζούντας

Το κατά τους Τούρκους Καρά Καπάν,

Η σημαία των Κομνηνών

το Μέλαν όρος (Θήχης), που σαν πατάν,

γράφουν ιστορία....

                           οι Μύριοι κι ο Ξενοφών,

και επί μίας εκ των πλησίων βουνοπλαγιών,
στέκει ως σήμερα σαν νέος Παρθενών,                      

το ορθόδοξο μοναστήρι η Παναγία Σουμελά.
(το ''Σουμελά'', εκ του "εις του Μελά")               

ήταν ο κυματοθραύστης των Κομνηνών,

για τις επιθέσεις Μογγόλων κι Οθωμανών....

Το τείχος της Αυτοκρατορίας

της Τραπεζούντας, 
                        [τους αετούς της οποίας

Η σημαία των ΜεγαλοΚομνηνών

οι Κομνηνοί απ' τις σημαίες
κόψαν στα δύο, 
                       [και τις γενναίες    
που δώσαν στους Τούρκους απαντήσεις
στην ιστορία σαν νάναι θρύλος θα συναντήσεις.

       "Άπιστε... να μη νομίσεις
       ότι, όπως απ' τη κερκόπορτα 
                             [πέρασες μεσ' στη  Πόλη,
       θα σου ανοίξουμε διάπλατα 
                                     [τη πόρτα κι εμείς όλοι,    
       κι απ' τη δικέφαλη την  αυτοκρατορία
       με την Ορθόδοξη Θρησκεία,
       αν πήρες το 'να της κεφάλι,
       το άλλο του ο αετού της, θα σε δαγκώσει πάλι...''                                                                   
             

Η Τραπεζούντα πέφτει,
                  [Οθωμανοί τούς πνίγουν,
μυριάδες τους περιστοιχίζουν,

για χρόνια οκτώ.....
            [τους αποδεκατίζουν...

Όλοι πια έχουν υποταχτεί,
η ημισέληνος κυριαρχεί.

Μικρά Ασία και Βαλκανική....

Ελληνορωμαίοι, Γενουάτες και Βενετοί,

όλοι λυγίζουν, οι άλλοτε τούτοι Δυνατοί.

Η αντίσταση στη Τραπεζούντα έδειχνε  περιττή,

κάθε ελπίδα είχε εντελώς πλέον σβηστεί.

Το τελευταίο κομμάτι της αυτοκρατορίας θα καμφθεί
το έτος χίλια τετρακόσια εξήντα ένα....

Στους κατακτητές πια όλα είναι δοσμένα

μετά τον άνισο αιματηρό αγώνα,

στον μοιραίο για τον Ελληνισμό αυτόν αιώνα.

        Όλοι οι Μεγαλοκομνηνοί,

         ήταν απόγονοι του λαοφιλή,

         του ανατρεπτικού και πρώιμου σοσιαλιστή,        

         Ανδρόνικου Α' του ματοβαμμένου,

                                [μα απ' τα έργα του και ανθρωπιστή...

         Αιώνες τρεις περάσαν από τότε που 
                                            [ο Ανδρόνικος Α Κομνηνός
         ως "ο γενναίος των μαχών" ήταν γνωστός,
         σε όλη την αυτοκρατορία, 
                                    [που πάντα πρώτος έβγαινε  'μπρος

         όπως τον περιγράφει ο Άγγελος Βλάχος* παραστατικά,          *Οι τελευταίοι γαληνότατοι 
         σε κείμενα παρμένα από της εποχής τα χρονικά:     

Για να γνωρίσει τον Ανδρόνικο Α' όποιος επιθυμεί,
και λίγο κοντά του να βρεθεί 
                     [στην ένδοξη των Κομνηνών εκείνη την εποχή
ας κάνει κλικ στο "Ο γενναίος των Μαχών",  
                                                                      [δίπλα του να σταθεί... 

_____________________________________________________

               για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

       

  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ     

*H αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, Το τελευταίο προπύργιο του μεσαιωνικού ελληνισμού. 
Ιδρύεται μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204. από τα εγγόνια του Ανδρόνικου του Α', τους αδελφούς Αλέξιος και Δαβίδ Κομνηνούς. Κατάφερε να επιβιώσει, υφιστάμενη επιθέσεις ανηλεείς από αλλεπάλληλα τουρκικά φύλα.
υπό την καθοδήγηση της δυναστείας των Μεγαλοκομνηνών.  

Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και ο ευρύτερος χώρος
μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από την Νίκαια (1265)

Η περιοχή κυκλωμένη από φυλές ημιπολιτισμένες, σε μια τοποθεσία όπου διασταυρώνονταν οι πολιτισμοί της Ανατολής και της Δύσης, εκεί όπου σταματούσαν τα καραβάνια από τη Δύση και την Κωνσταντινούπολη προτού συνεχίσουν το ταξίδι τους για την καρδιά της Ασίας, κατά την περίοδο 1258-1500, προτού ανακαλυφθούν οι ωκεάνιοι δρόμοι από τους περίφημους Πορτογάλους και Ισπανούς θαλασσοπόρους. 

Από κει, άλλωστε, ξεκινούσαν οι ιεραπόστολοι το επίπονο οδοιπορικό τους στην προσπάθεια εκχριστιανισμού των Μογγόλων που από το 1258 είχαν καταλάβει το λίκνο του μουσουλμανικού κόσμου, τη Βαγδάτη.

Ο Ελληνικός πληθυσμός σε ποσοστό συντριπτικό, έχοντας ως βάση την πόλη της Τραπεζούντας, γνώρισε μεγάλη ακμή και οικονομική ευμάρεια, όπου κατοικούσε μέχρι και την κατάκτησή της από τους Τούρκους, αλλά και αργότερα, μέχρι και το 1486, προερχόμενη από τα εκτεταμένα αγροκτήματά της αλλά κι απ’ τα μεταλλεία ασημιού, σιδήρου και στυπτηρίας.

Βλέπουμε ότι ο Ιωάννης Δ΄, ο προτελευταίος άρχων της, δεν είχε την δυνατότητα να ενισχύσει την άμυνα της Κωνσταντινούπολης και να αποτρέψει την Άλωσή της το 1453. 
Όμως φρόντισε να θωρακίσει την Τραπεζούντα συνάπτοντας συμμαχίες. Πάντρεψε την κόρη του με τον Τούρκο ηγεμόνα της φυλής των Ασπροπροβατάδων, ως αντάλλαγμα για μελλοντική στρατιωτική βοήθεια. Επίσης, σύναψε συμφωνίες και με τα τουρκικά κρατίδια της Σινώπης και της Καραμανίας και με το βασίλειο της Γεωργίας.

Ο διάδοχος και αδελφός του Δαυίδ, μετά τον θάνατο του, δεν έκανε σωστή χρήση των υφιστάμενων συμμαχιών. Μάλιστα προσέγγισε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες για βοήθεια κατά των Οθωμανών, κάνοντας λόγο για υπερβολικά φιλόδοξα σχέδια, ακόμη και για κατάκτηση των Ιεροσολύμων. 

Ο Μωάμεθ Β’ αντιλήφθηκε αυτές τις κινήσεις και αποφασίζει να υποτάξει τα κράτη της περιοχής. Το καλοκαίρι του 1461, με αρκετό στρατό ξεκίνησε από την Προύσα. Αρχικά κινήθηκε προς την Σινώπη, της οποίας ο Τούρκος Εμίρης την παρέδωσε και εν συνεχεία κινήθηκε προς την Αρμενία καθυποτάσσοντας όλα τα τούρκικα κρατίδια της περιοχής και κυκλώνοντας έτσι την Τραπεζούντα. Αμέσως μετά ξεκίνησε την πολιορκία της πόλης, η οποία μετά από ένα μήνα παραδόθηκε από τον Αυτοκράτορά της Δαυίδ, στις 15 Αυγούστου 1461. Οκτώ χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και έναν χρόνο μετά την κατάλυση του Δεσποτάτου του Μορέως στην Πελοπόννησο.

Με την πτώση της Τραπεζούντας, το τελευταίο κατάλοιπο της Ρωμαϊκής (που μετέπειτα ονομάστηκε Βυζαντινή από τους ιστορικούς) Αυτοκρατορίας (Ρωμανίας), έπαψε να υφίσταται.

Οι κοινωνικές δομές όμως δεν εξαρθρώθηκαν, ούτε και οι δεσμοί που ένωναν τους κατοίκους, όπως συνέβη στην υπόλοιπη Μικρά Ασία, ενώ η ακμή της περιοχής την περίοδο που εξετάζεται έδωσε την ευκαιρία στον ελληνικό πληθυσμό να παραμείνει ζωντανός μέχρι και τον 20ό αιώνα, οπότε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άλλαξε ακόμη μια φορά τα δεδομένα.

Από την περιοχή του Πόντου κατάγονταν και οι αδελφοί Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828) και Δημήτριος Υψηλάντης (1793-1832), γνωστοί ήρωες και οι δύο στην επανάσταση του 1821.
Το όνομά τους Υψηλάντης, σίγουρα προέρχεται από το όνομα του χωριού καταγωγής τους (Υψηλή), ένα από τα 54 χωριά στην περιοχή του ποταμού Όφη, ανατολικά της Τραπεζούντας. Σ' όλες αυτές τις περιοχές του Πόντου, διατηρήθηκε το αρχαία ελληνικό πνεύμα, η γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, που μεταδίδονταν στα Ελληνόπουλα μέσα από τα Σχολεία.

* Παναγία Σουμελά, Οι ονομαστές μοναστηριακές βιβλιοθήκες, όπως αυτήν του ξακουστού Μοναστηριού της Παναγίας Σουμελά, μαζί με την Κωνσταντινούπολη και τον Μιστρά, βιβλιοθήκες που συναγωνίζονταν την ίδια την ανακτορική βιβλιοθήκη της Τραπεζούντας σε κατοχή πολύτιμων χειρογράφων, θησαυρών και άλλων κειμηλίων, δίνουν στην Τραπεζούντα μια θέση ανάμεσα στις πιο σημαντικές πόλεις σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια των Γραμμάτων και των Τεχνών στον ύστερο βυζαντινό Μεσαίωνα.
Στην άκρη αυτή του Εύξεινου Πόντου άκμασαν κι άλλες σημαντικές πόλεις με ρίζες στην αρχαιότητα, όπως η Κερασούντα, το δεύτερο σημαντικό λιμάνι μετά την Τραπεζούντα, η Αμισός (Σαμψούντα), η Σινώπη, η Αμάσεια, η Νεοκαισάρεια. 

* Ανδρόνικος Α' Κομνηνός, 1118-1185, Γιος του Ισαάκιου Κομνηνού. Πέρασε τη ζωή του ως τυχοδιώκτης, περιπλανώμενος στις ανατολικές περιοχές του κράτους υπό τις στρατιωτικές εντολές του εξαδέλφου του Αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνού. Οι θυελλώδεις έρωτες και αποπλανήσεις πριγκιπισσών και άλλων ευγενών γυναικών, είναι ενδεικτικές της μεγάλης αδυναμίας του προς το αντίθετο φύλο. Είχε επίσης σαφή ροπή προς την ευζωία, αλλά και τη χρήση σκληρής βίας. Ήδη πριν τη στέψη του όμως, είχε δώσει σαφή δείγματα ηγετικών και διοικητικών ικανοτήτων στις διάφορες αποστολές που του είχε αναθέσει ο εξάδελφός του.

Ελάττωσε τους φόρους, πέτυχε βελτίωση της ζωής των ασθενέστερων τάξεων, μείωσε τα κρατικά έξοδα και βελτίωσε τη διοίκηση. Το 1182 να διατάζει τη σφαγή όποιου διέπραττε αδίκημα ή υπεξαιρούσε χρήματα ή κώλυε το κράτος. Η μοιραία εντολή για το τέλος του φαίνεται να ήταν, ο περίφημος ανακαταμερισμός της γης. Μια αυστηρή διαταγή προς τους πλούσιους γαιοκτήμονες, να μοιράσουν τις περιουσίες τους έτσι ώστε να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς ένα κομμάτι γης να καλλιεργήσει. 

Ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας των Κομνηνών ήταν ευφυής, ικανότατος, αλλά πολλές φορές παρορμητικός, απερίσκεπτος και βίαια τιμωρητικός. 
Είχε όλα τα προσόντα να γίνει ο καλύτερος των Κομνηνών, κάτι που σύμφωνα με τους ιστορικούς, δεν του το επέτρεψε τελικά η έλλειψη σύνεσης και ηθικών φραγμών.  περισσότερα στο Ηγέτες, Οι Ήρωες και οι Άλλοι.


Βοήθησαν :
Άγγελος Σ. Βλάχος           «Οι τελευταίοι Γαληνότατοι»
Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης:   «Ιστορία της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων
                                           Κομνηνών της Τραπεζούντας»

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας   

1460, Μπαστούνια τα βρήκαν οι Σουλτάνοι, στη Πάτρα και στη Μάνη

    1460 Πελοπόννησος (Μυστράς)

Το Δεσποτάτο του Μυστρά
φέτος ο Μωάμεθ o Β' κατακτά,
κι απίστευτο θα σου φανεί,
αλλά ουδείς είχε αντισταθεί....

Αιτία η γνώριμη διαχρονική,
η φαγωμάρα μας, η εθνική...

Της Πελοποννήσου οι ισχυροί,
οι Παλαιολόγοι αδελφοί,
τρωγόντουσαν σαν τα σκυλιά....

Ήταν ο Δημήτριος,
     [ο Δεσπότης του Μυστρά,
πούκλεινε μάτι στη Τουρκιά,
κι ο αδελφός του, ο Θωμάς,
    [που γλυκοκοίταζε Δυτικά
απ' τον Πελοπονησιακό βορρά,
που ήταν ο εξουσιαστής,
σε κείνο το κομμάτι γης.


Το αποτέλεσμα, μα την αλήθεια,
ήταν να μην πάει βοήθεια,
στη Πόλη για ν' αμυνθεί
κι από τους Τούρκους,
                       [να  αλωθεί.

Στον εμφύλιο τους αφοσιωμένοι
και στρατιωτικά αποδυναμωμένοι,
αμαχητί τους Τούρκους προσκυνάνε...
κι οι περασμένες δόξες... πάνε !

Αναπάντεχα όμως, τελείως ξαφνικά,
αντίσταση βρίσκουν,
               [οι Τούρκοι, απ' το πουθενά,
τους πολεμούν στην Πάτρα,
                            [και στη Μάνη,
και ο Σουλτάνος που τα χάνει,
ωρύετο... 
      ''..πού κρύβονταν τούτα τ' αναιδή σκυλιά",
εννοώντας  τον μαχητή Παλαιολόγο Γραιτζά,
και τον γενναίο Κροκόνδειλο Κλαδά*.


* Ο Κροκόνδειλος Κλαδάς συνέχισε και μετά  την εποχή των Παλαιολόγων να είναι Άρχοντας του κάστρου του Αγίου Γεωργίου και δε σκεφτόταν επ' ουδενί να παραδοθεί ακόμη και όταν ο Μωάμεθ προσπάθησε να τον δελεάσει με παροχές γαιών.
__________________________________________________________________

   
1460 Δανία

   

Υπό των Πρώσων και Δανών φέτος υπεγράφη,
σύμφωνο ειρήνης, 
                 [για τα "Σλέισβικ-Χολστάιν" τα εδάφη.     *schleswig-holstein

Έμοιαζε ελπιδοφόρα, του "Ράιμπ" η συνθήκη        *Treaty of Ribe
σε μια περιοχή, που 'μοιαζε πυριτιδαποθήκη,
που εκρηγνυόμενη κατά καιρούς,
θυσιαστήριο γινόταν για Δανούς και Γερμανούς,
που κι οι δυό μετρούσαν
                                   [κατά χιλιάδες τους νεκρούς.

Συνθήκη που όμως καθόλου,
                                        [     δεν μπόρεσε τα μίση,
και την εδαφική διεκδίκηση,
     [για τα επόμενα 500 χρόνια να σταματήσει.



_____________________________________________

1460 Αγγλία

Η εμφύλια αιματοχυσία,
                                  [για διαδοχή στη βασιλεία,
συνεχίζεται με ένταση και φέτος στην Αγγλία,
των Ρόουζ ο πόλεμος δηλαδή,
                                             [που αναφέραμε ήδη,
που η αγριότητά του στο αίμα την χώρα πνίγει,
καθώς κονταροχτυπιέται η αρχοντιά,
με πιότερο πάθος ετούτη τη χρονιά,
και θύματα βεβαίως πάντα τα ίδια,
                                              [σε όλους πια γνωστά,
την πλέμπα, όπως απαξιωτικά,
                              [λέγαν και λέν', τη φτωχολογιά.... 

Ο θυρεός των Σέιλς

Ο αναφερόμενος από τον Σαίξπηρ,
                                              [στον Ερρίκο τον έκτο,
βαρώνος Σέιλς, ιππότης του Γκάρτερ, λέει... 
                                                              ["δεν αντέχω,
 να βλέπω  Λονδρέζους,
                      [να υποστηρίζουν τους αντιπάλους,
τους μισητούς τους Γιορκ,
                  [που στα μυαλά τους... έχουνε κάλους.

Ήταν ο διοικητής του πολιορκημένου,
                    [Λανκαστερικού πύργου, του Λονδίνου,
ο άνθρωπος, 
                   [του αδιανοήτου εγχειρήματος εκείνου,
(του πρωτοφανούς γεγονότος,
                   [στην ιστορία της Αγγλίας τα τόσα χρόνια),
να στρέψει κατά της πρωτεύουσας,
                                                [του φρούριου τα κανόνια.

_____________________________________

                         για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

       

  

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ                                         

* Το δεσποτάτο του Μυστρά, ή Δεσποτάτο του Μορέως, Ημιαυτόνομη περιοχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Πελοπόννησο και διέγραψε τη δική της πορεία από το 1262 ως το 1460 οπότε καταλύθηκε από τον Μωάμεθ Β΄.

Το 1249, ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, Φράγκος ηγεμόνας του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, κατασκεύασε κάστρο σε μία βουνοκορφή του Ταϋγέτου, τον Μυστρά, με σκοπό την υποταγή της σλαβικής φυλής των Μηλιγγών της Μάνης.  

Το 1259 συμμάχησε με τον Δεσπότη της Ηπείρου, Μιχαήλ Β΄ και τον Μανφρέδο της Σικελίας με σκοπό να σταματήσουν την Αυτοκρατορία της Νίκαιας η οποία, μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, ήταν η ισχυρότερη δύναμη στη βόρειο Ελλάδα και είχε βλέψεις στην Κωνσταντινούπολη. 

Ο συνασπισμός αυτός συγκρούεται με τις δυνάμεις του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και ηττάται στη μάχη της Πελαγονίας.  Οι στρατιώτες της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας ανακαλύπτουν τον Γουλιέλμο λίγο μετά την μάχη να κρύβεται σε μία θημωνιά και τον αιχμαλώτισαν.

Το 1262, όταν οι Νικαιάτες είχαν ήδη ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη, ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος συμφωνεί με τον Μιχαήλ να ανταλλάξει την ελευθερία με τα τρία κάστρα στο νότο της Πελοποννήσου: τα κάστρα του Μυστρά, της Μονεμβασιάς, και της Μεγάλης Μάνης (ή Μαΐνης). 

Αυτά τα κάστρα έγιναν και ο πυρήνας του Δεσποτάτου του Μυστρά. Στο Δεσποτάτο συμπεριλαμβανόταν και ο οικισμός Λυκοβουνό με το περίφημο μοναστήρι του Αι-Γιώργη που αναφέρεται σε χρυσόβουλο του 1292 από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Κομνηνό Παλαιολόγο.

Το 1444 ο Κωνσταντίνος και ο Θωμάς εισβάλουν στη Στερεά Ελλάδα, και κυριεύουν την Αθήνα και τη Βοιωτία αναγκάζοντας τον δούκα της Αθήνας, Νέριο Β΄ Ατσαϊόλι, να τους καταβάλλει ετήσιο φόρο. 

Λίγο πριν την Πτώση, το 1449 ο Κωνσταντίνος στέφεται αυτοκράτορας στο Μυστρά στη θέση του αποθανόντος αδελφού του, Ιωάννη, και φεύγει για την Κωνσταντινούπολη. Στη θέση του έμεινε ο αδελφός του ο Δημήτριος, ο οποίος δεν καταφέρνει ποτέ να ομονοήσει με τον άλλο τους αδελφό, Θωμά, που είχε υπό την εξουσία του τη βορειοδυτική Πελοπόννησο. Μάλιστα ο Θωμάς ήταν δυτικόφιλος, ενώ ο Δημήτριος τουρκόφιλος.

Οι τουρκικές επιδρομές συνεχίστηκαν αμείωτες τα επόμενα χρόνια καθώς ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ θέλει να εμποδίσει αυτούς τους δύο από το να στείλουν βοήθεια στην αποκλεισμένη Κωνσταντινούπολη και το καταφέρνει. Τα δύο αδέλφια είναι πολύ απασχολημένα με τις μεταξύ τους έριδες και δεν επρόκειτο να ομονοήσουν. 

Μετά την Άλωση και ενώ τα δύο αδέλφια συνέχιζαν να συγκρούονται μεταξύ τους οι Τούρκοι κατέλαβαν την Πάτρα το 1458 και το 1460 ο Δημήτριος παρέδωσε αμαχητί τον Μυστρά στον Μωάμεθ θέτοντας τέλος στο δεσποτάτο. Ο Θωμάς φεύγει στην Ιταλία, ενώ ο Δημήτριος ακολουθεί τον Μωάμεθ υπό περιορισμό για το υπόλοιπο της ζωής του.

Η τελευταία αντίσταση έμελλε να δοθεί από άσημους τοπάρχες, όπως ο Κωνσταντίνος Γραίτζας Παλαιολόγος που άντεξε στο Σαλμένικο, κοντά στην Πάτρα ως το 1461, ο Κροκόδειλος Κλαδάς που συνέχισε να πολεμά τους Τούρκους στην Μάνη και στην Ήπειρο ως το θάνατό του το 1491, και ο Θεόδωρος Μπούας.

* Του "Ράιμπ" η συνθήκη,  Όταν ο δούκας του Σλέιβικ Αδόλφος ο Α' πεθαίνει το 1459, ο Χριστιανός ο Α' της Δανίας κληρονομεί από τον θείο του το Δανικό τιμάριο του Σλέιβικ, με μια επιστολή (τη συνθήκη του Ράιμπ), που ενημερώνει τους Holsatian ευγενείς ότι ανακηρύσσει εαυτόν σε Κόμη του Χόλσταϊν.
Έτσι αποκτά πάλι τον έλεγχο της Δανίας που είχε χαθεί μαζί με το Δουκάτο του Σλέϊσβικ - Schleswig στα νότια της Ιουλάνδης. 

Η πιο διάσημη γραμμή αυτής της ανακήρυξης 
ήταν ότι το Δουκάτο του Schleswig και η κομητεία του Holstein,  
παρ' όλο που βρίσκονται εντός της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας,
από εδώ και πέρα, με παντοτινή προσήλωση / αφοσίωση, 
θα μιλούν μια Γερμανική* διάλεκτο        *την μεσαιωνική διάλεκτο ''Middle Low German language''

Αυτή η λεπτομέρεια της συνθήκης-διακήρυξης του Χριστιανού του Α'  χρησιμοποιήθηκε αργότερα από Γερμανούς Εθνικιστές, τον 19ο αιώνα, κάνοντάς το σύνθημα με μεγάλη σημασία, κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες.

Το Γλύξμπουργκ Σλέιβικ-Χολστάιν κάστρο
The Glücksburg Schleswig Holstein castle

* Βασίλειο της Δανίας ή Δανιμαρκία ή απλά Δανία (Δανικά: Danmark), 
Ένα ανάγλυφο κομμάτι γης διαμορφωμένο κατά την εποχή των παγετώνων. 
Μία τελείως επίπεδη χώρα, καθώς το υψηλότερο σημείο της μόλις που ξεπερνάει τα 150 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται στη Σκανδιναβία, στη βόρεια Ευρώπη. Συνορεύει από ξηράς μόνο με τη Γερμανία, ενώ από θαλάσσης γειτνιάζει με τη Σουηδία, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. 
Απλώνεται πάνω στη χερσόνησο της Γιουτλάνδης και πάνω σε 109 κατοικημένα νησιά, άλλα μεγάλα όπως το Σγιέλαν (7.031 τ.χλμ.) και άλλα 382 μικρά και ακατοίκητα.  
Οι κάτοικοι της Δανίας ανήκαν στην ίδια εθνότητα με τους Βίκινγκς της Σκανδιναβίας. Η Δανία ως αυτοτελές έθνος εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 8ο αιώνα μ.Χ. 

Το 1380 κάτω από την εξουσία του Όλαφ Β', η Δανία ενώθηκε με την Νορβηγία, στα εδάφη της οποίας συμπεριλαμβανόταν και η Ισλανδία με τα νησιά Φερόες. Το 1389, η βασίλισσα Μαργαρίτα Α', μητέρα του Όλαφ Β', κατέκτησε και τη Σουηδία. Τότε άρχισαν οι προσπάθειες ένωσης των τριών βασιλείων (Δανίας, Νορβηγίας, Σουηδίας) που επιτεύχθηκε τελικά με την Ένωση του Κάλμαρ το 1397. Την μεγαλύτερη δύναμη μέσα σ' αυτήν την Ένωση διατήρησε η Δανία. 

*Σλέιβικ- Χολστάιν (Schleswig-Holstein), Το Χολστάιν βρίσκεται ανάμεσα στους ποταμούς Elbe and Eider και είναι τμήμα του Σλέιβικ- Χολστάιν . 

Χολστάιν, Κομητεία του  Holstein (County of Holstein) (German: Grafschaft Holstein; 811–1474), Αργότερα το δουκάτο του Χολστάιν (German: Herzogtum Holstein; 1474–1866), ήταν το βορειότερο τμήμα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.  Η ιστορία του Χολστάιν Holstein είναι συνυφασμένη με την ιστορία του Δουκάτου της Δανίας του Schleswig. 

Το όνομά Holstein προέρχεται από τη φυλή Saxon, την Holcetae που ζουν στη βόρεια όχθη του ποταμού Έλβα, στα δυτικά του Αμβούργου. Το όνομα σημαίνει "κάτοικοι στο ξύλο» (Γερμανικά: Holzsassen). 
Ο Αδάμ της Βρέμης (Adam won Bremen) (1045 - περ. 1085), Ο Γερμανός κληρικός και χρονικογράφος, στην εκκλησιαστική ιστορία του «Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Ροntificum», κάνει εκτενή αναφορά στους Σάξον. Το έργο θεωρείται η σημαντικότερη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της βόρειας Ευρώπης από τον 8ο ως τον 11ο αιώνα. 

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας   

1459, Ο Άγιος Στόλος του Πάπα στο Αιγαίο

    1459 Αιγαίο

 Γ  ενουάτες, Τούρκοι Βενετοί,
καθένας τους κάποιο νησί
στο Αιγαίο, κατέχει και εισπράττει,
όσο μπορεί, αυτός χαράτσι,
κι από τους Έλληνες,
                  [ζητάν να τους τα ''φέρουν''
που ασφυκτιούνε χρόνια και υποφέρουν.

Το χίλια τετρακόσια πενήντα εννιά,
Σάμος και Σαμοθράκη,
                   [τα δύο τελευταία χριστιανικά νησιά,
κυριεύονται από τον Ζάγανο Πασά...

Πολλά είν' τα σαγόνια που εμασήσαν απ' αυτά,

αρκετά  άλλαξαν χέρια, κι ας  πούμε αναλυτικά,

ποια η παρέλαση των αφεντικών... 

Μία παράτα των Φράγκων (Βουργουνδών),  
των Φλαμανδών,  Γενουατών και Λομβαρδών,
των Βενετών, Καταλανών, Φλωρεντινών,
των Ναβαρραίων* μισθοφόρων,
                                  [και των Ναϊτών των ιπποτών.

Όλοι τους Δυτικοί, Ρωμαιοκαθολικοί,
που αναγνώριζαν τον Πάπα,
                                  [θρησκευτικό ηγέτη δηλαδή.
                   _________________


Πριν τον Ζάγανο, συγκεκριμένα μιά τριετία,
η περίφημη ''θαλασσινή Σταυροφορία''
ξεκινά, μετά από αιφνίδια πρωτοβουλία,
του Πάπα Κάλλιστου του τρίτου....

Επικεφαλής, αντί ναυάρχου,
           [του Σταυροφορικού στολίσκου,
ένας Καρδινάλιος* πλέει στο Αιγαίο,                                    *Λουντοβίκο Σκάραμπι
που για τα λιμάνια του το θεωρούν πολύ σπουδαίο,
ώστε να ελέγχουν τον διεθνή δρόμο του εμπορίου.

Στόχος του Σταυροφορικού πολεμικού σχεδίου
είναι του αρχιπέλαγου τα νησιά,
που θέλουν βάσεις ανεφοδιασμού σ' αυτά.

Παίζονται πολλαπλά συμφέροντα,
απ' του απλού του Δημογέροντα,
ως του Σουλτάνου και του Δόγη..
Όπως και των Γενουατών, 
                   [που όπως συμφωνούν κι οι διεθνολόγοι,
απομονώνονταν εμπορικά υπό των Βενετών,
όπου η αρπακτικότητα αυτών,
κάνει κουμάντο επί μακρόν...

Έτσι και πάλι τώρα ''με τον στολίσκο τον μικρόν,
του Ποντίφικος τον 'Άγιον Στόλον",
ετούτοι διεκδικούν το Αιγαίον όλον.'' !

Όσα νησιά οι χριστιανοί και αν λυτρώσουν
από τους Τούρκους, 
                            [κι όσους κι αν διώξουν,
από τους ίδιους τελικά θα ανακτηθούν,
καθώς επανειλημμένως, 
                         [τους Σταυροφόρους αυτοί νικούν...

Τους Έλληνες και τους Λατίνους κατοίκους,
                                                     [άγρια τους τυραννούν 
στην Ίμβρο και στην Λήμνο δε όλους τους Ιταλούς δολοφονούν !

Στη Θάσο και στη Σαμοθράκη που παραμέναν φραγκικές φρουρές,
σύντομα ο Ζάγανος πασάς τις εκκαθάρισε κι αυτές.

  1459    Άλβα Λόγκα (Ιταλία)

 Χ  ίλια τετρακόσια πενήντα εννιά
και λέν πως τούτη τη χρονιά,

τυπώθηκε, πρώτη φορά,

(ίσως στα τυπογραφεία

του Γουτεμβέργιου),
                       [η περί τον Αινεία

Βιργιλιο-παραμυθολογία,
η περιβόητη "Αινειάδα δηλαδή"....
                                                                                 
Πολιτικο-προπαγάνδα ήτανε,
                          [στη μακρινή εκείνη εποχή   
καθώς δεν είχανε ακόμα την τιβή,  
διάφορα γεγονότα και καταστάσεις να παραποιεί,
κατά πως τα θέλουν πάντα οι ισχυροί...
και παραθέτω τα γεγονότα εν ριπή.


Μια μοιρασμένη αυτοκρατορία ήταν η Ρωμαϊκή,
και σε τρία κομμάτια ή έκτασή της είχε κατατμηθεί, 
πριν γίνει πλανητάρχης  ο Οκταβιανός, 
(κατά κοινή ομολογία της δυναστείας του ο πιο τρανός),                    
όπου διοικούσε το ένα τρίτο μόνο, με ημι-δικτατορία, 
και τ' άλλα δυό τρίτα οι άλλοι από την τριανδρία,  
ο Μάρκος Αντώνιος  και ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος, 
                                                                             [οι τρεις σκληροί,
που εκδικήθηκαν το φόνο του Ιούλιου Καίσαρα 
                                                           [μετά από μάχη εμφυλιακή.

Δεν άργησαν πολύ ν' αρπαχτούνε,
                            [και ν' αρχίσουν μεταξύ τους πόλεμο νέο ανηλεή.

Ο φαντασμένος Οκταβιανός βλέπει,
                               [πως η αχανής αυτοκρατορία,                       
που εκτεινόταν απ' την Αγγλία,
                                          [ως την Μεσοποταμία,
δεν είχε την ανάλογη του μεγέθους της, ιστορία,   
και σκέφτηκε πώς στο μέλλον θα πουλούσαν μούρη
                                                   [σε Έλληνες στη καφετερ-ί-α,
οι απόγονοι των κοσμοκρατόρων Ρωμαίων σε μιά δισχιλιετία ??

Θυμήθηκε τον Βιργίλιο τον παλιό του συμμαθητή, 
φιλόσοφο, ποιητή και των γραμμάτων κορυφή...

Στέλνει τους πραιτωριανούς του και τού τον φέρνουν στη στιγμή.

- ''Βιργίλιε Μάρωνα Πόπλιε,
                                  [άκου, του λέει με προσοχή,
θέλω μια ένδοξη για τους Ρωμαίους ιστορία να γραφτεί,
και σύντομα.... 
                   [μην κινδυνέψει η σοφή σου κεφαλή...''

- ''Μα εξοχώτατε, του λέει δειλά και με τρεμάμενη φωνή,
αφού δεν έχουμε ''ιστορία''... πως θα γραφτεί ?''

''Να πα να βρείς'', ωρύεται με θυμό κι οργή,
''πως έχουνε οι ¨Ελληνες, πιο μάγκες είναι αυτοί ?''   
         
Τι να σου κάνει ο καψερός,
βουτάει Οδύσσεια και Ιλιάδα... 
                              [και "κόπυ-πέϊστ"* βάζει μπρός.                 *αντιγραφή

Δεν περιορίστηκε όμως σ' αυτά,

απ' του Απολλώνιου του Ρόδιου τα Αργοναυτικά,

παίρνει, μα κι απ' άλλους Έλληνες τραγικούς,

ακόμη κι από δικούς του συνάδελφους, τους πιο καλούς, 

όπως τον Έννιο, τον Λουκρήτιο και άλλους,

και φτιάχνει έναν αχταρμά, με διάλογους μεγάλους.

Πέραν της Βιργιλίου παραμυθολογίας,
πως τάχα ο Τρώος Αινείας, 
                                    [ήταν της αυτοκρατορίας  
γεννήτωρ, ήρως και ιδρυτής,
της κοσμοκράτορος της Ρωμαϊκής,
ας ερευνήσουμε τι έγινε στ' αλήθεια εκεί,                                   
στη Ρώμη, και στην περί αυτήν περιοχή.                                        
                                                                                             

     Πάμε στου Λάτιου την ιστορική              
         της Ιταλίας περιοχή,
         που εναλλάσσονταν διάφοροι λαοί, 
         γιατί 'ταν εύφορη η γη..
         και τους αδύναμους υπέτασσαν ισχυροί.

         Γινόντουσαν μαλλιά κουβάρια,
         και σφάζονταν τα παλληκάρια,
         ο ένας τον άλλον να εξοστρακίσει,

         ο ένας τον άλλον να αφανίσει,

         και με το πέρασμα αιώνων,

         άντε να βρεις ποίων προγόνων

         κράμα, 
                 [είναι οι κάτοικοι οι σημερινοί,                

         που ονομάζονται Ιταλοί...

         Οι πρόγονοι πάρα πολλοί,

         Όσκιοι, Ετρούσκοι και Τορίνοι,             
         Λίγυρες, Σικελοί, Λατίνοι,
         Φαλίσκοι, Αίκουοι, Μαρσοί,
         Ρουτούλοι, Όμβροι,
                           [κι Έλληνες (!) αρκετοί..

                      __________

Η Άλβα Λόγκα του Λατίου ήταν η πόλη
που άρχισε η ιστορία όλη.
Για τρεις αιώνες και παραπάνω,
γίναν οι πόλεμοι,
                [που αναφέρονται πιο πάνω..

Μαζί με άλλες πόλεις θα χαθεί, 
τι και αν ήταν η πιο παλιά και ισχυρή,
σ' όλη εκείνη την περιοχή.

Όταν η Ρώμη πια θα κτιστεί,
στα δέκα μίλια μακριά απ' αυτή,
οι Λατίνοι* που θα τη κτίσουν,
το όνομά της θα αποκτήσουν,          
και σαν ''Ρωμαίοι'' θε να λιανίσουν, 

τους πάντες....

           και πρώτα τους λοιπούς Λατίνους...

Όπως στη ζούγκλα, στου κάποιου κτήνους
τη θέα, τα ζώα σκιάζονται, τρέμουν,

έτσι στον κόσμο, καθώς διαβαίνουν,

αήττητοι πάντοτε οι Ρωμαίοι,

κάθε αντίσταση καταρρέει,

κι από τις στήλες του Ηρακλή*                                             *Γιβλαρτάρ

μέχρι την λάγνα Ανατολή, 

δηλώνουν..... όλοι υποταγή.

''Κύριοι'' πλέον τώρα,
                               [είν' στη μισή τη γη
και Ρωμαίοι, θα ονομαστούν

                             [όσοι είχανε κατακτηθεί                                                                     

για να πληρώνουν ασυζητητί,

άπαντες, φόρους αμελλητί.

Απίστευτο,

             [μετά αιώνες θάρθει η στιγμή,  
που η ιστορία δεν θ' αναφέρει ούτε γραμμή, 
πως των Ρωμαίων το όνομα έχουν κάποιοι λαοί,
και απορεί κανείς... 
                        [πώς έχουνε τελείως χαθεί ?

Η εξήγηση βέβαια είναι απλή,
''όνομα'' ήταν και όχι ράτσα, ούτε φυλή.

Εδάφη, που αιώνες κυριαρχούσανε αυτοί,
αν εξωγήινος επισκεφτεί,

κι έναν απόγονο θέλει να βρει, 

να φέρει το όνομα Ρωμαίος,

θα ψάχνει στα σίγουρα ματαίως....

         Ξέρω, θα πεις ότι το θέμα μου ήταν για Αινεία,
                 σαν όμως διαπίστωσα το παράδοξο,
                                     [πως δεν υφίσταται πια Ρωμαϊκή ονομασία,
                 αναρωτήθηκα,
                                   [δεν θάπρεπε να τόχω μάθει στα σχολεία ?,
                μα όταν στη τάξη είχα μια τέτοια απορία,
                αντί για απάντηση,
                                             [έτρωγα μπούφλα, από τον Κύριο ή Κυρία.

                 Προφανώς εκείνοι έτσι αντιδρούσαν
                 γιατί είτε για ''κάποια θέματα ηθελημένα δεν μιλούσαν'',
                 είτε και άλλα είναι εμφανές πως αγνοούσαν.

                 Το ''απορία ψάλτου βηξ'' έρχεται στο μυαλό μου,
                  και ως φαίνεται, 
                                           [το ξύλο δεν ήταν πάντα για το καλό μου.
             
                 Ήρθαν στο νου μου πάλι τα αστράκια,
                  και μου ανάψανε όλα τα λαμπάκια,                         

                  απ' τα χαστούκια, που ''για καλό μου'',
                  βροχή επέφτανε στο πρόσωπό μου....

                  και κείνη η  νεανική μου οργή,

                  διέξοδο, εδώ ψάχνει να βρει, 
                  και βήμα, 
                                    [από κάποιον να ακουστεί,

                  ελπίζοντας να μη βαρεθεί

                  ο αναγνώστης που θα υποστεί,
                  την, μάλλον για 'κείνον, περιττή
                  παρελθοντολογία μου,
                                                   [την βιωματική. 




Των γνώσεών μου η πενία,                  
ήταν η αναμφισβήτητη αιτία,
που η διδασκαλεία για τον Αινεία,
στην ανώριμη την εφηβεία
μου προξενούσε μεγάλη ανία,
και για τον δάσκαλο μανία,
τον απόφοιτο του σχολαρχείου,
και βέβαια κάτοχο πτυχίου
εξ υπόπτου,
                [και αγνώστου Πανεπιστημίου.

Αυτό δεν ήταν χάρακας, ήταν μικρό μαδέρι,

που όταν στη τάξη έμπαινε εκράταγε στο χέρι,

και μας κτυπούσε αλύπητα, σώμα-κεφάλι ο τύπος,
κι ακουγόταν ως την Αχαρνών του χάρακα ο χτύπος.

Μάρτυρα έχω τον συμμαθητή,

της Γαλλικής Ακαδημίας τον Μουμτζή,

που σα σκουπίδι, αφού τον έδειρε, τούχε φερθεί

τότε, και πριν μετονομαστεί

το Δεύτερο Γυμνάσιο, σε "Βίλα Αμαλία",
τότε όπου Βικτώρια αράζαμε στα σκασιαρχεία

Καμάρωνε, κι ονόμαζε το ''ρόπαλο''* "Καλμόλ"*          *τον χάρακα   *παυσίπονο της εποχής

ενώ έπρεπε να τον διώκει, αστυνομία και Ιντερπόλ,

αυτόν τον, ''εκ των σπηλαίων'' υπάνθρωπο,
                                                                 [δάσκαλο της Ωδικής.             

Υπήρξα θύμα κι εγώ ο δυστυχής,

πλήθος κτυπήματα δεχθείς,

εκ της αναμφισβήτητα κομπλεξικής,

και καταπτύστου αυτής,

του εν λόγω, συμπεριφοράς.

Αφού μας έδερνε,

                             [με μιάς

φύσαγε το "διαπασών"*                                     *τονοδότης

κι αν συλλαμβάνετο κάποιος γελών,

πάλι δουλειά 'πιανε το ρόπαλο !                           

και υποτίθεται ότι ο βασανιστής,

ως άνθρωπος της μουσικής,

τύχαινε ευγενικής ψυχής.

Μια καθηγήτρια φρόκαλο*,                                *κακάσχημη

που είχα παραπονεθεί,

μου είπε, ''η εκπαίδευση αυτή,

σε κάνει άνθρωπο....

                  και.... σκάσε αναιδή !!''

Αναρωτιόμουν η δασκάλα τι να εννοεί,         
και πούθε ήρθανε οι τύποι αυτοί,

δεν μοιάζαν και πολύ για εκπαιδευτικοί,  

τόσο απάνθρωπα τα παιδιά να κοπανούν,  

και τ' ανθρώπινα δικαιώματα ν' αγνοούν,

απουσία δε του σχολικού έλεγχου,
                                                   [να τα καταπατούν...

Όπως και νάχει βγήκα ντουβάρι,

απ' το σχολείο κι όλο καμάρι,

πως τους την είχα, σίγουρα σκάσει
κι οι βουλές τους σε μένα,
                                [δεν είχαν περάσει... 

Τη ''γύμνια'' και τη θαμπή μου κρίση θα καταλάβω,            

μετά από χρόνια, και έτσι τρέχω να προλάβω,
να συνδεθώ, 
                [με κάθε γνώσης την ''αλήθεια'',  

συγκρίνοντας και μελετώντας, με τη βοήθεια    
κάθε πηγής, κάθε εντύπου και βιβλίου   

τις διαφορετικές απόψεις,                          
          [αντιπαραβάλλοντας αυτές με κείνες του σχολείου...

________________________________________ 

                για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

       

  

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ     

* Αιγαίο,  Τα μεγάλα κύματα, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο, λέγονται «αίγες». Στο γεμάτο φουρτούνες Αιγαίο η φαντασία των ανθρώπων παρομοίαζε τον αφρό των μεγάλων κυμάτων με λευκές γίδες που έτρεχαν αλαφιασμένες κάτω από τις ριπές των ισχυρών ανέμων προς τον «αιγιαλό». Αν και κάποιοι γλωσσολόγοι μιλούν για προελληνική αυτόχθονα ονομασία, το κυματόβρεχτο Αιγαίο Πέλαγος σε αντιδιαστολή με τη δύσκολη Μαύρη Θάλασσα που την είπαν Εύξεινο Πόντο, οι παλιοί ναυτικοί το ονόμασαν Άσπρη Θάλασσα. 

Η περίοδος στο Αιγαίο από το 1204 έως το 1566 ή ακόμα 1669 και 1797, ως ακρότατο όριο τερματισμού της Λατινοκρατίας στον ελληνικό χώρο χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία δυτικών κυριάρχων.

Στις πηγές το όνομα Λατίνος προσδιορίζει γενικά τον δυτικό άνθρωπο, ανεξαρτήτως εθνικής υπόστασης, ενώ το όνομα Φράγκος ταυτίζεται με το Λατίνος και δηλώνει τον Δυτικοευρωπαίο. Τέλος το Φράγκος καταλήγει να δηλώνει τον γαλλόφωνο ή τον γαλλικής καταγωγής δυτικό. 

Από την πρώτη επίσημη και καταγεγραμμένη μοιρασιά το φθινόπωρο του 1204 μ.Χ. προέκυψαν 2 μεγάλες σφαίρες επιρροής: των Ενετών, που αποδείχτηκε η μακροβιότερη και διέθετε την αόρατη συνοχή του εμπορίου, και των Φράγκων, που όμως ήταν κατακερματισμένοι και δίχως ουσιαστικά πολιτική στήριξη από τις πατρίδες τους.
Έτσι δημιουργήθηκε η Λατινή Αυτοκρατορία των Φράγκων και ένα μεγάλο και σχετικά ενιαίο ναυτικό κράτος (των Ενετών) στο Αιγαίο, σε νησιά, λιμάνια και παράλια. 

Τα Γενουάτικα εμπορικά συμφέροντα όμως είναι πολύ σημαντικά. και η Γένοβα δεν μπορεί να δεχτεί, την εδραίωση της Βενετίας στον Ελλαδικό χώρο.  Για αρκετά χρόνια επιδίδεται σε πολεμικές συγκρούσεις μαζί της. Οι πολεμική εμπλοκή των Γενουατών  με τους Βενετούς δεν σταματάει ποτέ.

Η βοήθεια που συμφωνούν οι Γενουάτες να παρέξουν στον Μιχαήλ το Η' Παλαιολόγο, το 1261, προκειμένου να ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους, με την υπογραφή της συνθήκης του Νυμφαίου στις 10 Ιουλίου 1261, είναι διαβατήριο για την διείσδυσή τους. 

Εγκαθίστανται στον Γαλατά, στην Ανατολική ακτή του Κεράτιου κόλπου, ο οποίος εξελίσσεται γρήγορα στο σπουδαιότερο εμπορικό κέντρο της Γένοβας στην Ανατολή. Το 1266 φτάνει μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, με σημαντικότερη κτήση εκείνη του Καφφά (Θεοδοσία) στη Κριμαία.   Στα τέλη του 13ου αιώνα είναι εγκατεστημένοι στη Λήμνο, στη Χίο, στη Ρόδο και στην Ανάφη.  Παρουσία έχουν ακόμα, στη Σάμο, Κω και Ικαρία, αλλά για μικρό διάστημα. Ραιδεστός, Θεσσαλονίκη, Φώκαια, Σμύρνη και Ανδραμύτιο συμπληρώνουν τις εμπορικές τους

* Ναβαρραίοι, Μια στρατιωτική μισθοφορική ομάδα οποία έδρασε τον 14ο αιώνα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά κυρίως στον ελλαδικό χώρο, που εκείνη την εποχή βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των κρατιδίων που είχαν ιδρύσει οι Σταυροφόροι στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Την αποτελούσαν κυρίως στρατιώτες από τη Ναβάρρα (βόρεια περιοχή της Ισπανίας), τη Γασκώνη (νότια περιοχή της Γαλλίας) και την Καταλωνία, ενώ συμμετείχαν και Σικελοί. 

Σε νεότερες πηγές αναφέρονται και ως Εταιρεία των Ναβαρραίων, παρόλο που ο όρος είναι μάλλον ανακριβής. 

Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνταν επισήμως «Σύνδεσμος του πανευτυχούς στρατεύματος των Φράγκων των ευρισκομένων στη Ρωμανία» (Universitas fœlicis Francorum exercitus in partibus Romaniae existentibus), ενώ η τρέχουσα ονομασία τους ήταν Societas Francorum, ή Magna Societas, ή απλούστερα Compagna.

* Λατίνοι, Ένας από τους πλέον σημαντικούς αριοευρωπαϊκούς λαούς της Ιταλικής χερσονήσου κατά την Αρχαιότητα. Οι Λατίνοι ανήκαν στους λεγόμενους Πρωτο-ιταλικούς λαούς, που διείσδυσαν στην Ιταλική χερσόνησο, προερχόμενοι από την κεντρική Ευρώπη, γύρω στο 1200 π.Χ. σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη (βλ. για λεπτομέρειες λήμμα: Ιταλικοί λαοί).

* Πραιτωριανοί Στρατιώτες, εγκατεστημένοι στα ρωμαϊκά ανάκτορα. Αποτελούσαν τη φρουρά των Αυτοκρατόρων. Στην κυριολεξία ήταν εκείνοι που ανήκαν στον Πραίτορα. Η δύναμή τους έφτανε σε τέτοιο βαθμό που ανακήρυσσαν ή καθαιρούσαν τους Αυτοκράτορες. Το σώμα των στρατιωτών αυτών καταργήθηκε από το Μεγάλο Κωνσταντίνο.

* Βιργίλιος Μάρων Πόπλιος, Ο συγγραφέας και ποιητής του ρωμαϊκού έπους Αινειάς. Έντεκα χρόνια το έγραφε και πέθανε πριν το τελειώσει. Άφησε δε παραγγελία όχι μόνο να μην εκδοθεί, αλλά να καεί κιόλας. O Οκταβιανός όμως έδωσε εντολή να εκδοθεί όλα το έργο ως είχε, χωρίς καμία διόρθωση.

* Αινειάδα, Αινειάς, λατ Aeneis,  Επικό ποίημα (έπος) γραμμένο από τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο, κατά παραγγελία του Οκταβιανού, του κατόπιν Αύγουστου στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. (29 π.Χ. ως 19 π.Χ.). 

Ο Βιργίλιος αντλεί υλικό από πολλές πηγές και κυρίως από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι μιμήθηκε τον Όμηρο, αναφορικά με τη δομή, το ύφος αλλά και την παρουσίαση ολόκληρων επεισοδίων (νεκρικοί αγώνες στο Βιβλίο V, επίσκεψη στον Κάτω Κόσμο στο Βιβλίο VI, περιγραφή της ασπίδας στο Βιβλίο VIII). 

Κεντρικός ήρωας του Βιργίλιου είναι ο Αινείας. Βασικό θέμα είναι ο θρύλος πως ο Τρώας ήρωας Αινείας, μετά την πτώση της Τροίας και μακρές περιπλανήσεις, ιδρύει μια Τρωϊκή αποικία στο Λάτιο, περιοχή κάτω από τον Τίβερη, την Άλβα Λόγγα (Alba Longa, ) έδρα της ρωμαϊκής φυλής.

Τα έξι πρώτα βιβλία (οι περιπλανήσεις του Αινεία) έχουν ως πρότυπο την Οδύσσεια και τα άλλη έξι (πολεμικά επεισόδια για την κατάκτηση της Ιταλίας και εγκατάσταση του στο Λάτιο) την Ιλιάδα. Επίσης άντλησε στοιχεία από τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, τους Έλληνες τραγικούς και τους αμέσως δικούς του προκατόχους, τον Έννιο, τον Λουκρήτιο και άλλους.

* Άλβα Λόγγα, Ο ποιητής μάς την παρουσιάζει σαν την μητρική πόλη της Ρώμης (που απείχε περίπου 20 χλμ. ΒΔ) και την ηγέτιδα δύναμη της περιοχής από τον 10ο μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ., οπότε υπέκυψε στην ισχύ των ρωμαϊκών όπλων και καταστράφηκε, σύμφωνα με την παράδοση (βλ. Διόδ. Σικελ. Η΄ απόσπ. 25), από τον Ρωμαίο βασιλέα Τούλλο Οστίλιο (Tullus Hostilius, 672-640 π.X. 

Κατά τον 6ο αι. η Άλβα Λόγγα ήρθε σε σύγκρουση με τη Ρώμη, πόλη κι αυτή του Λατίου. Νικήθηκε κι η Ρώμη ολοκλήρωσε την κατάκτηση του Λατίου το 338 π.Χ. Από τότε το Λάτιο ακολούθησε την ιστορία της Ρώμης.

Βιβλιογραφία:

- Χαράλαμπος Συμεωνίδης, «Η Φράγκικη και Βενετική επίδραση», στο: Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας (επίμ. Μ.Ζ.Κοπιδάκης), εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,

- Χρύσα Μαλτέζου, «Λατινοκρατούμενη Ελλάδα-Βενετικές και Γενουατικές κτήσεις», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών,

- Peter Lock, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο 1204-1500,μτφρ. Γιώργος Κουτσουνέλος, εκδ.Ενάλιος, Αθήνα, 1998,

- Γιάννης Κορδάτος, Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου εκδ.Μπουκουμάνης, Αθήνα, 1974

- Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ.Α. Αρχές και διαμόρφωσή του, Θεσσαλονίκη, 1961

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας