1524, Οι Θρυλικοί Έλληνες Stratioti της Ευρώπης

 

1524

"Λευκάσιο ή Τσερνωτά της επαρχίας Καλαβρύτων..."
                                           [λέγεται το χωριό μου, μούπε ο κληρούχας μου στη σκοπιά,
ο Γιώργος Μπρούζος, σαν κάναμε στου Παλάσκα* διπλοβάρδια,
   [για παν ενδεχόμενο, καθώς στην τσίτα είμασταν και τότε με τα Ελληνοτουρκικά.

Αγουροξυπνημένοι, άγρια μεσάνυχτα κι ιστορίες μούλεγε για να περάσει ή ώρα,
                                                                           [κυριολεκτικά δεν έβαζε γλώσσα μέσα του,
οι περισσότερες ήτανε βαρετές καθώς όλο για το χωριό του μου μιλούσε,
           [μιά για τα αμπέλια του, μιά για κάποια "δύσκολη" που ήθελε για γυναίκα του.

Κείνο το βράδυ όμως πραγματικά η ιστορία του ήταν το κάτι άλλο,
                                  [και σας τη μεταφέρω "μο τα μο" που λένε οι ξενολάτρες στο γυαλί. 

           "Το 1524 ή τέλος πάντων κάπου εκεί κοντά, το χωριό μου το Λευκάσιο,
                                      [από τον Γεώργιο ή Ιωάννη Τσερνωτά ή Τσερνοτάμπεη είχε ιδρυθεί
            κι άκου ποιος ήταν εκείνος ο γενναίος Έλληνας "στρατιότι" Τσερνωτάς,      
             [που με σαράντα ιππείς υπό τη σημαία τού έφιππου Αγίου Γεωργίου είχε επιτεθεί,
            στο κρισιμότερο σημείο της μάχης του Σελίμ Α' κατά των Μαμελούκων,
                                    [νικήσανε τελικά, κι είχε ο Τσερνωτάς σαν ήρωας παρασημοφορηθεί.

            Έτσι μετά τη καθοριστική αυτή νίκη, υπό έλεγχο Οθωμανικό για αιώνες

                                                                                              [το Σουλτανάτο της Αιγύπτου θα τεθεί

             και οι Οθωμανοί γίνονται η κυρίαρχη δύναμη στον ισλαμικό κόσμο,
                          [στον δε σουλτάνο, ο τίτλος του χαλίφη του Ισλάμ, πρώτη φορά θε να δοθεί !
             αυτός δε, σε αναγνώριση των ηρωισμών του Τσερνωτά, τον έχρισε Μπέη
                                                [παραχωρώντας του απλόχερα πολλά τιμάρια γης στη Κορινθία,
             και αλλού στην Πελοπόννησο, τα περισσότερα στα Καλάβρυτα,
                                                                       [μα και στη Μεσσηνία, την Ηλεία και την Αιγιαλεία.

             Η μετέπειτα πόλη του Πύργου, σύμφωνα με τον ιστορικό Τάκη Δόξα,        
                                 [τ' όνομά της πήρε από τον πύργο που έκτισε ο Τσερνωτάς στη Ηλεία..."     

Στη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας
             [πολλοί Έλληνες υπηρέτησαν μισθοφόροι στους Ευρωπαϊκούς στρατούς
της Γένοβας, της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας,
       [αποκαλούνταν δε "στρατιότι", κυρίως αυτοί που υπηρέτησαν τους Ενετούς..

Πολλοί Έλληνες αλλά και άλλοι στραντιότι από τα Βαλκάνια,
           [βρήκαν καταφύγιο και σε μεγάλους αριθμούς πολέμησαν κοντά σ' αυτούς
μετά την πτώση του Βυζαντίου, κυρίως σαν "δυνάμεις ελαφρών ιππέων",
              [που χρησιμοποιούσαν ως όπλα λόγχη, μακριά σπάθα, κεφαλοθραύστες*...
και με γενναιότητα εξουδετέρωναν, τις κατά κύματα επιθέσεις των εχθρών,
                                                           [θάλεγες κάτι σαν ανθρώπινοι κυματοθραύστες !!

Ένα μίγμα Βυζαντινο-ανατολίτικο η "τακτική" τους, που θύμιζε
                    [του Βυζαντίου δόξες παλιές... των Ελλήνων κατοίκων του κυρίως δηλαδή,
και επειδή κάποιοι, απ' τον μεγάλο αριθμό διαστρεβλωτών της ιστορίας μας
       [διαδίδουν ότι ΔΕΝ γνώριζαν οι κάτοικοι της Πόλης την Ελληνική τους καταγωγή,
ας διαβάσουν αυτοί οι γνωστοί και μη εξαιρεταίοι,
                                        [οι γνωστοί μας άγνωστοι μόνιμοι νοθευτο-διαστρεβλωτές
λίγο μετά που έπεσε η Κωνσταντινούπολη
                                                       [πως εμψυχώνονταν οι μετανάστες της... μαχητές :

Επί Ερρίκου Η' της Αγγλίας, σε πόλεμο εναντίον των Γάλλων,
                                           [ως στρατηγός ένας Αργείος Έλληνας κατά των φραντσέζων δρά,

τούτο δε αναφέρει ο λόγιος του 16ου αιώνα Νίκανδρος ή Ανδρόνικος Νούκιος

                                      [όπου μνημονεύει ένα Έλληνα εξ Άργους "στρατιότι" ονόματι Θωμά. 

ο οποίος λίγο πριν απ' τη μάχη θυμίζει συγκινημένος στους άντρες του 

                     [πως των Σαλαμινομάχων, των Σπαρτιατών και των ιερολοχιτών είναι παιδιά :

           «Ανδρες συστρατιώται, ημείς μεν εν εσχάτοις

                                                                            [της οικουμένης τα νυν οικούμεν μέρεσι,

            (θρηνών εμφανώς για την διασπορά των Ελλήνων,

                                                                [την εθνική λόγω μετανάστευσης την διαίρεση)                                      Ελλήνων γαρ εσμέν παίδες και βαρβάρων σμήνος ου πτοούμεθα.

                                                     [και την ωκεάνιον ακτήν αίμασι εναντίον φοινίξωμεν,

           ώ άνδρες, ανδρίως και συντεταγμένως τοις εχθροίς επιβάλωμεν
                     [και την πάλαι θρυλουμένην ανδρείαν έργοις αυτής φανερά ποιήσωμεν». 

Η σημαία τού έφιππου Αγίου Γεωργίου

Έλληνες λόγιοι όπως ο Μάρουλλος Ταρχανιώτης, θλίβονται βλέποντας

               [να στρατολογούνται ως μισθοφόροι Έλληνες στους ευρωπαϊκούς στρατούς,

και την συνεχή φθορά του "Γένους" από την απώλεια των παιδιών του
                                                               [καθώς στις μάχες πέφτουν πάμπολλοι απ' αυτούς,
για την υπεράσπιση των συμφερόντων των ευρωπαϊκών δυνάμεων
                                                                                   [ή και των Τούρκων ακόμη, καμιά φορά...
«ενώ ο θάνατος τους, μόνο για την ελευθερία της χώρας τους,     

                                [έπρεπε να είναι και για την απολύτρωσή της από τη σκλαβιά...»
 

Ο ελληνολάτρης ποιητής Ιανός Λάσκαρις ο Ρυνδακηνός γράφει πως
                                                                 [κύριοι υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι... ιδίως οι ηγέτες τους,
που περιφρόνησαν το όνομα, τα ήθη και τη σοφία των προγόνων τους... κι εγώ λέω
                           ("μόνο οι δεύτεροι" που το μυαλό τους είχαν να φορτωθούν οι τσέπες τους.

1524   Γερμανία

Οι Έλληνες στρατιώτες μόνοι, 

χωρίς την βοήθεια των πεζών,

κέρδισαν την νίκη έναντι 

ισχυρών γαλλικών δυνάμεων.

______  Ενετός ιστορικός Σανούτος

Στη κομητεία της Σουηβίας ή Σουαβίας*               *Schwaben

δηλαδή 

της άλλοτε ονομαζομένης Αλεμανίας*,    

*Alemanni

νυν έδαφος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας,

του Γερμανικού Έθνους

                       [και στα νοτιοδυτικά της Γερμανίας,

στη περιοχή της λίμνης Κωνσταντίας,

από τον Γερμανό Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό,

και τον Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ', φέτος τιμάται εδώ, 

ο Μερκούριος Μπούας με τον τίτλο του Κόμη της Σουαβίας,

καθώς επίσης και δια του τίτλου του Κόμη της Γαλλίας...

Ο Μερκούριος Μπούας αποκαλούμενος και Σπάθας εκ πολλών

ήταν γιος αξιωματούχου στο Μυστρά, στην αυλή των Δεσποτών.

Καταγόταν από τον Οίκο Μπούα, οικογένεια (φάρα) Αρβανιτών 

της Ελλάδας της υστεροβυζαντινής εποχής,

                                                         [και άγνωστο, προ πόσων ετών.

Γεννήθηκε στο Ναύπλιο, κι έγινε θρύλος σε όλη στην Ευρώπη,
καθώς ο ίδιος τραυμάτισε τον Γάλλο βασιλιά,
                     [κι ο Γαλλικός στρατός νικήθηκε απ' αυτόν κατόπι.

Ο Μπούας ήταν μισθοφόρος με τους ξακουστούς Stratioti
που στον μεσαίωνα και την Αναγέννηση έτσι ονομάζοντο διότι,
ήταν τα Ελληνικά έφιππα σώματα τα μισθοφορικά,
που στρατολογούνταν από τη Δαλματία, Αλβανία στο βορρά,
Ελλάδα Κύπρο νότια,
                             [κι οι Φράγκοι τους χρύσωναν κυριολεκτικά,
διότι ήταν άριστοι ιππείς και οι πολεμικές τους τακτικές
μετά από παρατήρηση, υιοθετήθηκαν
                                                [απ' όλες τις χώρες, τις δυτικές.

Στη νέα στρατιωτική θεωρία βασίστηκε 

                                                   [δομή του ελαφρού ιππικού,

χωρίς πανοπλία, με οπλισμό δόρυ, σπαθί,
                                [κι ένα μαχαίρι ή και δύο καλού κακού.

Ανάμεσα στους αρχηγούς τους 

                                   [υπήρχαν μέλη ευγενών βυζαντινών,
όπως για παράδειγμα της δυναστείας 

                                              [Παλαιολόγων και Κομνηνών.

Ήταν η εποχή που τα Ιταλικά τα κράτη,
                                         [ενώθηκαν κατά των Γάλλων,
και με τη βοήθεια μισθοφορικών στρατών μεγάλων,
χτυπιόνταν και ματοκιλιώνταν για χρόνια τα δύο έθνη....

Μετά την μάχη του Φόρνοβο,
                [των ιταλικών κρατών διαλύθηκε η συμμαχία,
και μόνο οι Ενετοί με μισθοφόρους,
                  [τους Έλληνες, πολέμαγαν πλέον τη Γαλλία,
που νίκησαν και κατεδίωξαν 

                            [τους φραντσέζους έξω από την Ιταλία,
που μάλιστα αριθμούσε πολλούς από την Ελλάδα 

                                            [μισθοφόρους που είχαν έρθει,
με τον Μπούα* επικεφαλής 

                                         [και πρωτοπαλίκαρο τον Κορωναίο,
τους Δ. Λάσκαρη από τη Ζάκυνθο και από το Ναύπλιο
                                       [τον Βουγή, τον επικαλούμενο ωραίο.

Έλληνες μισθοφόροι άλλωστε μέσω της Ιταλίας,
πολέμησαν και στη Βρετανία και κατά της Σκωτίας
όπως και επί Ερρίκου Η’ ακόμα 

        [συμμετείχαν σε επιχειρήσεις κατά της Γαλλίας.

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Σάθα, 

               [οι Stratioti ανήκαν σε μια μυστική εταιρεία
που ονομαζόταν Αττική Εταιρεία,
                                                  [ή Αδελφότητα Ολυμπία,
και τα μέλη της τιμούσαν κρυφά τους αρχαίους θεούς,
και τη θεότητα του Απόλλωνα – Μίθρα, Ηλίου
τον οποίον δημοσίως τιμούσαν 

                      [στο πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου.

Ο Ενετός ιστορικός Σανούτος, σε έγγραφο που βρέθηκε
                                              [στα αρχεία των Ενετικών αρχών,
γράφει μετά τη μάχη του Φόρνοβο,
ότι οι Έλληνες "στρατιότι" μόνοι, 

                                                 [χωρίς την βοήθεια των πεζών, 

κέρδισαν την νίκη έναντι υπερτέρων δυνάμεων Γαλλικών.

Ακόμη, ο δούκας του Μιλάνου 

                            [έστειλε ευγνωμονώντας επιστολή,
ευχαριστήριο, αναφέροντας προς την Γερουσία την Ενετική
ότι «οι Έλληνες αποκλείσαντες τον εχθρό έσωσαν την χώρα
καταδιώκοντας τους Γάλλους, και με το δικό τους ιππικό
                                   [κάναμε την μεγαλύτερη νίκη έως τώρα.»

______________________________________________________________

                    για τη συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Κεφαλοθραύστης, όπλο με ευρεία χρήση από διαφορετικές μονάδες πολεμιστών. Καθόλου δημοφιλής στην αρχαία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. 
Από τα τέλη όμως του 3ου μΧ. αιώνα η χρήση του στην ανατολή γίνεται συχνότερη, υπό την επίδραση και για την αντιμετώπιση των βαριά οπλισμένων Περσών ιππέων. 

Απελατίκια, βαρδούκια, ματζούκια, ραβδία, σιδηροράβδια, ρόπαλα και κορύνες...  
Είναι ονομασίες που χρησιμοποιήθηκαν στη μεσαιωνική ελληνική για να αποδώσουν παρόμοια θλώντα όπλα που στα αγγλικά αποδίδονται με τον όρο "mace". 

Άλλοτε με σιδερένια κεφαλή και ξύλινη λαβή προσφέρονταν και για ρίψη, ενώ άλλοι, όπως το σιδηροράβδιο ήταν φτιαγμένοι εξ' ολοκλήρου από σίδηρο, χρησιμοποιούμενοι από το βαρύ ιππικό των κλιβανάριων και των κατάφρακτων. 

Οι κεφαλές μπορούσαν να είναι απλές σφαιρικές, ενισχυμένες με καρφιά ή πολυγωνικές για να προξενούν σοβαρότερα τραύματα (όπως συμβουλεύει η Praecepta Militaria του Νικηφόρου Φωκά).
Το μήκος της ράβδου υπολογίζεται σε 60-80 εκ. για τα είδη που προσφέρονταν για ρίψη (καθ.Κόλλιας), ενώ άλλα ξεπερνούσαν 
το 1 μέτρο. Υλικό κατασκευής ήταν κατά κανόνα ο σίδηρος. 

Σπάνια είναι τα απελατίκια από μπρούτζο, ενώ τα όπλα των ευγενών ήταν συχνά επάργυρα και διακοσμημένα.

  

* Ανδρόνικος ή Νίκανδρος Νούκιος, Έλληνας λόγιος, γεννήθηκε στη Κέρκυρα αλλά νωρίς αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει και να εγκατασταθεί στην Βενετία.  

Όταν ο Νούκιος γνωρίστηκε με τον Γεράρδο (Perrenot de Granvelle), ειδήμωνα των ανατολικών γλωσσών, τον οποίο είχε στείλει ο πρωθυπουργός του Καρόλου Ε’ ως πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη για να συνομολογήσει ανακωχή με τον Σουλτάνο Σουλεϊμάν, ξεναγώντας τον στην Βενετία, του προτείνει να τον ακολουθήσει στην Κωνσταντινούπολη. 

Ο πρέσβης δέχτηκε την πρόταση και ο Έλληνας τον συνόδευσε διαμέσου της Ιλλυρίας και της Θράκης. Ωφελούμενος της ευκαιρίας ο Νίκανδρος συγγράφει το περίφημο οδοιπορικό του «Αποδημίας». 

Επιστρέφοντας στην Βενετία συνειδητοποιεί ότι οι ομογενείς του αγνοούσαν τις χώρες της Δύσης και γι' αυτό παίρνει την απόφαση να ξεκινήσει καινούργιο ταξίδι με τον ίδιο σκοπό, της συγγραφής οδοιπορικού, περνώντας από την Πάδοβα, την Φερράρα και άλλες πόλεις της Ιταλίας, και φτάνοντας στο Τρέντο. Από εκεί περνάει τις Άλπεις, βγαίνει στην Γερμανία και παρατηρεί την καινούργια θρησκεία που διέδιδαν ο Μαρτίνος Λούθηρος και ο Φίλιππος Μελάγχθων. Από την Ουλμ και τον Δούναβη περνάει στην Σουηβία και μετά από μια σειρά Γερμανικών πόλεων φτάνει στην Κολωνία, περιγράφοντας τα πάντα. Γνωρίζει τους Αναβαπτιστές και τον αρχηγό τους, τον Ιωάννη τον εκ Μύνστερ, τις δοξασίες τους. Συνεχίζει στο Ακουΐσγρανο (Άαχεν) και περιγράφει λεπτομερώς την στέψη των Αυτοκρατόρων. 

Το 1543 στη Βενετία τυπώνεται μια συλλογή 150 Αισωπικών Μύθων. Είναι η πρώτη πεζή νεοελληνική μετάφραση αρχαίου κειμένου του Αισώπου και είναι δημιούργημα του Κερκυραίου Ανδρόνικου Νουκίου. Ανατυπώθηκε πολλές φορές και για περισσότερους από τρεις αιώνες υπήρξε ένα ιδιαίτερα δημοφιλές λαϊκό βιβλίο.

* Μιχαήλ Μάρουλος ο Ταρχανιώτης, Όμορφος άνδρας με ιπποτικό χαρακτήρα. Γονείς του ήταν ο Μανίλιος Μάρουλος και η Ευφροσύνη Ταρχανιώτη, ευγενείς πρόσφυγες στην Ιταλία από το Βυζάντιο μετά την κατάλυση της Αυτοκρατορίας. 

Στην Πάδουα σπούδασε φιλοσοφία με υποτροφία του Βησσαρίωνα μετά τον θάνατό του όμως περιπλανιέται καταλήγοντας μισθοφόρος στους Έλληνες του οπλαρχηγού Νικόλαου Ράλλη. Έγραψε σε άψογη λατινική γλώσσα τα τέσσερα βιβλία των Επιγραμμάτων, και τα τρία των ύμνων του.
Όταν παραιτήθηκε από την στρατιωτική υπηρεσία ήρθε στην Φλωρεντία και φιλοξενήθηκε ευμενέστατα από τον Λαυρέντιο των Μεδίκων. Κατά την εποχή εκείνη στην Ιταλία οι σπουδές της Ελληνικής γλώσσας είχαν φτάσει στο αποκορύφωμα. Άνδρες και γυναίκες ευγενούς καταγωγής και εξόχων προσωπικών πλεονεκτημάτων επιδίδονταν στην εκμάθηση. 

* Ιανός Λάσκαρις,  Κωνσταντινούπολη 1445 - Ρώμη 1534, βαφτιστικό Ιωάννης με καταγωγή από τη Ρύνδακο της Προποντίδας. Το Ιανός το υιοθέτησε αργότερα στην Ιταλία. Διπλωμάτης, πρεσβευτής και ένας από τους σημαντικότερους Βυζαντινούς λογίους της Αναγέννησης. Πρέσβης της Γαλλίας στη Βενετία, προστάτης των ελληνικών γραμμάτων, υπό την προστασία του Βησσαρίωνα του Τραπεζούντιου και κληρονόμος της αποστολής του να κινήσει τους δυτικούς σε Σταυροφορία για ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς.
Στον τάφο του, στην παλαιοχριστιανική βασιλική Sant' Agata dei Goti στο κέντρο της Ρώμης, γράφτηκε επίγραμμα που είχε συνθέσει ο ίδιος: 

ΛΑΣΚΑΡΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΗ ΓΑΙΗ ΕΝΙΚΑΤΘΕΤΟ ΓΑΙΗΝ, ΟΥΤΙ ΛΙΗΝ ΞΕΙΝΗΝ, Ω ΞΕΝΕ, ΜΕΜΦΟΜΕΝΟΣ. ΕΥΡΕΤΟ ΜΕΙΛΙΧΙΗΝ. ΑΛΛ' ΑΧΘΕΤΑΙ ΕΙΠΕΡ ΑΧΑΙΟΙΣ. ΟΥΔ' ΕΤΙ ΧΟΥΝ ΧΕΥΕΙ ΠΑΤΡΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΝ.

Δηλαδή: Ο Λάσκαρις σε ξένη γη κατέθεσε τη γη του (το σώμα του), Και δεν την κατηγόρησε πως είναι πολύ ξένη, ω ξένε. Την βρήκε γλυκιά. Αλλά στεναχωριέται για τους Έλληνες. Γιατί η πατρίδα δεν τους σκεπάζει πλέον με ελεύθερο χώμα.

 

* Μπούας Μερκούριος, Στο Τρεβίζο, όπου υπηρέτησε ως διοικητής στρατιωτικής μονάδος 

    το μνημείο του φέρει την επιγραφή: 

"Mercurio Bua Comiti E. Principibus Peloponnesi 

Epirotarum Equitum Ductori, Anno Salu. MDCXXXVII."

δηλ. "Στον Κόμη Μερκούριο Μπούα, πρίγκιπα της Πελοποννήσου, 

διοικητή των Ηπειρωτών ιππέων" (Σάθας).

_______________________________________________________________ 

 Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας