1479, Η Κόψη του σπαθιού της η τρομερή

 Έλληνες stratioti, Πρόδρομοι Κλεφτών κι Αρματολών

 1479, 

Κάπου τριάντα χρόνια που έπεσε,
                                         [απ' τον Πορθητή η Πόλη,
μα οι Έλληνες νάχουν αφέντες Τούρκους,
                                              [δεν το χωνεύουν όλοι...

Πατριώτες φύγαν κάμποσοι για Ανατολή και Δύση,
κι μ' όποιο τρόπο μπορούσε καθένας,
                         [το έθνος προσπάθησε να βοηθήσει.

Πολλοί ανυπότακτοι σκλαβωμένοι,
                  [πολέμησαν τον κατακτητή με κάθε ευκαιρία,
είτε αντάρτες στα βουνά είτε με σύμμαχο,
                                              [την τότε ακμάζουσα Βενετία.

Κάποιοι απ' αυτούς τους Έλληνες,
                   [για τον ηρωισμό τους έμειναν στην ιστορία,
και θα αναφερθώ για τούτη τη χρονιά σε δυό,
             [σ' έναν... Κλαδά και κάποια... Κομνηνή Μαρία.

Για την Μαρία Κομνηνή πριν να σου πω...
                                                   [θυμίζω εκείνο τον "ντουβρουτζά"*,
που πάθανε πριν δέκα χρόνια οι Τούρκοι, όταν οι Ενετοί
                  [πήρανε πίσω τη Λήμνο και άλλα Χριστιανικά νησιά...

Έτσι λοιπόν ορμήσαν πέρυσι και πάλι οι Οθωμανοί,
               [μ' ένα τεράστιο στόλο και με μιά νέα βάρβαρη στρατιά,
να πάρουνε πάλι τη Λήμνο,
                              [καταχολιασμένοι που τους την πήρε η Βενετιά.

Οι Έλληνες κάτοικοι στο πλευρό τασσόμενοι των χριστιανών,
                                                                 [αμύνονται μαζί τους ηρωικά,
με τον γενναίο Ισαάκιο Κομνηνό όπου μπροστά την πύλη,
                                    [πέφτει μαχόμενος από μιά τούρκικη σπαθιά,
και όλα δείχνουν ότι σε λίγο η ημισέληνος θα κυματίζει,
                                                                   [στο φρούριο θριαμβευτικά.

Τότε..... συνέβη κάτι που δεν υπάρχει όμοιο,
                               [όλων των πόλεμων αν ψάξει κανείς τα χρονικά,
σ' όλα τα αρχεία, σ' όλες τις βιβλιοθήκες τις εθνικές και μη,
                                                                               [στης γης κάθε μεριά.

Η δεκαοκτάχρονη Μαρία σαν αίλουρος ελίσσεται,
             [μέσα στους αλληλοσφαζόμενους και του πατέρα της αρπάζει το σπαθί,
το ματωμένο δίπλα στο άψυχο σώμα του, και πολεμώντας σαν λιοντάρι,
                                                                   [κραυγάζει "μαζί μου αδέλφια Χριστιανοί" !!

Αναθαρρήσαν όλοι, λες από θαύμα, και αντεπιτίθενται,
      [γίνεται το απίστευτο, οι Τούρκοι πανικόβλητοι τρέπονται σε άτακτη φυγή.

Ίσως..... ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός,
                               [από την κόψη του σπαθιού της την τρομερή,
να εμπνεύστηκε τον εθνικό μας ύμνο...
                                                 [ίσως... από τη Μαρία τη Κομνηνή.

Μίλια πάνω απ' τη θάλασσα, 
                              [και χιλιόμετρα πάνω απ' τη στεριά,
"του χρόνου ο ταξιδιώτης" νους μου,
                    [με πάει τώρα από τη Λήμνο στον Μοριά,
στους οργισμένους Λάκωνες που αίμα,
              [αφειδώς είχανε χύσει μαχόμενοι δίπλα στη Βενετία,
και τώρα ξάφνου συνθηκολογεί ο Δόγης και παραδίδει
                                                        [στους Τούρκους τη Λακωνία,
λέγοντας με θρασύτητα στους Έλληνες,
   [να υποταχθούν στους "άπιστους" και... τέρμα η συμμαχία 

Η σημαία του ελευθερωτή

της Μάνης Κλαδά

"Δεν πάνε να κουρεύονται οι κουτόφραγκοι, 
   [που θα παραδοθώ", περήφανα λέει το παλληκάρι ο Κλαδάς,

ο απ' την εποχή των Παλαιολόγων άρχοντας,
                                    [στη Μπαρδούνια της Μάνης, και με μιάς,
με σχέδια κινάει να λευτερώσει όλη τη Μάνη,
                                                  [απ' τους κατακτητές Οθωμανούς,
σαρώνοντας φρούρια και πύργους θυμίζοντας...
                                                                 [Φωκάδες και Κομνηνούς.

Κατελήφθησαν της  Καστανιάς, Γαστέλας, Λεφτινίου, Ανδρούσας,
             [Βάσκου, Πιάγας, κι άλλα ακόμα κάστρα σύμφωνα με τους ιστορικούς.

Διατάχθηκε ο μπεηλέρμπεης της Ρούμελης Αλή Μπούμικο,
                [και ο διοικητής του Μωρέως Σουλεϊμάν, να πάν' με δυό στρατιές στη Μάνη,
και όταν στη μάχη τσακίζονται απ' τον Κλαδά, την κοπανάει ο Μπούμικο...
             [μα και ο Σουλεϊμάν, την κεφαλή του απ' τον Σουλτάνο φοβόταν πως τη χάνει.

1479 Ρωσία 

Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ
 τῷ θεῷ (από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κβ':21) 

«Ἀπόδοτε οὖν τα (του ) Καίσαρος (τω) Καίσαρι»,
ποιοι νάναι άραγε οι πρώτοι... 

                                 [και ποιοι νάναι οι δεύτεροι ?
Κουρνιασμένο είδα στον θρόνο τον Ρωσικό,
τον δικέφαλο, τον Ρωμαϊκο-βυζαντινό τον αετό.

Μωρέ κάτι μου θυμίζει... σαν σπαζοκεφαλιά

                                     [που με πεισμώνει να τη βρω, 

απάντηση να δώσω, αίτια

                                   [και ιστορική εξήγηση γι αυτό,

και ναι μεν εγκυκλοπαίδεια δεν θα καταπιώ

                     [μα ούτε και παρέα με την ασχετοσύνη

βόλτα θα βγώ... να ψάχνω έτσι άρχισα

         [γραπτά, ψηφιακά... η γνώση να με διακρίνει

     

Μπήκα λοιπόν μες τα βαθιά,
τα κιτρινόμαυρα της Ιστορίας τα νερά,
αρχίζοντας βέβαια από ετούτη τη χρονιά,
το χίλια τετρακόσια εβδομήντα εννιά.

Τη περασμένη τη χρονιά έπεσε το Νόβγκοροντ*
στον Ιβάν τον τρίτο Βασίλιεβιτς, και φέτος

είναι για τον επονομαζόμενο Μέγα το πρώτο έτος
παντοδυναμίας, κι απόλυτης του κυριαρχίας,
που πέτυχε ο πρίγκηπας αυτός της Μοσχοβίας*                        *Μόσχα και περίχωρα
επικρατήσας επί όλων των Δουκάτων της Ρωσίας.

Από 'δω και πέρα γνωστός θάναι πια 

                              [ως "Πρίγκηπας πασών των Ρωσιών,
και όχι "είς έκ τών ύποτελών", 

                                      [μετά από τόσες νίκες επ' αυτών,

των Τάταρων (εκ των Μογγολικών, 

                                     [του Τζένγκις Χαν Τουρκοφυλών),
όπου αδιακόπως τους Ρώσους 

                                            [ξεζουμούσαν επί σειρά ετών.

Οι Τάταροι φυλή ήταν 

                      [της Αυτοκρατορίας της "Χρυσής Ορδής"

οι Τουρκο-μογγόλοι κι όπως λέγαν,

                            [η προσωποποίηση της καταστροφής,
"η γη του γιου"* τού Τζένγκις Χαν Τζότσι,                                 *Ουλούς Τζότσι
ή το περίφημο Χανάτο των Κιπτσάκ 

                                     [που έκταση είχε τόση,
ώστε να το διασχίσεις δεν έφτανε ένα έτος.

 Χρυσή Ορδή, Με πιο ανοικτό
χρώμα απεικονίζεται η Μοσχοβία.

Τους λιάνισε όμως όπως είδαμε 

                           [ο Ιβάν ο τρίτος, με το βέλος 

κι αφού τους πήρε τα εδάφη 
    [που κατείχαν έφτιαξε την αχανή Ρωσία,

αποτελούμενη από τη Δυτική τη Σιβηρία,

την Βουλγαρία, Ουκρανία, Καζακστάν,
την Μολδαβία και το Ουζμπεκιστάν...

          

Αν πάμε στο χάρτη μας λίγο πιο δυτικά,
βλέπουμε την Κωνσταντινούπολη, στην Τουρκιά.
ν' ανήκει... κι αφού ο Μαρμαρωμένος 

                                       [δεν ευτύχησε νάχει παιδιά,

τα τρία ανήψια του
               [στην Ιταλία ο Βησσαρίωνας πήρε κοντά,
όταν απ' τους γονείς τους μείνανε ορφανά,
τα τέκνα της Αικατερίνης Ζακκαρία, 

κόρη του πρίγκιπα της Αχαΐας
                   [και του Παλαιολόγου του Θωμά.

Τα τρία λοιπόν τα γαλαζοαίματα μικρά,
ήταν ο Μιχαήλ, ο Ανδρέας και η Ζωή-Σοφία,
που μεγαλώσανε υπό την Παπική κηδεμονία,
καθώς ο Έλλην Βησσαρίων, 

                                 [ο Καρδινάλιος ο Μεγάλος
του Πάπα ήταν κολλητός όσο κανένας άλλος.

Τα "πριγκιπόπαιδα" σαν μεγάλωσαν 

                            [πήρε ο καθένας άλλη πορεία...

Ο θυρεός

της Ισαβέλλας της Καστίλλης

       

Ο πονηρός Ανδρέας απεδείχθη σκέτη Μαφία,

γιατί του θρόνου τα δικαιώματα πουλούσε !
και με αυτό ασυστόλως κερδοσκοπούσε,
αφού ήταν περιζήτητα είχαν γίνει πια αυτά,
και ο "κάτοχος" έκλεβε αίγλη απ' την παλιά,
την αυτοκρατορία, την ένδοξη, την κραταιά.

Αξιώματα και τίτλοι 

                       [πέραση είχανε λοιπόν μεγάλη,

τ' ακουμπήσανε χοντρά Ισπανοί και Γάλλοι.

Επισήμως το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας,
η Ισαβέλλα της Καστίλλης
                       [και ο Φερδινάνδος Αραγωνίας.

Δρόμο διαφορετικό θα τραβήξει 

                         [ο Μιχαήλ και θα την καταβρεί

κολλητός έγινε με άνδρα δυνατό, 

                              [τον Μωάμεθ τον Πορθητή,

ανέσεις αραχτός θ' απολαμβάνει 

          [με τη χλιδάτη που του πρόσφερνε ζωή,
και πλήθος χανούμισες και χανουμάκια
                              [μέσα στη Σουλτανική Αυλή.

Όσο για το κορίτσι τη Ζωή-Σοφία,
ο Πάπας Παύλος Β', με περίσσεια μαεστρία,
θέλοντας τους Ορθόδοξους Ρώσους 

                                             [να προσεταιρισθεί,
είπε να κάνει την αρχή,
       [με συνοικέσιο του Ιβάν του Γ' με τη Ζωή
την Παλαιολογίνα, 

                      [που ήτανε όμως ήταν Καθολική.

Η μέλουσα νύφη από τη Ρώμη 

                                            [για Μόσχα αναχωρεί,
δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει

          [ως κάνα εξάμηνο πήρε η ιππο-διαδρομή.

Τιμητική υποδοχή στη φτάση της, 

                         [κι ορθόδοξη άμεσα θα βαπτιστεί,
κρασοκατανύξεις και τσιμπούσια, 

     [παράτες, βυζαντινά άμφια και γάμου τελετή.

Πλήθος αρχόντων, στην Μόσχα την ακολουθεί,
                                                  [της άλλοτε κραταιάς
της αυθεντικής αυτοκρατορίας

                   [των κατακτητών Ρωμαίων της παλιάς,
που θα πάρουν υψηλά αξιώματα 

                           [με παράσημα θυρεούς και θέσεις,
και αυτά προς το παρόν, 

           [αφού το μέλλον δίνει πλείστες υποσχέσεις.

Σαν μαθαίνει του Ανδρέα την κατάντια, τα ιερά

            [και όσια να πουλάει... λέει, «Κράτει μάγκα»,

εμπόρευμα δεν κάνω τη βυζαντινή μας δόξα...

          [και στον Ιβάν προστρέχει, τί τον πήρε άντρα !

«Εδώ και τώρα του λέει Ιβάν 

                     [σου διαβιβάζω τον Βυζαντινό τον θρόνο,

σ' ονομάζω Καίσαρα των Ρωμαίων, 

                                           [σένα αναγνωρίζω και μόνο !

Ουρανοκατέβατος τούρθε ο τίτλος

             [του Ρώσου γαμπρού κι αμέσως διακηρύττει

ότι ο θρόνος του Βυζαντίου άλλους δεν χωρά

             [έκλεισε κι από την αφεντιά του παρελήφθη,

ότι είναι πια ο νέος Καίσαρ,

                                 [ή Τσάρος καλύτερα στην Ρωσική,
και με ιστορικά επιχειρήματα, ποτέ δεν ξέρεις,

                                                [εύστροφα το δικαιολογεί
λέγοντας «αφού οι Ρωμαίοι είναι κατακτημένοι
                                                  [και άλλο τι δεν απομένει,
παρά νάμαστε εμείς της αυτοκρατορίας

                                  [συνεχιστές, και εξουσιοδοτημένοι,

από την νόμιμη με παπά και με κουμπάρο

                                                  [σύζυγό μου και Τσαρίνα,                                     

την βυζαντινή του δικεφάλου κληρονόμο

                                               [τη Ζωή τη Παλαιολογίνα...»

Η Μόσχα θα ονομαστεί από Έλληνες 

                                    [και Δυτικούς (?) ως "Τρίτη Ρώμη"
μα ένα αγκάθι για πολλούς, επί τη ευκαιρία  

                                                         [θα μαρτυρήσω ακόμη:
Τα πρωτεία του Οικουμενικού πατριαρχείου

                                                        [ περιέρχονται σε εμάς,

(Έλληνες), μέχρι να φύγει από την Πόλη 

                             [ο κατακτητικός Οθωμανικός βραχνάς,

Μη μου κακιώσεις, μα δεν τα γνωρίζω καλά 

                                 [τα βυζαντινο-εκκλησιαστικά μαθές,
αλλά από την εποχή του Ιβάν, 

                                  [μου είπανε υπάρχουν προστριβές,
μέχρι τα σήμερα, της Αγιοσύνης 

                                      [ανάμεσα στα δυό Πατριαρχεία,
το γνήσιο αυτό της Κωνσταντινούπολης 

                    [με το συγγενικό εξ αγχιστείας, στη Ρωσία.

               

       Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετίας

Συνθήκη συνάπτεται 

                   μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

και Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας,
αφού πολεμήσανε, για των οπλο-βιομηχανιών

                   [το καλό, φαγωθήκανε σαν τα σκυλιά

μετρώντας τα ένα-ένα, μάχη-μάχη,

                                       [δεκαέξη χρόνια συναπτά,
ένα όντως μεγάλο διάστημα, 

         [που θα μείωνε και τον ανδρικό πληθυσμό.

Άλλος όμως είναι ο λόγος 

                                  [που αναφέρομαι σ' αυτό.
Κουτσομπολίστικα θέλω να μοιραστούμε
                               [το συνθηκο-συμφωνητικό,
για το πως δηλαδή με απληστία 

              [θα μοιράσουν τα βυζαντινά ιμάτια,
από τα ένδοξα απομεινάρια, 

                                 [την πορφυρή πραμάτεια
της ένδοξης αυτοκρατορίας, που...

     ["πᾶς ἀνήρ της πεσούσης ξυλεύεται Δρυός...

Δεν είναι δε και έκπληξη 

               [που γυρίσματα έχει ο καιρός !!

Πάμε λοιπόν να σου περιγράψω 

                                  [εκείνη την μοιρασιά
που ο λαός με μια λέξη, 

        [όταν τη περιγράφει στ' αρπαγμένα,
με συγχωρείς αλλά δεν φταίω

          [που τη αποκαλεί "σκατομοιρασιά" !

Δεν χάνει εύκολα η Βενετιά βελόνι,
κι αρπάει πρώτα-πρώτα την Ερμιόνη...

Ότι μπορούνε κάνουν κι οι Οθωμανοί 

         [που βουτάνε Λήμνο, Εύβοια, Άργος,
μα η ρελάνς των Βενετών
       [στους Τούρκους θα προκαλέσει άλγος...

Κάνε κατάλογο να τα θυμάσαι...

    [για πάρτη τους αρπάν την Θερμησία,
τη Ναύπακτο, το Ναύπλιο και τη Μονεμβασία
τους Παξούς, τα Κύθηρα, Βόρειες Σποράδες,
της Παναγιάς την Τήνο, Μύκονο και Κυκλάδες.

Μέσω του Βονιφάτιου Θεσσαλονίκης, 

            την λεβεντογέννα Κρήτη και Κορώνη,

τον κατάλογο τελειώνεις 

            [με Κέρκυρα, Ναυαρίνο και Μεθώνη.

____________________________________________________________________________

                    για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

       

  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ    

* Μαρία Κομνηνή, η κόρη της Λήμνου,

Επτά χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, γεννιέται στο φρούριο του Κότσινα στην Ανατολική Λήμνο η κόρη του Ισαακίου Κομνηνού, άρχοντα του Φρουρίου.

Το 1460 μ.Χ., Η Λήμνος ήταν ακόμη ελεύθερη και κατείχετο από τους Βενετούς. Η Μαρία ή Μαρούλα χαϊδευτικά, μεγαλώνει σε περιβάλλον ελευθερίας και πατριωτισμού, δημιουργίας και ψυχικής ανάτασης. Ηταν τυχερή γιατί σε ηλικία 12 ετών ο πατέρας της προσέλαβε ως δάσκαλό της τον λόγιο Πορφύριο Νοταρά, που έφθασε στο νησί. Η πανωραία στην όψη και γλυκύτατη στην ψυχή Μαρούλα προσλαμβάνει γνώση και γνώσεις γεωγραφίας, μαθηματικών, ιστορίας και λαογραφίας. 

Σιγά σιγά η βάρβαρη ασιατική μπότα των Οθωμανών Τούρκων πατάει όλα τα Βαλκάνια, όλα τα ελλαδικά μέρη και τόπους, έχει αλώσει και κουρσέψει την Πόλη, την Ιωνία και τα περισσότερα νησιά του Αρχιπελάγους. Οι Τούρκοι πήραν απόφαση να αλώσουν και να κουρσέψουν την ελεύθερη ως τότε Λήμνο. 
Η σκιά της μαύρης σκλαβιάς απλώνεται πάνω από το νησί του Ηφαίστου, οι Τούρκοι
έρχονται ! Αρχηγός της τούρκικης αρμάδας ο Σουλεϊμάν πασάς. Στις 21 Μαΐου του 1478 φθάνουν στο νησί, στο Φρούριο του Κότσινα. Η κόρη της Λήμνου, η Μαρούλα δηλαδή, είναι μόλις 18 ετών. Οι Ελληνες υπερασπιστές της Λήμνου και οι Βενετοί πανέτοιμοι με ακονισμένα τα ξίφη τους να αποκρούσουν την άδικη επίθεση των βαρβάρων. Την ύστατη στιγμή κάνουν κοινή προσευχή στον Θεό να τους δώσει δύναμη κι αρπάζουν τα ξίφη. Ο πατέρας της Μαρούλας, ο Ισαάκιος Κομνηνός, πρωτοκαστελλάνος, περιδιαβαίνει τα τείχη, ως άλλος Κων/νος Παλαιολόγος, και εμψυχώνει τους μαχητές. Η μάχη άνιση. Οι σκάλες των Τούρκων γαντζώνονται πάνω στα τείχη, σκαρφαλώνουν αυτοί σαν αίλουροι και τα τείχη γεμίζουν με τους Οθωμανούς με τους αλυσιδωτούς θώρακες και τα θεόρατα ξίφη. Αίματα χύνονται παντού και οι κραυγές της αγωνίας και του θανάτου απλώνονται ως τα ουράνια. Οι Τούρκοι κυκλώνουν τον αρχηγό των Ελλήνων, τον Ισαάκιο Κομνηνό, και ένας απ’ αυτούς του παίρνει το κεφάλι.

Το ηθικό των υπερασπιστών των τειχών κλονίζεται βλέποντας τον χαμό του φυσικού τους ηγέτη. Αρχίζει η άτακτη υποχώρηση. Η Μαρούλα που είναι παρούσα στη μάχη και στον θάνατο του πατέρα της, χωρίς δεύτερη σκέψη αρπάζει το ματωμένο ξίφος του κι ορμάει με ορμή και μένος κατά των εισβολέων Τούρκων. Οι Ελληνες παίρνουν ανάσα και με θάρρος την ακολουθούν. Με δύναμη λες θεϊκή, ως άλλη αμαζόνα, η θρυλική Μαρούλα κατασφάζει τους εισβολείς που τρέχουν στα πλοία να βρουν σωτηρία...
Ο Ενετός ναύαρχος Λορεδανός, θαυμάσας τον ηρωισμό της Μαρούλας, πρότεινε σ’ αυτήν να κάνει γάμο με έναν από τους άριστους αξιωματικούς του και να προικοδοτηθεί από τη Βενετική Πολιτεία, αλλά η Μαρούλα απέρριψε ευσχήμως την τιμητική πρόταση... Άγνωστη παραμένει η τύχη της κόρης της Λήμνου, μετά τη μετ’ ου πολύ παραχώρηση της Λήμνου από τους Βενετούς στους Τούρκους με συνθήκη. 
Στη Λήμνο έχει στηθεί ένα άγαλμα της Μαρούλας, κρατούσης ξίφος. Ξένοι και Ελληνες λόγιοι ασχολήθηκαν με την ηρωίδα αυτή, η οποία, ωστόσο, παραμένει άγνωστη στους πολλούς. 
Ένα μικρό απόσπασμα από το γνωστό δράμα που έγραψε ο Αριστομένης Προβελέγγιος
“Η κόρη της Λήμνου”, ακολουθεί:

         "...ηρωϊκή και θεϊκή, καινούρια Αμαζόνα
         που ’χε φωτιά στα στήθη της, σίδερο στην καρδιά της. 
        Δαυλό παίρνει στο χέρι της και στην ποδιά μπαρούτι.
        Αρπάζει το χρυσό σπαθί το χιλιοματωμένο 
        απ’ το χέρι του πατέρα της του πρωτοκαστελλάνου
        που πολεμούσε ηρωϊκά και δίπλα της ’σκοτώθη. 
        Με γρηγοράδα ελαφιού και ζαρκαδιού τρεχάλα 
        φτάνει στου Κάστρου τα ριζά, στην τσακισμένη πόρτα 
        κι ορμάει σαν τον Διγενή στα τούρκικα τ’ ασκέρια 
        σαν το γεράκι, τον αητό, λιοντάρι πληγωμένο...."

* Ο Κροκόδειλος ή Κροκόνδειλος ή Ακροκόδυλος ή Κορκόντυλος Κλαδάς (1425 - 1490). 

Ο πατέρας του, βορειοηπειρώτης Θεόδωρος Κλαδάς μπήκε στην υπηρεσία των Παλαιολόγων του Δεσποτάτου του Μορέως και λόγω των ικανοτήτων και του συνετού χαρακτήρα του, διορίστηκε στρατιωτικός διοικητής της Μάνης. Ήταν μάλιστα ο τελευταίος Βυζαντινός στρατιωτικός διοικητής της περιοχής. Όταν πέθανε ο Θεόδωρος Κλαδάς (άγνωστο πότε ακριβώς, πάντως πριν το 1460), οι κάτοικοι εξέλεξαν διοικητή τους το γιο του Θεόδωρου, Κροκόδειλο Κλαδά. Αυτός έκανε αρχηγείο του το φρούριο του Αγίου Γεωργίου των Βαρδουνίων στη Λακωνία.

Την περίοδο 1458-1460, όταν άρχισε η οθωμανική εισβολή στην Πελοπόννησο, ο Κλαδάς πολέμησε ηρωικά στο πλευρό των Παλαιολόγων, αλλά τελικά αναγκάστηκε να υποταχθεί στον σουλτάνο Μωάμεθ Β (τον Πορθητή) παίρνοντας ως αντάλλαγμα από αυτόν εκτάσεις γης στη Λακωνία (πεδιάδα Έλους) και τη Μεσσηνία.

"Κατά τη διάρκεια του Α Τουρκοβενετικού πολέμου (1463-1479) και με την άφιξη του Βενετού πολέμαρχου Bertoldo d' Este, ο οποίος ήταν αρχιστράτηγος των βενετικών πολεμικών επιχειρήσεων στον ελλαδικό χώρο ο Κλαδάς μπήκε ως επικεφαλής "στρατιωτών" (stradioti) υπό την προστασία της βενετικής σημαίας, ξεσηκώνοντας όσους "Έλληνες της ανυπόταχτης Μάνης είχαν υποταχτεί στον κατακτητή" από του Αλέξη Γ. Κ. Σαββίδη, ''Η Βαλκανική Αντίδραση''.

Μετά την εγκατάλειψη της πολιορκίας της Ναυπάκτου από τους Οθωμανούς, ο βενετοτουρκικός πόλεμος τερματίστηκε και οι Βενετοί υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης με όχι ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους για τους ίδιους. Με αυτήν αναγκάζονταν να παραχωρήσουν τις περιοχές της Μάνης στον Μωάμεθ Β και ταυτόχρονα πίεζαν τον Κλαδά να παραιτηθεί (1479/1480). Ο Κλαδάς, χολωμένος από την στάση των Βενετών, έφυγε από την Κορώνη και πήγε στη Μάνη (9 Οκτωβρίου 1480) επικεφαλής σωμάτων ''stradioti''.

* ντουβρουτζάς, μου ήρθε κεραμίδα στο κεφάλι = παθαίνω εγκεφαλικό = σοκ, έκπληξη, ξάφνιασμα.σκοτοδίνη, ίλιγγος

* Νόβγκοροντ, Η Φεουδαλική Δημοκρατία του Νόβγκοροντ (1136–1478) υπήρξε κρατικό μόρφωμα της ΒΔ Ρωσίας κατά τον ύστερο Μεσαίωνα με πρωτεύουσα το Νόβγκοροντ. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για τον ανατολικό σλαβικό κόσμο, όντας ένα από τα λίγα ρωσικά κράτη που έμειναν ανέπαφα τόσο από τη μογγολική εισβολή στο νότο, όσο και το σουηδικό και τευτονικό επεκτατισμό από δυσμάς.

Η οριστική ενσωμάτωση της Δημοκρατίας στο αναδυόμενο ρωσικό βασίλειο έγινε τελικά στις 14 Ιανουαρίου 1478. Ο Ιβάν το πολιόρκησε και δεν έδωσε στην πόλη καμία επιλογή, πέρα από την αποδοχή της πλήρους κυριαρχίας του. Από εκείνη τη στιγμή, η Φεουδαλική Δημοκρατία του Νόβγκοροντ έπαυσε να υπάρχει.

Η Χρυσή Ορδή το 1389 
Με πιο ανοικτό χρώμα απεικονίζεται η Μοσχοβία.

* Η Χρυσή Ορδή, (μογγ. Зүчийн улс, ρωσ. Золотая Орда) είναι ένας περιληπτικός ιστορικός όρος, ο οποίος περιγράφει τα μογγολικά και τούρκικα φύλα που εισέβαλαν μέσω του καυκάσου στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα (Μογγολική Εισβολή), καταλύοντας τη Βουλγαρία του Βόλγα και το Κράτος των Ρως. 

Χρησιμοποιείται επίσης για το βασίλειο (χανάτο) που συγκροτήθηκε από αυτά τα φύλα μετά την ολοκλήρωση της εισβολής, καταλαμβάνοντας στη μέγιστη ακμή του μια τεράστια επικράτεια, από τα Καρπάθια Όρη στα δυτικά έως την περιοχή των Αλτάι στα ανατολικά, σε εδάφη που σήμερα ανήκουν στις παρακάτω χώρες:
Ολόκληρη τη Μολδαβία και τη νότια Ουκρανία, το ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας εκτός από τη Φεουδαλική Δημοκρατία του Νοβγκορόντ,το μεγαλύτερο κομμάτι του Καζακστάν και ένα μικρό του Ουζμπεκιστάν, τη δυτική Σιβηρία, χωρίς όμως να φθάσει στον Αρκτικό Ωκεανό.

* Η Αικατερίνη Ζαχαρία (Caterina Zaccaria, - 26 Αυγούστου 1462) ήταν δεσπότισσα του Μυστρά ως σύζυγος του Θωμά Παλαιολόγου.  Ήταν γενοβέζικης καταγωγής και από την οικογένεια Ζακκαρία ηγεμόνων του Αρχιπελάγους και της Αχαΐας. Κόρη του Κεντυρίωνα Β΄ Ζαχαρία, τελευταίου πρίγκιπα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και της Κρέουσας Τόκκου, κόρης του Λεονάρδου Β΄ Τόκκου από την Κεφαλλονιά. Όταν το 1429/30 κατέρρευσε το φράγκικο Πριγκιπάτο της Αχαΐας και πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών του Μυστρά, ο Κεντυρίων έκανε συμφωνία και παραχώρησε τα δικαιώματά του στον Θωμά Παλαιολόγο, τον οποίο και πάντρεψε με την κόρη του Αικατερίνη τον Ιανουάριο του 1430, με αντάλλαγμα να κρατήσει ως προσωπική κτήση την Βαρωνία της Αρκαδίας. Η Αικατερίνη απέκτησε με τον Θωμά τον Ανδρέα, τιτουλάριο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, την Ελένη, σύζυγο του Λάζαρου Μπράνκοβιτς, πρίγκιπα της Σερβίας, την Ζωή-Σοφία, σύζυγο του Μεγάλου Δούκα Ιβάν Γ΄ της Ρωσίας, και τον Μανουήλ. Μετά την οθωμανική κατάκτηση του Μορέως το 1460 κατέφυγε στην Κέρκυρα, όπου και πέθανε στις 26 Αυγούστου 1462.

* Ο Ιβάν Γ΄ Βασίλιεβιτς, ανέβηκε στο θρόνο του δουκάτου του μετά από αρκετές αναμετρήσεις, πολλές φορές αιματηρές, υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα του πατέρα του στους δυναστικούς αγώνες με τα αδέλφια και τα ξαδέρφια του. Ένας από τους τελευταίους αυτούς, του είχε εξορύξει τους οφθαλμούς όταν τον έπιασε για λίγο διάστημα αιχμάλωτο.
   Η παρουσία του Ιβάν στο πλευρό του πατέρα του είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει μεγάλη στρατιωτική πείρα και συγχρόνως να ενδιατρίψει στα διοικητικά θέματα του πριγκιπάτου του, που δεν ήταν και τόσο απλά, λόγω κυρίως του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου των υπηκόων του. 

   Ήταν ο μεγάλος πρίγκιπας ή δούκας της Μόσχας, ή μάλλον της Μοσχοβίας, όπως ονομαζόταν στην εποχή του η Μόσχα και τα περίχωρά της. Η πολιτική του να συνενώσει, άλλοτε με ειρηνικά μέσα μέσω διαπραγματεύσεων, και άλλοτε δια της βίας, τα μέχρι τότε διάσπαρτα ανεξάρτητα πριγκιπάτα και δουκάτα της Ρωσίας, είχε ως αποτέλεσμα να τριπλασιάσει τα εδάφη της ηγεμονίας του, ενώ συγχρόνως με τη βοήθεια της Σοφίας Παλαιολογίνας ανοικοδομούσε το Κρεμλίνο και τη Μόσχα γενικότερα. Ουσιαστικά έβαλε τα θεμέλια του ρωσικού κράτους. Υπήρξε ο πρώτος τσάρος της Ρωσίας, αν και οι Δυτικοί ηγεμόνες αναγνώρισαν τον τίτλο αυτόν μόνο μετά την άνοδο του εγγονού του, τον Ιβάν Δ΄ Τρομερό, οποίος δεν παρέλειπε να τους υπενθυμίζει ότι κατάγεται από τη βασιλική δυναστεία των Παλαιολόγων, γιατί η γιαγιά του ήταν η Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα, η μικρότερη θυγατέρα του Θωμά Παλαιολόγου και ανιψιά του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, ο οποίος έπεσε μαχόμενος για την Ορθοδοξία και για την ανεξαρτησία της πατρίδας του, γεγονός που του προσέδιδε ιδιαίτερη αίγλη μεταξύ του φανατικά ορθόδοξων υπηκόων του.
   Ο Ιβάν νυμφεύθηκε τη Ζωή (μετονομάστηκε σε Σοφία) Παλαιολογίνα και μέσω του γάμου αυτού διακήρυξε ότι είναι ο νόμιμος κληρονόμος των δικαιωμάτων επί του βυζαντινού θρόνου, τα οποία ήταν περιζήτητα στην τότε μεσαιωνική Ευρώπη, μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, δηλαδή του Βυζαντίου.
   Ο μεγαλύτερος αδελφός της Ζωής, ο Ανδρέας Παλαιολόγος, που διήγε έκλυτη ζωή και είχε απορριφθεί από τους περισσότερους Δυτικούς ηγεμόνες, είχε πουλήσει επανειλημμένα τα δικαιώματά του πάνω στο βυζαντινό θρόνο. Μεταξύ άλλων τα πούλησε στο βασιλιά της Γαλλίας και στο βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας, τον Φερδινάνδο Β΄ της Αραγωνίας (1452-1516) και την Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλλης (1451-1504).
   Ο Ιβάν Γ΄ διακήρυξε ότι μεταξύ άλλων κληρονομεί και το δικέφαλο αετό των Παλαιολόγων με ό,τι αυτός συνεπάγεται, τον οποίο έκανε θυρεό δικό του και του νεοσύστατου βασιλείου του. Ο δικέφαλος αετός αντικαταστάθηκε από το σφυροδρέπανο επί σοβιετικού καθεστώτος και αποκαταστάθηκε σε εθνόσημο της Ρωσίας, όταν αυτό κατέρρευσε. Επίσης ο Ιβάν ανακήρυξε τη Μόσχα σε Τρίτη Ρώμη, αφού η Κωνσταντινούπολις, η δεύτερη Ρώμη, όπως είχε χαρακτηρισθεί επί Μεγάλου Κωνσταντίνου, βρισκόταν ήδη υπό οθωμανική κατοχή. Διακήρυξε ακόμα ότι τα πρωτεία του Οικουμενικού πατριαρχείου περιέρχονται στην αρχιεπισκοπή της Μόσχας, που πολύ αργότερα αναβαθμίσθηκε σε πατριαρχείο, μέχρις ότου απελευθερωθεί το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και σταματήσει το καθεστώς να διορίζεται οικουμενικός πατριάρχης από ένα αλλόθρησκο ηγέτη, όπως χαρακτήριζε τον Οθωμανό σουλτάνο. Από τότε ξεκίνησε και η διαμάχη για τα πρωτεία μεταξύ των δύο πατριαρχείων. Συγχρόνως, με την προτροπή της συζύγου του Σοφίας Παλαιολογίνας έλαβε τον τίτλο του καίσαρα (caesar), όπως ανακηρύσσονταν τα άρρενα τέκνα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Τίτλος που με τη ρωσική γλωσσική παραφθορά έγινε τσάρος. 

   Από την πλευρά της, η Σοφία Παλαιολογίνα εισήγαγε και καθιέρωσε όλο το βυζαντινό τυπικό στο παλάτι του συζύγου της, προκαλώντας τη μήνη και την αντιπάθεια των Βογιάρων αρχόντων, που είχαν συνηθίσει να συναντούν τον Ιβάν στο δρόμο και να συνομιλούν ελεύθερα μαζί του. Με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες μεταβλήθηκε ολοκληρωτικά το καθεστώς της Μόσχας και των περιχώρων της και από πριγκιπάτο ή δουκάτο αναβαθμίστηκε σε βασίλειο.
   Η Σοφία και ο Ιβάν επικέντρωσαν επίσης τις προσπάθειές τους στο να μεταβάλουν τη Μόσχα από μια ξύλινη παραγκούπολη που ήταν, όταν η Σοφία παντρεύτηκε τον Ιβάν, σε μια μεγαλούπολη. Μόλις πριν από ένα αιώνα η Μόσχα ήταν ένας απλός διαμετακομιστικός σταθμός με μερικά παραπήγματα γύρω από τον ποταμό Μοσκβά, μέσω του οποίου, αλλά και του Βόλγα, μεταφέρονταν από το βορρά τα εμπορεύματα στη νότια Ρωσία. 

   Τα σχέδια αυτά για την ανοικοδόμηση και τον καλλωπισμό της Μόσχας γίνονταν για να καταστεί η πόλη αυτή διάδοχος της Κωνσταντινούπολης. Προς το σκοπό αυτό μετακάλεσαν στη Μόσχα διάσημους Ιταλούς αρχιτέκτονες, όπως τον Ριντόλφο Φιοροβάντε, (Ridolfo di Fioravante), οι οποίοι ανοικοδόμησαν το Κρεμλίνο ανεγείροντας μέσα στο χώρο του περίβλεπτες εκκλησίες και παλάτια, καθιστώντας την σε ένα διαρκές σύμβολο δύναμης και δόξας του Ιβάν.
Έτσι το καθεστώς της άλλοτε Μοσχοβίας υπό τον Ιβάν Γ΄ μεταβλήθηκε ουσιαστικά σε βασίλειο και έλαβε περισσότερο αυταρχική μορφή. Σε τούτο συνέβαλαν και οι άλλοτε άρχοντες της Κωνσταντινούπολης, που είχαν ακολουθήσει τη Σοφία στη Μόσχα, αποφεύγοντας τη δουλεία και τον οθωμανικό ζυγό και οι οποίοι φιλοδοξούσαν να δουν τη βυζαντινή Αυτοκρατορία να αναγεννιέται στη Μόσχα.
   Οι παροτρύνσεις και προτροπές της Σοφίας αλλά και των Βυζαντινών πρώην αρχόντων, που είχαν καταλάβει, λόγω της μόρφωσής και του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα τους υψηλά αξιώματα στη μοσχοβίτικη διοικητική ιεραρχία, συνάντησαν το ευήκοον ους του Ιβάν, ο οποίος, αν και συντηρητικός, ήταν φιλόδοξος και επιθυμούσε να καταστήσει την πατρίδα του εξέχουσα δύναμη στη μεσαιωνική Ευρώπη. Με την παρότρυνση της συζύγου του Σοφίας, κατόρθωσε να αποτινάξει τον ταταρικό ζυγό και να απελευθερωθεί από τον χάνο Αχμέτ των Τατάρων, στον οποίο ήταν φόρου υποτελής. Το επίτευγμα αυτό χαρακτηρίσθηκε ως μεγαλειώδες, αφού η υποτέλεια των Ρώσων στους Τατάρους είχε διαρκέσει περί τους δύο αιώνες.
   Ο Ιβάν περιόρισε κατά πολύ τις εξουσίες της αριστοκρατικής τάξης της Ρωσίας, τους επιλεγόμενους Βογιάρους, πότε με διαλλακτική πολιτική και πότε με βίαιες ενέργειετους, ώστε να δυνηθεί να φέρει σε πέρας τα φιλόδοξα σχέδιά του. Την εξόντωση των Βογιάρων ολοκλήρωσε ο εγγονός του Ιβάν και της Σοφίας Παλαιολογίνας, ο Ιβάν Δ' της Ρωσίας (ο Τρομερός). Ο χαρακτήρας της κυβέρνησης της Μόσχας υπό τον Ιβάν Γ΄ άλλαξε ουσιαστικά και πήρε δυναμικότερη μορφή. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην φυσική συνέπεια της ηγεμονίας της Μόσχας προς τα άλλα ρωσικά εδάφη, αλλά και στις αξιώσεις του να αναδειχθεί σε αυτοκρατορία, στα πρότυπα του φίλου του Γερμανού Κάιζερ

* Η Συνθήκη Κωνσταντινούπολης του 1479 συνάφθηκε μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιανουαρίου 1479. 

   Είναι η τρίτη συνθήκη που αφορά τον ελλαδικό χώρο από την πτώση της Βασιλεύουσας και υπογράφτηκε μετά την Συνθήκη της Νάξου και Συνθήκη Ειρήνης του 1468. Η Συνθήκη αυτή έθεσε τέρμα στον μακροχρόνιο (διάρκειας 16 ετών) πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών που είχε ξεκινήσει από το 1463 και υπογράφτηκε σε μία εποχή όπου οι Οθωμανοί είχαν καταλάβει εδάφη κοντά στην επικράτεια της Βενετίας στην Αδριατική θάλασσα. Με την Συνθήκη αυτή συνομολογήθηκαν τα ακόλουθα εκ μέρους της Βενετίας στην Τουρκία:
Εκχώρηση των Κερκυραϊκών κάστρων Στροβίλι και Βαστία, καθώς και τα κάστρα Φανάρι Θεσπρωτίας και Σοποτό. Και τα τέσσερα αναφερόμενα κάστρα είχαν καταλάβει οι Έλληνες το 1473 με την συγκατάθεση αλλά και την ενίσχυση των Ενετών.
   Αποχώρηση των Ενετών από την Σκόδρα (στην σημερινή Αλβανία) και επιστροφή στον Σουλτάνο όλων των κάστρων που είχαν καταληφθεί στον Μοριά κατά την διάρκεια του πολέμου και Εκχώρηση (ήτοι, επιστροφή) της νήσου Λήμνου, της Εύβοιας αλλά και του Άργους. Καταβολή εισφοράς 10.000 δουκάτων κατά έτος για την απόκτηση εμπορικών δικαιωμάτων από την Βενετία στη Μαύρη Θάλασσα.
   Με την συνθήκη αναγνωρίστηκε επίσης η Βενετία ως ο κυρίαρχος του Φρουρίου και της περιοχής της Ναυπάκτου και των κτήσεών της στο Ναύπλιο, στη Μονεμβασιά, στη Κορώνη, στη Μεθώνη και στο Ναυαρίνο. Επίσης ορίσθηκε Ειδική Επιτροπή η οποία και θα καθόριζε τα όρια των παραπάνω περιοχών. Κατά την οριοθέτησή τους ανταλλάχτηκαν πολλά έγγραφα κατά την περίοδο Ιανουάριος 1479 - Απρίλιος 1481, όλα γραμμένα στην ελληνική γλώσσα που ήταν η επίσημη τότε γλώσσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
   Μετά δε από πολλές συζητήσεις παρελήφθησαν από την Βενετία το απόρθητο φρούριο της Θερμησίας, απέναντι από την Ύδρα, με τα πλούσια αλατωρυχεία, το Καστρί (η αρχαία Ερμιόνη) όσο και το φρούριο Τζιβέρι (αρχαίο Κίβερι) απέναντι στη Ναυπλία.
Κατά την διανομή εδαφών που έγινε σύμφωνα με την συνθήκη, η Κρήτη εκχωρήθηκε στον βασιλέα της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο ο οποίος και στη συνέχεια αδιαφορώντας για αυτήν την πώλησε σχεδόν αμέσως έναντι ευτελούς τιμήματος στους Ενετούς.
   Έτσι με την Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης τα Επτάνησα (Κέρκυρα, Παξοί και Κύθηρα με τα νησιωτικά εξαρτήματά τους), οι Βόρειες Σποράδες, η Τήνος και η Μύκονος από τις Κυκλάδες καθώς τέλος η Κρήτη συμπλήρωσαν τις κτήσεις Βενετίας στον ελλαδικό νησιωτικό χώρο.
Το 1482, η συνθήκη αυτή συμπληρώθηκε με την νεότερη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο, τόσο η συνθήκη του 1479 όσο και εκείνη του 1482 διαλύθηκαν από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ κατά τον μετέπειτα τριετή πόλεμο (1499 - 1502).
_______________________

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας