1473, Σέρρες... μετά είκοσι έτη

 

"Γεώργιος Κουρτέσιος, κατά κόσμον,
ο αεί υπενθυμίζων εις τους Έλληνας,
τον αρχαίον κόσμον",

  

Εις Κύριον... ο Γεννάδιος Σχολάριος

                                                    [φέτος αποδημεί.
ή ο Γεώργιος Κουρτέσιος όπως λεγόταν
                             [πριν στη μονή έτσι ονομαστεί...

Στους τελευταίους αιώνες,
                             [χωρίς καμία υπερβολή,
κουβάδες από μελάνι και τόνοι από χαρτί
καταναλώθηκαν... και το έργο του,
                           [ποικιλοτρόπως έχει κριθεί.

                  Δυό βιβλίων τίτλοι του Αλέξανδρου Δουμά
                                      ["Σιδηρούν προσωπείον" και "Μετά είκοσι έτη",
                  μούρχονται στο μυαλό,
                                            [και δεν θα πάθω ηθελημένα γλωσσοδέτη
                  γνωρίζοντας πολύ καλά,
                                                    [πως ίσως κάποιους δυσαρεστώ,
                  αλλά η μελέτη της ιστορίας με έκανε να τον θεωρώ,
                  της νέας εκκίνησης (μετά την δουλεία),
                                                                 [της ιστορίας μας τον αφέτη,
                  και του έθνους των Ελλήνων τον μεγαλύτερο ευεργέτη...

                 "Σιδηρούν προσωπείον"... η όψη του, μάσκα ανέκφραστη,
                                                            [αψυχολόγητη για τον Τούρκο Πορθητή,
                 "Μετά είκοσι έτη".... πέθανε από της Πόλης την Άλωση,
                                                                                                [και την καταστροφή.

Κάμποσοι αυτοκράτορες "λογοδοθήκανε",
                                                   [για κείνη την "παντρειά",
την Ένωση Ορθόδοξων και Καθολικών σε εκκλησία μιά...
όμως ο αγώνας του Γεννάδιου, οι πύρινοι λόγοι του,
                                      [το μένος του θα έλεγα το ανθενωτικό,
αποτέλεσμα είχε τελικά να συνδεθούν οι Έλληνες
                                  [με την εποχή πριν των Ρωμαίων τον ερχομό.

Χάρις στον Γεννάδιο,
                [δεν επετεύχθη η περίφημη των εκκλησιών
η ένωση... και δεν γινήκαμε σαν το 1204,
                                            [κομμάτι των Δυτικών,
για την Ελλάδα θα διάβαζες μόνο στα βιβλία,
                [κράτος και ταυτότητα... ουδέποτε θα είχε υπάρξει,
αν... ο Πάπας Κάλλιστος το ενωτικό του σχέδιο έκανε πράξη,
εκείνη την περίφημη και πολυσυζητημένη,
                                     [ακυρωθείσα σταυροφορία,
που με τους Λατίνους σχεδιάζανε
                [μετά το χίλια τετρακόσια πενηντατρία.

Σήμερα η Τουρκία... θάχε σύνορα με την Ιταλία,
αν... τότε οι σταυροφόροι, είχανε απωθήσει,
                             [τους Τούρκους πίσω στην Ασία.

Τα "εδάφη μας" Λατινική θα ήτανε αυτοκρατορία,
                       [με τους Γασμούλους και τα Δουκάτα...

Αυτά για τον Γεννάδιο Σχολάριο,
                                        [με λίγα λόγια και σταράτα...

Όμως η ιστορία όπως το νόμισμα,

                                                 [έχει και άλλη όψη,
κι αν τύχει και κάποιος με διαβάσει,
                                            [πρέπει να έχει υπόψη,
ότι εγώ δεν είμαι ρεπόρτερ τηλεσταθμού
                          [να λέω αυτά τ' αφεντικά που θένε,
και όταν ακόμη αθώοι μπαίνουνε φυλακή,
                       [να κάνω την πάπια όταν μου λένε....

Έτσι πρέπει να πω ότι είναι πολλά τα μπινελίκια,
                      [που ρίχνουνε στον Γεννάδιο οι φιλοδυτικοί,
γιατί λεν μετά βεβαιότητος,
            [ότι αυτός τη κερκόπορτα άνοιξε στον Πορθητή,

και όποια άλλη κατηγόρια μπορεί καθένας να φανταστεί,
όπως προδότης τουρκόφιλος, τουρκόδουλος,
                      [και πλήθος άλλοι γράφτηκαν χαρακτηρισμοί...

Σημείωση

Έρευνες και μελέτες, των συμπερασμάτων  οι πηγές
                                                            [σε όλα τα γραπτά μου,
που μεταφέρω ατόφια με ψιλοσχόλια,
                                                   [άσχετα ή σχετικά, δικά μου,
κι αν δεις και κάτι λάθος προσπέρνα το,
                                                  [πες "...ας πάει στα κομμάτια",
δώσε μια ίντσα που λεν οι Εγγλέζοι φίλε μου
                                                              [κάνε τα στραβά μάτια.

Μεταφράζω τη σημείωση για τους νέους,
                               [στην νεοελλήνων την αργκό....

"Ομολογώ είν' εντελώς κουφό,
  το πίτσι - πίτσι μου
                      [στο αφήγημα αυτό,
κι αν έκανα και καμιά πατάτα,
                     [διαστρέβλωση ή γκάφα,
την κριτική κάνε γαργάρα
        [γιατί... ένα μωρό που κάνει "άτα"
αισθάνομαι μέσα στα βρώμικα και θολά,
της ιστορίας τα επεξεργασμένα...
              [και λογοκριμένα (?) μουντά νερά"

___________________________

                         για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

       

  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Γεννάδιος Σχολάριος     Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1400 και ανήκε σε οικογένεια ευκατάστατη με θεσσαλική καταγωγή. Το όνομα Σχολάριος θεωρείται ότι προέρχεται από αξίωμα μέλους της οικογενείας του στο στρατό ή στα ανάκτορα.
Το γεγονός ότι η οικογένειά του ήταν εύπορη, του έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσει σπουδαία μόρφωση. Δεν έχουμε μαρτυρίες για το εάν σπούδασε σε κάποια σχολή. Σε επιστολή του ο ίδιος αναφέρει ότι υπήρξε αυτοδίδακτος. Παρά ταύτα, πρέπει να μαθήτευσε κοντά σε κάποιον δάσκαλο της εποχής του, όπως τον Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη ρητορική, την τακτική, τη φιλοσοφία, τη θεολογία και τη νομική και εντρύφησε ιδιαίτερα στο έργο του Αριστοτέλη. Ήταν επίσης γνώστης της λατινικής γλώσσας. Σε νεαρή ηλικία, άνοιξε σχολή, έγραψε ελληνική γραμματική και μετέφρασε φιλοσοφικά έργα της Δύσης.
Είχε ιδιαίτερο δεσμό με το Μητροπολίτη Εφέσου Μάρκο τον Ευγενικό, του οποίο έγινε πνευματικό τέκνο και τον διαδέχτηκε στον αγώνα που εκείνος είχε ξεκινήσει κατά της Ένωσης των Εκκλησιών.
Γρήγορα απέκτησε φήμη, και διορίστηκε από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Η' Παλαιολόγο «Καθολικός Κριτής των Ρωμαίων» (δικαστικό αξίωμα) και «Καθολικός Σεκρετάριος του Βασιλέως». Με τα αξιώματα αυτά συνόδευσε τον Αυτοκράτορα στη Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας, ως συνεργάτης του Μητροπολίτου Νικαίας Βησσαρίονος, όπου συζητήθηκε η Ένωση των Εκκλησιών.
Το 1444 πέθανε ο Μάρκος ο Ευγενικός και ο Γεώργιος Σχολάριος τέθηκε επικεφαλής του αγώνα κατά της Ένωσης..... 

Πατέρες μας είναι για τον Σχολάριο οι αρχαίοι Έλληνες και εμείς απόγονοί τους. Όχι μόνον πνευματικοί, αλλά κυρίως φυσικοί και βιολογικοί απόγονοί τους. Γι’ αυτό άλλωστε και εμείς οι Έλληνες είμαστε μεταξύ μας ΟΛΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ! Τόσο «ανθέλληνας» ήταν ο Σχολάριος και τόσο πολύ μισούσε την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, ώστε να θεωρεί όλους τους Έλληνες απογόνους των φιλοσόφων και των ρητόρων…

Οι πατέρες ημών, Ελλήνων γάρ εσμεν παίδες, πολλώ πλείους ημών, και σοφώτεροι δε ουχ ημών μόνον, αλλά και σου και ει τις άλλος κοινωνεί σοι της δόξης, Πλάτων, Αριστοτέλης εκείνος, Πυθαγόρας, Αναξαγόρας, πολύς μεν φιλοσόφων εσμός, πολλά δε ρητόρων έθνη».

[Οι πατέρες μας, διότι είμαστε παιδιά Ελλήνων, ήταν πολύ καλλίτεροί μας και σοφώτεροι, αλλά όχι μόνον από εμάς, αλλά και από εσένα και από οποιανδήποτε άλλο που έχει τις ίδιες με σένα απόψεις. Ο Πλάτωνας, εκείνος ο σπουδαίος ο Αριστοτέλης, ο Πυθαγόρας, ο Αναξαγόρας, οι αμέτρητοι φιλόσοφοι και οι ατέλειωτες ομάδες των ρητόρων].

*Γασμούλοι    Με την ονομασία Γασμούλοι φέρονταν τα άτομα - γόνοι που προέρχονταν από μικτούς γάμους μεταξύ Ελλήνων και Φράγκων - Ενετών, φαινόμενο που πρωτοεμφανίσθηκε στη περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Ετυμολογικά η ονομασία αυτή προέρχεται εκ της γαλλικής gars, που φέρεται ως αρχαιότερος τύπος του σημερινού garçon, και από τη λατινική mulus, (garsmulus), όπου αρχικά στην Πελοπόννησο και κατ' επέκταση σ' ολόκληρη την Ελλάδα σημαίνει νόθος.
Παρά ταύτα στην στρατιωτική ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας οι Γασμούλοι φέρονται να συγκροτούσαν ειδικό στρατιωτικό σώμα που λεγόταν "Γασμουλικό" ή "Βασμουλικό" το οποίο και διακρίθηκε σε πολλούς αγώνες. Τέτοιο στρατιωτικό σώμα χρησιμοποίησε και ο Αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος ακόμα και στο Βυζαντινό ναυτικό στην αναδιοργάνωσή του και επάνδρωσή του σε κωπηλάτες που παρέμειναν μέχρι τη διάλυση του αυτοκρατορικού στόλου που συνέβη το 1285. Κατά τις ιστορικές σημειώσεις του Ν. Γρηγορά, οι Γασμούλοι λόγω του απείθαρχου χαρακτήρα τους έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις διάφορες εμφύλιες διαμάχες.
Μετά την κατάλυση της αυτοκρατορίας οι Γασμούλοι μεταβλήθηκαν σε υπηρέτες, αγρότες και κάποιοι εξ αυτών εξελίχθηκαν σε πειρατές.
Επί Ενετοκρατίας ανάλογη κατηγορία τέτοιων μιγάδων χρησιμοποιήθηκε και από το Δουκάτο του Αρχιπελάγους. Στη τοπική κυκλαδίτικη διάλεκτο ονομάζονταν "βασμούλοι" που χρησιμοποιούνταν ως ενδιάμεση τάξη μεταξύ ελευθέρων και δούλων. Χρησιμοποιούνταν δηλαδή σε διάφορες εργασίες - αγγαρείες τόσο στη ξηρά όσο και στη θάλασσα τις καλούμενες "βασμουλίες" χωρίς να έχουν το δικαίωμα απόκτησης περιουσίας τόσο οι ίδιοι όσο και οι απογόνοι τους.

Βιβλιογραφία
Γ.Φρατζής - Ν. Μπαρμπαρό Η Πόλης Εάλω
Michael Angold Βυζάντιο
Α. Α. Βασίλιεφ Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας