1459, Ο Άγιος Στόλος του Πάπα στο Αιγαίο




    1459 Αιγαίο

 Γ  ενουάτες, Τούρκοι Βενετοί,
καθένας τους κάποιο νησί
στο Αιγαίο, κατέχει και εισπράττει,
όσο μπορεί, αυτός χαράτσι,
κι από τους Έλληνες,
                  [ζητάν να τους τα ''φέρουν''
που ασφυκτιούνε χρόνια και υποφέρουν.

Το χίλια τετρακόσια πενήντα εννιά,
Σάμος και Σαμοθράκη,
                   [τα δύο τελευταία χριστιανικά νησιά,
κυριεύονται από τον Ζάγανο Πασά...

Πολλά είν' τα σαγόνια που εμασήσαν απ' αυτά,
αρκετά  άλλαξαν χέρια, κι ας  πούμε αναλυτικά,
ποια η παρέλαση των αφεντικών... 

Μία παράτα των Φράγκων (Βουργουνδών),  
των Φλαμανδών,  Γενουατών και Λομβαρδών,
των Βενετών, Καταλανών, Φλωρεντινών,
των Ναβαρραίων* μισθοφόρων,
                                  [και των Ναϊτών των ιπποτών.

Όλοι τους Δυτικοί, Ρωμαιοκαθολικοί,
που αναγνώριζαν τον Πάπα,
                                  [θρησκευτικό ηγέτη δηλαδή.
                   _________________


Πριν τον Ζάγανο, συγκεκριμένα μιά τριετία,
η περίφημη ''θαλασσινή Σταυροφορία''
ξεκινά, μετά από αιφνίδια πρωτοβουλία,
του Πάπα Κάλλιστου του τρίτου....

Επικεφαλής, αντί ναυάρχου,
           [του Σταυροφορικού στολίσκου,
ένας Καρδινάλιος* πλέει στο Αιγαίο,                                    *Λουντοβίκο Σκάραμπι
που για τα λιμάνια του το θεωρούν πολύ σπουδαίο,
ώστε να ελέγχουν τον διεθνή δρόμο του εμπορίου.

Στόχος του Σταυροφορικού πολεμικού σχεδίου
είναι του αρχιπέλαγου τα νησιά,
που θέλουν βάσεις ανεφοδιασμού σ' αυτά.

Παίζονται πολλαπλά συμφέροντα,
απ' του απλού του Δημογέροντα,
ως του Σουλτάνου και του Δόγη..
Όπως και των Γενουατών, 
                   [που όπως συμφωνούν κι οι διεθνολόγοι,
απομονώνονταν εμπορικά υπό των Βενετών,
όπου η αρπακτικότητα αυτών,
κάνει κουμάντο επί μακρόν...

Έτσι και πάλι τώρα ''με τον στολίσκο τον μικρόν,
του Ποντίφικος τον 'Άγιον Στόλον",
ετούτοι διεκδικούν το Αιγαίον όλον.'' !


Όσα νησιά οι χριστιανοί και αν λυτρώσουν
από τους Τούρκους, 
                            [κι όσους κι αν διώξουν,
από τους ίδιους τελικά θα ανακτηθούν,
καθώς επανειλημμένως, 
                         [τους Σταυροφόρους αυτοί νικούν...

Τους Έλληνες και τους Λατίνους κατοίκους,
                                                     [άγρια τους τυραννούν 
στην Ίμβρο και στην Λήμνο δε όλους τους Ιταλούς δολοφονούν !

Στη Θάσο και στη Σαμοθράκη που παραμέναν φραγκικές φρουρές,
σύντομα ο Ζάγανος πασάς τις εκκαθάρισε κι αυτές.



  1459    Άλβα Λόγκα (Ιταλία)



 Χ  ίλια τετρακόσια πενήντα εννιά
και λέν πως τούτη τη χρονιά,
τυπώθηκε, πρώτη φορά,
(ίσως στα τυπογραφεία
του Γουτεμβέργιου),
                       [η περί τον Αινεία
Βιργιλιο-παραμυθολογία,
η περιβόητη "Αινειάδα δηλαδή"....
                                                                                 
Πολιτικο-προπαγάνδα ήτανε,
                          [στη μακρινή εκείνη εποχή   
καθώς δεν είχανε ακόμα την τιβή,  
διάφορα γεγονότα και καταστάσεις να παραποιεί,
κατά πως τα θέλουν πάντα οι ισχυροί...
και παραθέτω τα γεγονότα εν ριπή.


Μια μοιρασμένη αυτοκρατορία ήταν η Ρωμαϊκή,
και σε τρία κομμάτια ή έκτασή της είχε κατατμηθεί, 
πριν γίνει πλανητάρχης  ο Οκταβιανός, 
(κατά κοινή ομολογία της δυναστείας του ο πιο τρανός),                    
όπου διοικούσε το ένα τρίτο μόνο, με ημι-δικτατορία, 
και τ' άλλα δυό τρίτα οι άλλοι από την τριανδρία,  
ο Μάρκος Αντώνιος  και ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος, 
                                                                             [οι τρεις σκληροί,
που εκδικήθηκαν το φόνο του Ιούλιου Καίσαρα 
                                                           [μετά από μάχη εμφυλιακή.

Δεν άργησαν πολύ ν' αρπαχτούνε,
                            [και ν' αρχίσουν μεταξύ τους πόλεμο νέο ανηλεή.

Ο φαντασμένος Οκταβιανός βλέπει,
                               [πως η αχανής αυτοκρατορία,                       
που εκτεινόταν απ' την Αγγλία,
                                          [ως την Μεσοποταμία,
δεν είχε την ανάλογη του μεγέθους της, ιστορία,   
και σκέφτηκε πώς στο μέλλον θα πουλούσαν μούρη
                                                   [σε Έλληνες στη καφετερ-ί-α,
οι απόγονοι των κοσμοκρατόρων Ρωμαίων σε μιά δισχιλιετία ??

Θυμήθηκε τον Βιργίλιο τον παλιό του συμμαθητή, 
φιλόσοφο, ποιητή και των γραμμάτων κορυφή...

Στέλνει τους πραιτωριανούς του και τού τον φέρνουν στη στιγμή.

- ''Βιργίλιε Μάρωνα Πόπλιε,
                                  [άκου, του λέει με προσοχή,
θέλω μια ένδοξη για τους Ρωμαίους ιστορία να γραφτεί,
και σύντομα.... 
                   [μην κινδυνέψει η σοφή σου κεφαλή...''

- ''Μα εξοχώτατε, του λέει δειλά και με τρεμάμενη φωνή,
αφού δεν έχουμε ''ιστορία''... πως θα γραφτεί ?''

''Να πα να βρείς'', ωρύεται με θυμό κι οργή,
''πως έχουνε οι ¨Ελληνες, πιο μάγκες είναι αυτοί ?''   
         
Τι να σου κάνει ο καψερός,
βουτάει Οδύσσεια και Ιλιάδα... 
                              [και "κόπυ-πέϊστ"* βάζει μπρός.                 *αντιγραφή


Δεν περιορίστηκε όμως σ' αυτά,
απ' του Απολλώνιου του Ρόδιου τα Αργοναυτικά,
παίρνει, μα κι απ' άλλους Έλληνες τραγικούς,
ακόμη κι από δικούς του συνάδελφους, τους πιο καλούς, 
όπως τον Έννιο, τον Λουκρήτιο και άλλους,
και φτιάχνει έναν αχταρμά, με διάλογους μεγάλους.
Πέραν της Βιργιλίου παραμυθολογίας,
πως τάχα ο Τρώος Αινείας, 
                                    [ήταν της αυτοκρατορίας  
γεννήτωρ, ήρως και ιδρυτής,
της κοσμοκράτορος της Ρωμαϊκής,
ας ερευνήσουμε τι έγινε στ' αλήθεια εκεί,                                   
στη Ρώμη, και στην περί αυτήν περιοχή.                                        
                                                                                             
     Πάμε στου Λάτιου την ιστορική              
         της Ιταλίας περιοχή,
         που εναλλάσσονταν διάφοροι λαοί, 
         γιατί 'ταν εύφορη η γη..
         και τους αδύναμους υπέτασσαν ισχυροί.

         Γινόντουσαν μαλλιά κουβάρια,
         και σφάζονταν τα παλληκάρια,
         ο ένας τον άλλον να εξοστρακίσει,
         ο ένας τον άλλον να αφανίσει,
         και με το πέρασμα αιώνων,
         άντε να βρεις ποίων προγόνων
         κράμα, 
                 [είναι οι κάτοικοι οι σημερινοί,                
         που ονομάζονται Ιταλοί...

         Οι πρόγονοι πάρα πολλοί,
         Όσκιοι, Ετρούσκοι και Τορίνοι,             
         Λίγυρες, Σικελοί, Λατίνοι,
         Φαλίσκοι, Αίκουοι, Μαρσοί,
         Ρουτούλοι, Όμβροι,
                           [κι Έλληνες (!) αρκετοί..
                      __________

Η Άλβα Λόγκα του Λατίου ήταν η πόλη
που άρχισε η ιστορία όλη.
Για τρεις αιώνες και παραπάνω,
γίναν οι πόλεμοι,
                [που αναφέρονται πιο πάνω..

Μαζί με άλλες πόλεις θα χαθεί, 

τι και αν ήταν η πιο παλιά και ισχυρή,
σ' όλη εκείνη την περιοχή.

Όταν η Ρώμη πια θα κτιστεί,
στα δέκα μίλια μακριά απ' αυτή,
οι Λατίνοι* που θα τη κτίσουν,
το όνομά της θα αποκτήσουν,          
και σαν ''Ρωμαίοι'' θε να λιανίσουν, 
τους πάντες....
           και πρώτα τους λοιπούς Λατίνους...
Όπως στη ζούγκλα, στου κάποιου κτήνους
τη θέα, τα ζώα σκιάζονται, τρέμουν,
έτσι στον κόσμο, καθώς διαβαίνουν,
αήττητοι πάντοτε οι Ρωμαίοι,
κάθε αντίσταση καταρρέει,
κι από τις στήλες του Ηρακλή*                                             *Γιβλαρτάρ
μέχρι την λάγνα Ανατολή, 
δηλώνουν..... όλοι υποταγή.

''Κύριοι'' πλέον τώρα,
                               [είν' στη μισή τη γη
και Ρωμαίοι, θα ονομαστούν
                             [όσοι είχανε κατακτηθεί                                                                     
για να πληρώνουν ασυζητητί,
άπαντες, φόρους αμελλητί.
Απίστευτο,
             [μετά αιώνες θάρθει η στιγμή,  
που η ιστορία δεν θ' αναφέρει ούτε γραμμή, 
πως των Ρωμαίων το όνομα έχουν κάποιοι λαοί,
και απορεί κανείς... 
                        [πώς έχουνε τελείως χαθεί ?

Η εξήγηση βέβαια είναι απλή,
''όνομα'' ήταν και όχι ράτσα, ούτε φυλή.

Εδάφη, που αιώνες κυριαρχούσανε αυτοί,
αν εξωγήινος επισκεφτεί,
κι έναν απόγονο θέλει να βρει, 
να φέρει το όνομα Ρωμαίος,
θα ψάχνει στα σίγουρα ματαίως....

         Ξέρω, θα πεις ότι το θέμα μου ήταν για Αινεία,
                 σαν όμως διαπίστωσα το παράδοξο,
                                     [πως δεν υφίσταται πια Ρωμαϊκή ονομασία,
                 αναρωτήθηκα,
                                   [δεν θάπρεπε να τόχω μάθει στα σχολεία ?,
                μα όταν στη τάξη είχα μια τέτοια απορία,
                αντί για απάντηση,
                                             [έτρωγα μπούφλα, από τον Κύριο ή Κυρία.
                 Προφανώς εκείνοι έτσι αντιδρούσαν
                 γιατί είτε για ''κάποια θέματα ηθελημένα δεν μιλούσαν'',
                 είτε και άλλα είναι εμφανές πως αγνοούσαν.

                 Το ''απορία ψάλτου βηξ'' έρχεται στο μυαλό μου,
                  και ως φαίνεται, 
                                           [το ξύλο δεν ήταν πάντα για το καλό μου.
             
                 Ήρθαν στο νου μου πάλι τα αστράκια,
                  και μου ανάψανε όλα τα λαμπάκια,                         
                  απ' τα χαστούκια, που ''για καλό μου'',
                  βροχή επέφτανε στο πρόσωπό μου....
                  και κείνη η  νεανική μου οργή,
                  διέξοδο, εδώ ψάχνει να βρει, 
                  και βήμα, 
                                    [από κάποιον να ακουστεί,
                  ελπίζοντας να μη βαρεθεί
                  ο αναγνώστης που θα υποστεί,
                  την, μάλλον για 'κείνον, περιττή
                  παρελθοντολογία μου,
                                                   [την βιωματική. 




Των γνώσεών μου η πενία,                  
ήταν η αναμφισβήτητη αιτία,
που η διδασκαλεία για τον Αινεία,
στην ανώριμη την εφηβεία
μου προξενούσε μεγάλη ανία,
και για τον δάσκαλο μανία,
τον απόφοιτο του σχολαρχείου,
και βέβαια κάτοχο πτυχίου
εξ υπόπτου,
                [και αγνώστου Πανεπιστημίου.

Αυτό δεν ήταν χάρακας, ήταν μικρό μαδέρι,
που όταν στη τάξη έμπαινε εκράταγε στο χέρι,
και μας κτυπούσε αλύπητα, σώμα-κεφάλι ο τύπος,
κι ακουγόταν ως την Αχαρνών του χάρακα ο χτύπος.

Μάρτυρα έχω τον συμμαθητή,
της Γαλλικής Ακαδημίας τον Μουμτζή,
που σα σκουπίδι, αφού τον έδειρε, τούχε φερθεί
τότε, και πριν μετονομαστεί
το Δεύτερο Γυμνάσιο, σε "Βίλα Αμαλία",
τότε όπου Βικτώρια αράζαμε στα σκασιαρχεία

Καμάρωνε, κι ονόμαζε το ''ρόπαλο''* "Καλμόλ"*          *τον χάρακα   *παυσίπονο της εποχής
ενώ έπρεπε να τον διώκει, αστυνομία και Ιντερπόλ,
αυτόν τον, ''εκ των σπηλαίων'' υπάνθρωπο,
                                                                 [δάσκαλο της Ωδικής.             

Υπήρξα θύμα κι εγώ ο δυστυχής,
πλήθος κτυπήματα δεχθείς,
εκ της αναμφισβήτητα κομπλεξικής,
και καταπτύστου αυτής,
του εν λόγω, συμπεριφοράς.

Αφού μας έδερνε,
                             [με μιάς
φύσαγε το "διαπασών"*                                     *τονοδότης
κι αν συλλαμβάνετο κάποιος γελών,
πάλι δουλειά 'πιανε το ρόπαλο !                           
και υποτίθεται ότι ο βασανιστής,
ως άνθρωπος της μουσικής,
τύχαινε ευγενικής ψυχής.

Μια καθηγήτρια φρόκαλο*,                                *κακάσχημη
που είχα παραπονεθεί,
μου είπε, ''η εκπαίδευση αυτή,
σε κάνει άνθρωπο....
                  και.... σκάσε αναιδή !!''

Αναρωτιόμουν η δασκάλα τι να εννοεί,         
και πούθε ήρθανε οι τύποι αυτοί,
δεν μοιάζαν και πολύ για εκπαιδευτικοί,  
τόσο απάνθρωπα τα παιδιά να κοπανούν,  
και τ' ανθρώπινα δικαιώματα ν' αγνοούν,
απουσία δε του σχολικού έλεγχου,
                                                   [να τα καταπατούν...

Όπως και νάχει βγήκα ντουβάρι,
απ' το σχολείο κι όλο καμάρι,
πως τους την είχα, σίγουρα σκάσει
κι οι βουλές τους σε μένα,
                                [δεν είχαν περάσει... 

Τη ''γύμνια'' και τη θαμπή μου κρίση θα καταλάβω,            
μετά από χρόνια, και έτσι τρέχω να προλάβω,
να συνδεθώ, 
                [με κάθε γνώσης την ''αλήθεια'',  
συγκρίνοντας και μελετώντας, με τη βοήθεια    
κάθε πηγής, κάθε εντύπου και βιβλίου   
τις διαφορετικές απόψεις,                          
          [αντιπαραβάλλοντας αυτές με κείνες του σχολείου...
________________________________________ 


* Αιγαίο,  Τα μεγάλα κύματα, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο, λέγονται «αίγες». Στο γεμάτο φουρτούνες Αιγαίο η φαντασία των ανθρώπων παρομοίαζε τον αφρό των μεγάλων κυμάτων με λευκές γίδες που έτρεχαν αλαφιασμένες κάτω από τις ριπές των ισχυρών ανέμων προς τον «αιγιαλό». Αν και κάποιοι γλωσσολόγοι μιλούν για προελληνική αυτόχθονα ονομασία, το κυματόβρεχτο Αιγαίο Πέλαγος σε αντιδιαστολή με τη δύσκολη Μαύρη Θάλασσα που την είπαν Εύξεινο Πόντο, οι παλιοί ναυτικοί το ονόμασαν Άσπρη Θάλασσα. 

Η περίοδος στο Αιγαίο από το 1204 έως το 1566 ή ακόμα 1669 και 1797, ως ακρότατο όριο τερματισμού της Λατινοκρατίας στον ελληνικό χώρο χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία δυτικών κυριάρχων.

Στις πηγές το όνομα Λατίνος προσδιορίζει γενικά τον δυτικό άνθρωπο, ανεξαρτήτως εθνικής υπόστασης, ενώ το όνομα Φράγκος ταυτίζεται με το Λατίνος και δηλώνει τον Δυτικοευρωπαίο. Τέλος το Φράγκος καταλήγει να δηλώνει τον γαλλόφωνο ή τον γαλλικής καταγωγής δυτικό. 

Από την πρώτη επίσημη και καταγεγραμμένη μοιρασιά το φθινόπωρο του 1204 μ.Χ. προέκυψαν 2 μεγάλες σφαίρες επιρροής: των Ενετών, που αποδείχτηκε η μακροβιότερη και διέθετε την αόρατη συνοχή του εμπορίου, και των Φράγκων, που όμως ήταν κατακερματισμένοι και δίχως ουσιαστικά πολιτική στήριξη από τις πατρίδες τους.
Έτσι δημιουργήθηκε η Λατινή Αυτοκρατορία των Φράγκων και ένα μεγάλο και σχετικά ενιαίο ναυτικό κράτος (των Ενετών) στο Αιγαίο, σε νησιά, λιμάνια και παράλια. 


Τα Γενουάτικα εμπορικά συμφέροντα όμως είναι πολύ σημαντικά. και η Γένοβα δεν μπορεί να δεχτεί, την εδραίωση της Βενετίας στον Ελλαδικό χώρο.  Για αρκετά χρόνια επιδίδεται σε πολεμικές συγκρούσεις μαζί της. Οι πολεμική εμπλοκή των Γενουατών  με τους Βενετούς δεν σταματάει ποτέ.
Η βοήθεια που συμφωνούν οι Γενουάτες να παρέξουν στον Μιχαήλ το Η' Παλαιολόγο, το 1261, προκειμένου να ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους, με την υπογραφή της συνθήκης του Νυμφαίου στις 10 Ιουλίου 1261, είναι διαβατήριο για την διείσδυσή τους. 

Εγκαθίστανται στον Γαλατά, στην Ανατολική ακτή του Κεράτιου κόλπου, ο οποίος εξελίσσεται γρήγορα στο σπουδαιότερο εμπορικό κέντρο της Γένοβας στην Ανατολή. Το 1266 φτάνει μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, με σημαντικότερη κτήση εκείνη του Καφφά (Θεοδοσία) στη Κριμαία.   Στα τέλη του 13ου αιώνα είναι εγκατεστημένοι στη Λήμνο, στη Χίο, στη Ρόδο και στην Ανάφη.  Παρουσία έχουν ακόμα, στη Σάμο, Κω και Ικαρία, αλλά για μικρό διάστημα. Ραιδεστός, Θεσσαλονίκη, Φώκαια, Σμύρνη και Ανδραμύτιο συμπληρώνουν τις εμπορικές τους


* Ναβαρραίοι, Μια στρατιωτική μισθοφορική ομάδα οποία έδρασε τον 14ο αιώνα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά κυρίως στον ελλαδικό χώρο, που εκείνη την εποχή βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των κρατιδίων που είχαν ιδρύσει οι Σταυροφόροι στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Την αποτελούσαν κυρίως στρατιώτες από τη Ναβάρρα (βόρεια περιοχή της Ισπανίας), τη Γασκώνη (νότια περιοχή της Γαλλίας) και την Καταλωνία, ενώ συμμετείχαν και Σικελοί. 
Σε νεότερες πηγές αναφέρονται και ως Εταιρεία των Ναβαρραίων, παρόλο που ο όρος είναι μάλλον ανακριβής. 
Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνταν επισήμως «Σύνδεσμος του πανευτυχούς στρατεύματος των Φράγκων των ευρισκομένων στη Ρωμανία» (Universitas fœlicis Francorum exercitus in partibus Romaniae existentibus), ενώ η τρέχουσα ονομασία τους ήταν Societas Francorum, ή Magna Societas, ή απλούστερα Compagna.


* Λατίνοι, Ένας από τους πλέον σημαντικούς αριοευρωπαϊκούς λαούς της Ιταλικής χερσονήσου κατά την Αρχαιότητα. Οι Λατίνοι ανήκαν στους λεγόμενους Πρωτο-ιταλικούς λαούς, που διείσδυσαν στην Ιταλική χερσόνησο, προερχόμενοι από την κεντρική Ευρώπη, γύρω στο 1200 π.Χ. σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη (βλ. για λεπτομέρειες λήμμα: Ιταλικοί λαοί).




* Πραιτωριανοί Στρατιώτες, εγκατεστημένοι στα ρωμαϊκά ανάκτορα. Αποτελούσαν τη φρουρά των Αυτοκρατόρων. Στην κυριολεξία ήταν εκείνοι που ανήκαν στον Πραίτορα. Η δύναμή τους έφτανε σε τέτοιο βαθμό που ανακήρυσσαν ή καθαιρούσαν τους Αυτοκράτορες. Το σώμα των στρατιωτών αυτών καταργήθηκε από το Μεγάλο Κωνσταντίνο.



Βιργίλιος Μάρων Πόπλιος, Ο συγγραφέας και ποιητής του ρωμαϊκού έπους Αινειάς. Έντεκα χρόνια το έγραφε και πέθανε πριν το τελειώσει. Άφησε δε παραγγελία όχι μόνο να μην εκδοθεί, αλλά να καεί κιόλας. O Οκταβιανός όμως έδωσε εντολή να εκδοθεί όλα το έργο ως είχε, χωρίς καμία διόρθωση.


* Αινειάδα, Αινειάς, λατ Aeneis,  Επικό ποίημα (έπος) γραμμένο από τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο, κατά παραγγελία του Οκταβιανού, του κατόπιν Αύγουστου στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. (29 π.Χ. ως 19 π.Χ.). 
Ο Βιργίλιος αντλεί υλικό από πολλές πηγές και κυρίως από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι μιμήθηκε τον Όμηρο, αναφορικά με τη δομή, το ύφος αλλά και την παρουσίαση ολόκληρων επεισοδίων (νεκρικοί αγώνες στο Βιβλίο V, επίσκεψη στον Κάτω Κόσμο στο Βιβλίο VI, περιγραφή της ασπίδας στο Βιβλίο VIII). 

Κεντρικός ήρωας του Βιργίλιου είναι ο Αινείας. Βασικό θέμα είναι ο θρύλος πως ο Τρώας ήρωας Αινείας, μετά την πτώση της Τροίας και μακρές περιπλανήσεις, ιδρύει μια Τρωϊκή αποικία στο Λάτιο, περιοχή κάτω από τον Τίβερη, την Άλβα Λόγγα (Alba Longa, ) έδρα της ρωμαϊκής φυλής.

Τα έξι πρώτα βιβλία (οι περιπλανήσεις του Αινεία) έχουν ως πρότυπο την Οδύσσεια και τα άλλη έξι (πολεμικά επεισόδια για την κατάκτηση της Ιταλίας και εγκατάσταση του στο Λάτιο) την Ιλιάδα. Επίσης άντλησε στοιχεία από τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, τους Έλληνες τραγικούς και τους αμέσως δικούς του προκατόχους, τον Έννιο, τον Λουκρήτιο και άλλους.


* Άλβα Λόγγα, Ο ποιητής μάς την παρουσιάζει σαν την μητρική πόλη της Ρώμης (που απείχε περίπου 20 χλμ. ΒΔ) και την ηγέτιδα δύναμη της περιοχής από τον 10ο μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ., οπότε υπέκυψε στην ισχύ των ρωμαϊκών όπλων και καταστράφηκε, σύμφωνα με την παράδοση (βλ. Διόδ. Σικελ. Η΄ απόσπ. 25), από τον Ρωμαίο βασιλέα Τούλλο Οστίλιο (Tullus Hostilius, 672-640 π.X. 
Κατά τον 6ο αι. η Άλβα Λόγγα ήρθε σε σύγκρουση με τη Ρώμη, πόλη κι αυτή του Λατίου. Νικήθηκε κι η Ρώμη ολοκλήρωσε την κατάκτηση του Λατίου το 338 π.Χ. Από τότε το Λάτιο ακολούθησε την ιστορία της Ρώμης.


Βιβλιογραφία:
- Χαράλαμπος Συμεωνίδης, «Η Φράγκικη και Βενετική επίδραση», στο: Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας (επίμ. Μ.Ζ.Κοπιδάκης), εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,
- Χρύσα Μαλτέζου, «Λατινοκρατούμενη Ελλάδα-Βενετικές και Γενουατικές κτήσεις», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών,
- Peter Lock, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο 1204-1500,μτφρ. Γιώργος Κουτσουνέλος, εκδ.Ενάλιος, Αθήνα, 1998,
- Γιάννης Κορδάτος, Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου εκδ.Μπουκουμάνης, Αθήνα, 1974
- Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ.Α. Αρχές και διαμόρφωσή του, Θεσσαλονίκη, 1961
 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  
"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  
Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 
Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας   

1458, Οι Φλωρεντινοί χάνουν την Αθήνα


  Αθήνα  1458


Πάνω στην Ακρόπολη οι Φλωρεντινοί
σε θέση βρίσκονται δεινή,
καθώς οι μπομπάρδες ρίχνουν βροχή
τις κανονόμπαλες, καθ' όλη την τριετή,
την εξαντλητική πολιορκία,
από την Οθωμανική,
                         την αυτοκρατορία.

Περάσαν με πολιορκία πείνας
τρία χρόνια και ένας μήνας,
ώσπου του Δουκάτου της Αθήνας,
πέφτει η Ακρόπολη που αντιστεκόταν,
και από Τούρκους πια θα καταχτιόταν...

Ο Δούκας Ατσαόλι είχε λαλήσει,  
και είχε συνθηκολογήσει..
Από κοντά και οι λοιποί,
οι πεινασμένοι, σαν σκελετοί,
οι πρώην περήφανοι ιππότες,
τώρα διωκόμενοι, ενώ 'ταν διώκτες,
και ή σημαία η Τουρκική
να κυματίζει πλέον,
                         [πα' στη κορφή...

Φτάνει ο Μωάμεθ... να καμαρώσει
το πνεύμα της γης, 
                              [πούχει σκλαβώσει
και τη σοφία, όπου νομίζει, 
                    [πως έχει αιχμαλωτίσει.

Τώρα ανενόχλητη πλέον η Δύση,
ελεύθερη για την παγκοσμιοποίηση,
που βήμα βήμα στα σίγουρα θα κτίσει,
μια κοινωνία απαθών ρομπότ...
βάζω αποσιωπητικά,
                   [και Αγγλιστί τελεία, " ντοτ"*                 *(dot)...

Ο Μωάμεθ Β΄επί του ίππου,
στο στυλ του Μακεδόνα του Φιλίππου,
με θαυμασμό για την αρχαία Ελλάδα,
κάνει στη χώρα περατζάδα,
ο περιβόητος αυτός πανούργος πορθητής... 
           
Όλοι οι Τούρκοι τύχαν εντολής
να σεβαστούν τις αρχαιότητες
και να περιοριστούνε οι ωμότητες...

Έβαλε επίσης τοπικά κουμάντα,           
τους κλεφτογέροντες, που πάντα
ακούμε με σκεπτικισμό
και σταματώ μ' ερωτηματικό....

Είχε τη διάθεση να δείξει πολιτισμό,
μα στα χαρτιά και μόνο 
                        [έμεινε δυστυχώς αυτό. 
Νά... τα παιδομαζώματα,
νά... τα βαρβαροκαμώματα,
και καταπίεση εκ τζιμμήδων*,               *Έλληνες σκλάβοι- δουλοπάροικοι
εκ γενιτσάρων* και σπαχήδων*....          *κουμάντα στις γαίες του Σουλτάνου
και η θαμμένη,
                    [από την ιστορία,
η ντροπιαστική παρθενοφθορεία,                     
που ήταν ο πλήρης εξευτελισμός,  
καθώς ο Τούρκος,
                     [ο άρχοντας ο τοπικός
είχε την ''εξουσία'',
μετά το γάμο, κάθε κυρία,
για τρεις ημέρες να τη γλεντάει,
και ο γαμπρός ευγνώμων να προσκυνάει
τον ''εφέντη'' σαν πήγαινε,
                                 [να την παραλάβει.

'Δω δεν θα κάνω το στραβάδι,
και την αλήθεια* θα την πω,                           *Jus primae noctis, Λατ. η παρθενοφθορεία
πως ήτανε Ρωμαϊκο-βυζαντινό*                     *Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (Βακαλόπουλος)
και παλαιό το κόλπο αυτό,
(πριν έρθουνε οι Τούρκοι εδώ),
όπως και άλλοι Κανουναμέδες,*                      *Τούρκικες διατάξεις
που τους εφάρμοζαν Ρωμαίοι λεμέδες*,         *γλοιώδεις τύποι
"δια του δικαίου τού ισχυροτέρου"...

Δύσκολος είναι του χειροτέρου,             
ο εντοπισμός,
                     [από τα δύο ''αυτοκρατορο-μεγαλεία'',
την εκ δεκαέξη αιώνων Ρωμαιοκρατία,
ή την εκ τεσσάρων μόνο Τουρκοκρατορία...

Μεροληπτικό είναι ενίοτε το "φόκους"*        *η έστίαση στο κύριο θέμα     
ιστορικών, που εφευρίσκουν τρόπους,
να κάνουν πολλά ''πράγματα''... γαργάρα,
και παραλείπουν τα γιατί....  και άρα....




   Πορτογαλία  1458



 Φ  αντάζουν επιβλητικά
τα πλοία, τα πολεμικά                  
της εποχής, 
              [τα Πορτογαλικά,
στο Γιβραλτάρ λίγο πιο δω,
ερχόμενα απ' Ατλαντικό,
πλησιάζοντας τη Μεσόγειο...


Ο Στόλος, που τη μισή υδρόγειο
σύντομα θα ανακαλύψει,
στους νικημένους τους λαούς 
                      [επάνω θα ''πατήσει'',
τον πλούτο τους να κατακτήσει.   

Ποιοι είναι τ' αφεντικά θυμίζαν,
αλαζονικά που κυματίζαν,
τα φλάμπουρα του Αφόνσο βασιλιά
στ' άλμπουρα πάνω ψηλά,
και μοιάζαν μηνύματα απειλητικά
που στέλνανε προς τη στεριά.

Τρέμοντας βλέπαν φοβισμένοι
ξέροντας τι τους περιμένει
στου Αλκέηζερ-Σεγκίρ το κάστρο....                  *Alcacer-Ceguer

Του Σουλτάνου Αμπνταγιάκ* το άστρο              *Abd al-Haqq II of Morocco
θα σβήσει, παρά την ανδρεία
των μαχητών του κι η υπεροπλία
των σιδηρόφρακτων των Πορτογάλων,
θα τους τσακίσει και θάταν μάλλον,
αιώνια ετούτη η κυριαρχία,
εάν σε μία εκατονταετία,
πάνω σε κρίση και αφραγκία,
οι Πορτογάλοι δεν τα μαζεύαν
και πίσω για την πατρίδα τους δεν φεύγαν.

      Φεύγοντας θα καταστρέψουν τα πάντα, 
                          [ώστε να μην μπορέσουνε οι ντόπιοι,
             να ξαναοργανωθούν,  
                          [και να τους επιτεθούν κατόπι.
____________________________________

                             


  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ     

* Φραγκοκρατία στην Αθήνα (1204-1456), Η Αθήνα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 πέρασε στην δικαιοδοσία του Βονιφάτιου του Μονφερατικού ( Boniface de Montferrat ) που την παραχώρησε μαζί με τα Μέγαρα στον Όθωνα de La Roche της Βουργουνδίας, τον κύριο των Θηβών. Ο de La Roche προχώρησε αμέσως στην οργάνωση της περιοχής της Αττικής κατά τα δυτικά φεουδαρχικά πρότυπα. Τον διαδέχτηκε ο ανηψιός του που, με το όνομα Γκι ( Guy ) ο 1ος, αναγορεύτηκε Δούκας από τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο τον 9ο ( Louis IX ). 

Αμέσως μετά διορίστηκε στην πόλη Λατίνος Αρχιεπίσκοπος που τον αναγνώρισαν οι τοπικοί ιερείς μετά την αυτοεξορία στην Κέα του Έλληνα Επισκόπου Μιχαήλ Χωνιάτη. Η έδρα των πολιτικών και εκκλησιαστικών αρχών βρισκόταν πάνω στην Ακρόπολη που τα παλαιά της τείχη ενισχύθηκαν και της έδωσαν όψη μεσαιωνικού φράγκικου κάστρου. Τότε κτίστηκε και ο γνωστός ως τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε και γκρεμίστηκε, Φράγκικος Πύργος, ένα ψηλό οχυρό που επόπτευε όλο το λεκανοπέδιο.

Την εποχή εκείνη η κατοικημένη περιοχή των Αθηνών περιορίζονταν στο εσωτερικό του λεγόμενου Ύστερου Ρωμαϊκού τείχους κάτω από την Ακρόπολη προς τα βόρεια. Στα μέσα του 13ου αιώνα κτίστηκε ένας χαμηλός οχυρωματικός περίβολος, το λεγόμενο έκτοτε Ριζόκαστρο, που προστάτευε την Ακρόπολη. Ο Δούκας κατοικούσε στα Προπύλαια, ο Λατίνος επίσκοπος στο Ερεχθείο και ο ναός της Αθηνάς, ο Παρθενώνας που είχε από τους χρόνους του Ιουστινιανού μετατραπεί στον ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας έγινε καθολικός ναός.

Τα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπήρξαν ειρηνικά και, με την εγκατάσταση και δραστηριοποίηση Βενετσιάνων και Γενοβέζων εμπόρων, αναπτύχθηκε η οικονομία της περιοχής με κυριότερο οικονομικό κέντρο τη Θήβα, όπου γινόταν μεγάλη παραγωγή μεταξιού. Αναπτύχθηκαν επίσης πολλά καλλιτεχνικά εργαστήρια που παρήγαγαν πολλά προϊόντα με δυτικότροπη μορφή, επηρεασμένα κυρίως από τα πρότυπα της Βουργουνδίας.

Οι Καταλανοί, Τα χρόνια αυτά της ειρήνης και της ευημερίας έληξαν το 1311 όταν οι μισθοφόροι της Καταλανικής εταιρίας κατέλαβαν την Αθήνα και το υπόλοιπο Δουκάτο και παρέδωσαν την εξουσία στον βασιλέα της Αραγώνας. Έτσι τα καταλανικά έγιναν επίσημη γλώσσα της περιοχής, ο καθολικός επίσκοπος έκανε έδρα του την Θήβα και επίσημη νομοθεσία έγινε αυτή της Βαρκελώνης, που απαγόρευε σε όλους τους Αθηναίους την άσκηση των περισσοτέρων επαγγελμάτων. Στα 80 περίπου χρόνια της κυριαρχίας των Καταλανών η πόλη παράκμασε και η οικονομική δραστηριότητα ατόνησε.

1387- 1458 οι Φλωρεντινοί υπό τον Nerio Acciaiuoli κατέλαβαν την Ακρόπολη και την Αθήνα, 
Ο Acciaiuoli μεταφέρει πάλι την έδρα της εξουσίας στην Αθήνα και επιδόθηκε σε πολλά έργα ανάπτυξης και εξωραϊσμού της πόλης που γνώρισε μέρες σχετικής οικονομικής και κοινωνικής ακμής. Τότε επισκευάστηκε το λιμάνι του Πειραιά, ανακαινίστηκε ο Παρθενώνας που εξακολουθούσε να είναι καθολική εκκλησία με το όνομα Santa Maria de Setines και κατασκευάστηκαν, ή συντηρήθηκαν πολλοί δρόμοι, γεγονός που ευνόησε την ανάπτυξη του εμπορίου. 

Ο Φλωρεντινός ηγέτης για να προσεταιριστεί το ντόπιο στοιχείο επανέφερε την χρήση των Ελληνικών και επέτρεψε την εγκατάσταση Ορθόδοξου επισκόπου που αποκαταστάθηκε. Τότε αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά πολλές οικογένειες Αθηναίων, με προεξάρχουσα εκείνη των Χαλκοκονδύληδων. 

Την ίδια περίοδο εντοπίζουν οι ιστορικοί μελετητές την εγκατάσταση των Αρβανιτών στην περιοχή της Αττικής και της Θήβας. Οι Αρβανίτες ήταν αλβανόφωνος πληθυσμός από την περιοχή της σημερινής Αλβανίας που ακολουθούσαν το ορθόδοξο δόγμα όπως και οι γηγενείς της περιοχής. 

Η σχετική ευημερία της πόλης δεν είναι άσχετη με την γενικότερη αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών που είχε ήδη ξεκινήσει στις ιταλικές εμπορικές πόλεις, κυρίως στην Φλωρεντία. Η αγάπη των Φλωρεντινών για τα αρχαία γράμματα μεταφράστηκε και σε υλικό ενδιαφέρον για την ίδια την πόλη των Αθηνών που υπήρξε στους αρχαίους χρόνους το σημαντικότερο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο ολόκληρου του τότε γνωστού κόσμου. Τότε επισκέφτηκαν την Αθήνα και πολλοί περιηγητές από τις ευρωπαϊκές χώρες που γυρίζοντας στην Δύση διέδωσαν την εικόνα της παλιάς αίγλης της πάλαι ποτέ κραταιάς και σπουδαίας Αθήνας. 
Οι Φλωρεντινοί την κρατούν μέχρι το 1458 οπότε πέφτει στα χέρια των Οθωμανών του Μωάμεθ του Πορθητή. 

* Οι χριστιανικοί πληθυσμοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσαν μια μορφή κοινοτικής αυτοδιοίκησης και οργάνωσης. Οι διάφοροι Σουλτάνοι λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητα των διαφόρων λαών της επικράτειας, όπως στο θρήσκευμα, αλλά και των υπολοίπων συνθηκών εφάρμοσαν διάφορα μέτρα για τη διοίκησή τους. Στο επίπεδο της κοινοτικής αυτοδιοίκησης αναπτύχθηκε ο θεσμός των δημογεροντιών, με συμβούλια από εκλεγμένους δημογέροντες σε επίπεδο χωριού, οι οποίοι εξέλεγαν προεστούς σε επίπεδο επαρχίας ή περιοχής ως εκπροσώπου τους ενώπιον των Οθωμανικών αρχών.
Οι προεστοί/ προεστώτες, ή πρόκριτοι, ή κοτζαμπάσηδες (από το τούρκικο kocabaṣı, koca = μέγας, μεγάλος, γέροντας + baṣ = κεφάλι, πρώτος), Κοινοτικοί άρχοντες, οι επικεφαλής σε επίπεδο επαρχίας των ελληνικών χριστιανικών κοινοτήτων (ως δεύτερη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης), επί Τουρκοκρατίας. 


Κάθε χωριό και κωμόπολη είχε τον δικό του προεστό, ο οποίος προερχόταν από τους δημογέροντες. Ο προεστός κρατούσε την σφραγίδα της κοινότητας, είχε τόσο διοικητικές όσο και δικαστικές δικαιοδοσίες, συνηθέστερα πταισματικής φύσεως εξομαλύνοντας έτσι τυχόν διαφορές μεταξύ των συμπολιτών του αλλά και με δικαίωμα επιβολής κάποιων τιμωριών, ακολουθώντας πάντα το κατά τόπο εθιμικό δίκαιο. Στην άσκηση των καθηκόντων του περιβαλλόταν από ιδιαίτερο συμβούλιο των δημογερόντων. Για σπουδαία όμως ζητήματα συγκαλούσε γενική συνέλευση των κατοίκων όπου και λαμβάνονταν οι σχετικές αποφάσεις. 
Ειδικότερα οι προεστοί ήταν αυτοί που για λογαριασμό της οθωμανικής διοίκησης εκτιμούσαν αρχικά την φορολογική δυνατότητα εκάστου μέλους της κοινωνίας τους και στη συνέχεια συνέτασσαν τους φορολογικούς καταλόγους και προέβαιναν στην είσπραξη των αναλογούντων φόρων. Παράλληλα ήταν υπεύθυνοι για τη διατήρηση της τάξης και υπόλογοι αυτής προς την οθωμανική διοίκηση.

* Σπαχήδες [spä'hē] sipahi ή σιπαχήδες, απάρτιζαν το οθωμανικό ιππικό. Οργανώθηκαν ως σώμα κατά τον 14ο αιώνα σε φεουδαρχική βάση. Οι αξιωματικοί κατείχαν φέουδα (τιμάρια) κατά το βυζαντινό πρότυπο, που παρέχονταν από τον σουλτάνο, και επιτηρούσαν τους χωρικούς που εργάζονταν στη γη τους. Επίσης, καρπώνονταν τα εισοδήματα που προέρχονταν από τα φέουδα, εις αναγνώριση της στρατιωτικής υπηρεσίας τους προς τον σουλτάνο. Έως τα μέσα του 16ου αιώνα ήταν το σημείο αιχμής του οθωμανικού στρατού. Δεσμευμένοι, ωστόσο, στην παράδοση του ελαφρού ιππικού άργησαν να υιοθετήσουν τα πυροβόλα όπλα, η ανάπτυξη των οποίων έκανε το ιππικό λιγότερο σημαντικό για τις πολεμικές συγκρούσεις. 
Όπως και οι Γενίτσαροι, διέθεταν σημαντική πολιτική δύναμη έως ότου ο Μαχμούτ Β΄ ανακάλεσε την εξουσία τους στα φέουδα το 1828, και τους αντικατέστησε στο πεδίο της μάχης με σύγχρονο πυροβολικό, στην προσπάθειά του να χτίσει έναν σύγχρονο στρατό. Ο όρος σπαχής χρησιμοποιείται, επίσης, για να περιγράψει τους αλγερινούς και Σενεγαλέζους ιππείς του γαλλικού ιππικού εκείνης της περιόδου.
* Γενίτσαροι, Ο φοβερότερος φόρος ήταν ο "φόρος του αίματος", το γνωστό παιδομάζωμα. Στους δύο πρώτους αιώνες της δουλείας οι Τούρκοι είχαν αρπάξει ένα εκατομμύριο Ελληνόπουλα, για να επανδρώσουν τα τάγματα των γενιτσάρων. Συχνοί επίσης ήταν και οι βίαιοι εξισλαμισμοί. 

Ο Φίνλευ γράφει: Οι προεστοί της Ελλάδας αποτελούσαν το υποκατάστατο μιας αριστοκρατίας. Η προστασία της Οθωμανικής κυβερνήσεως βαθμιαία δημιούργησε μια ελληνική αριστοκρατία διοικητικών οργάνων και φοροεισπρακτόρων. Η ηθική και πολιτική θέση τούτης της τάξης αποδόθηκε άριστα με την ονομασία τους σαν είδος Χριστιανών Τούρκων.
Παρά ταύτα μεταξύ αυτών των προκρίτων ή προεστών ή κοτζαμπάσηδων υπήρξαν αρκετοί που αποδείχτηκαν πολύ κατώτεροι της αποστολής τους, υπερβαίνοντας πολλές φορές ακόμα και τους χειρότερους Τούρκους, σε ιδιοτέλειες και αυθαιρεσίες, παροιμιώδης η φράση "τι Μπραΐμης, τι Ζαΐμης!", (= ότι ο Ιμπραήμ πασάς το ίδιο κι ο Ζαΐμης). Συνέπεια αυτών, ακόμα και σήμερα, ειδικά η ονομασία κοτζάμπασης να φέρεται με τη σημασία του αυταρχικού, ή αυθαίρετου ανθρώπου.

Ο θεσμός καταργήθηκε επί Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833 με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων» του κράτους, με τον οποίο θεσμοθετήθηκαν ως άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης οι Δήμαρχοι οι οποίοι αντικατέστησαν τους προκρίτους.
 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  
"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  
Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 
Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας