1816, Ένα έτος χωρίς καλοκαίρι

Όταν ο Ήφαιστος οργίζεται

1816

Μόλις οι Βρετανοί θάψανε ζωντανό τον Ναπολέοντα εξορίζοντάς τον, 
                            [οι μεγάλες δυνάμεις του παρελθόντος, οι βασιλο-αυτοκρατορο-ηγεμονίες,
οι προ της Γαλλικής επανάστασης εξουσίες, οι τού “ότι γουστάρω κάνω”,
     [την Ευρωπαϊκή ήπειρο ξανά θα κυβερνήσουν, αφού τις πολεμικές θα μοιράσουν λείες.

Της πρώην Ναπολεόντειου Γαλλικής Αυτοκρατορίας δηλαδή αρπάξανε τα ιμάτια 

                           [και το πρωτοπαλίκαρο, μάλλον το καμάρι, των Αυστριακών ο μπροστινός,

ή καλύτερα των Αψβουργο-αυτοκρατόρων, ο Μέτερνιχ με τους πρεσβευτές του,

                                   [θα καθόριζε απ’ τη Βιέννη τις τύχες της Ευρώπης από εδώ και μπρος,

κι όλοι μαζί οι ηγεμόνες θα έκαναν ό,τι μπορούσαν κάθε ίχνος να σβηστεί,

                  [από την Επανάσταση των Γάλλων, και σαν να μην έγινε αυτή ποτέ, να ξεχαστεί.

Μα “άλλαι αἱ βουλαί” των βασιλιάδων, των αυτοκρατόρων, των εξουσιαστών,

            [και “άλλαι” των κοινωνιών οι συνειδήσεις που δεν θ’ άφηναν την αλήθεια να χαθεί.

Έτσι διακόσια χρόνια πια μετά, που μόνο η σκόνη των ισχυρών υπάρχει,

                      [το Παρίσι του 1789, έως σήμερα, στις εξεγέρσεις των αδικημένων είναι η ψυχή.

Με την εξαφάνιση του Ναπολέοντα, του τελευταίου της Επανάστασης, 

          [του  Άρη του πολέμου, σείστηκε η γης κι ο ορίζοντας από καπνό και τέφρα σκιάστηκε, 

λες κι ο εξόριστος Ήφαιστος θύμωσε γι άλλου Ολύμπιου την εξορία 

                   [και εξαπέλυσε τέτοιο πυρ οργής, που η ανθρωπότητα πέρα για πέρα σκιάχτηκε...

Στις 10 Απριλίου της χρονιάς ποιός είδε τον Ήφαιστο και δεν τον εφοβήθηκε,

                             [απ’ το  ηφαίστειο Ταμπόρα*, στην Ινδονησία, όλος του ο θυμός πετάχτηκε.

Ούτε Ήφαιστος, ούτε κανένας Ολύμπιος άλλος... την  Αποκάλυψη του Ιωάννη 

                                                   [πιστέψαν τότε για υπεύθυνη που ο ουρανός για μήνες χάθηκε.            

Στην Ιταλία, το πρώην βασίλειο του Βοναπάρτη, χιόνιζε κόκκινες νιφάδες

                           [ολόκληρο το χρόνο, καθώς και η Ουγγαρία με χιόνι καφέ όλη σκεπάστηκε... 

Ήταν το αποτέλεσμα της ηφαιστειακής τέφρας στην ατμόσφαιρα, στη δε Αμερική,

                                   [μια επίμονη ξηρή ομίχλη, κόκκινη, μείωσε το φως του ήλιου τόσο πολύ, 

που οι ηλιακές κηλίδες ήταν ορατές, με μάτι χωρίς προφύλαξη, τελείως γυμνό,

                           [“πέπλο-αεροζόλ θειϊκής στρατόσφαιρας” το θεωρήσαν επιστήμονες πολλοί.

Ήλιος κρυμμένος ή αδύναμος, θερμοκρασίες χαμηλές κι έντονες βροχοπτώσεις,       

                         [οδήγησαν σε άκαρπες κι αποτυχημένες συγκομιδές, σε πείνα, σε συμπλοκές, 

σε ταραχές, σε εμπρησμούς και σε λεηλασίες σε όλη την Ευρώπη,

                                     [σε βία μεγαλύτερη κι απ΄ της Επανάστασης, στις πόλεις τις Γαλλικές,

στον χειρότερο λιμό της ηπειρωτικής Ευρώπης του 19ου αιώνα,

                               [επίσης, σε μεγάλες επιδημίες τύφου σε διάφορες χώρες, όπως Ιρλανδίας,

Ιταλίας, Ελβετίας, Σκωτίας, που προκλήθηκαν από υποσιτισμό…

                     [ως το “έτος χωρίς καλοκαίρι” αναφέρει το 1816 η ιστορία... έτος της δυστυχίας.

Τον Μάιο ο παγετός χάλασε τις καλλιέργειες της Μασαχουσέτης,

                                                        [του Νιου Χάμσαϊρ, του Βερμόντ και καλοκαίρι ήτανε μαθές 

σαν έπεσε χιόνι στο Όλμπανι της Νέας Υόρκης και στο Ντένσβιλ του Μέιν,

                        [προκαλώντας σε όλες τις καλλιέργειες ανεπανόρθωτα καταστρεπτικές ζημιές.   

Στη Γη που ήδη περνάει από περίοδο παγκόσμιας ψύξης, η οποία ξεκίνησε

                                      [τον δέκατο πέμπτο αιώνα, γνωστή ως Μικρή Εποχή των Παγετώνων*,

και έχει προκαλέσει αγροτική δυσχέρεια και λιμούς… τώρα ήρθε κι η τέφρα   

                           [τον ήλιο να αχρηστεύσει… δεν θα ζέσταινε πια αυτή η θερμοπηγή αιώνων !

______________________________________________________________

               για την συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Ηφαίστειο Ταμπόρα, η Ιστορία έχει καταγράψει την έκρηξη του σαν την μεγαλύτερη ηφαιστειακή που είχε ως συνέπεια έναν παγκόσμιο ηφαιστειακό χειμώνα με τεράστιες κοινωνικές αλλαγές.

Ο κρατήρας του ηφαιστείου άρχισε να ενεργοποιείται, από το 1812, έντονα και περισσότερο από ποτέ καταλήγοντας το 1815 στην πιο καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη της παγκόσμιας ιστορίας.

   Ο θάλαμος μάγματος που γέμιζε επί δεκαετίες μέσα στο βουνό έφερε την πρώτη έκρηξη μέτριου μεγέθους εκείνη την ανοιξιάτικη μέρα της 5ης Απριλίου. Ακολούθησαν πολλές μικρές εκρήξεις που ακούστηκαν πάνω από 1.200 χιλιόμετρα μακριά. Το επόμενο πρωί άρχισε να πέφτει ηφαιστειακή τέφρα και μέχρι το απόγευμα το βουνό είχε γίνει μια ρέουσα μάζα υγρού πυρός. Κομμάτια ελαφρόπετρας και τέφρας άρχισαν να πέφτουν σαν βροχή στο νησί και σύντομα, σε πέντε μέρες, η μάζα της έκρηξης πάνω από το βουνό κατέρρευσε.
   Πυρωμένα ποτάμια λάβας απλώθηκαν προς τη θάλασσα σε όλες τις πλευρές της χερσονήσου αφανίζοντας κυριολεκτικά τις κοντινές κατοικημένες κοινότητες. Οι εκρήξεις συνεχίστηκαν μέχρι την επόμενη μέρα, ακολούθησε τσουνάμι, ενώ βροχή αναμειγμένη με τέφρα έπεφτε στο νησί μέχρι και τις 17 Απριλίου. Μικροεκρήξεις, εκπομπές καπνού και μετασεισμοί συνεχίστηκαν μέχρι και τους καλοκαιρινούς μήνες.

   Πρόκειται για την μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην καταγεγραμμένη ιστορία, που έφερε ως συνέπεια έναν παγκόσμιο ηφαιστειακό χειμώνα και τεράστιες κοινωνικές αλλαγές.

* Μικρή Εποχή των Παγετώνων, έχει ονομάσει η επιστήμη της παλαιοκλιματολογίας έχει ονομάσει την ασυνήθιστα ψυχρή περίοδο 1450 με 1850 μ.Χ.. Τα βασικά χαρακτηριστικά ήταν η μεγάλη σε διάρκεια χειμώνες και τα σύντομα καλοκαίρια. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για εποχή των παγετώνων όπως αυτή που βίωσε ο πλανήτης πριν 12.000, αλλά για μίαν περίοδος ψύξης που συνέβη μετά τη Μεσαιωνική θερμή περίοδο (Medieval Warm Period).

   Κατά την περίοδο αυτή, η μέση ετήσια θερμοκρασία πάνω από την Ευρώπη και τη Β. Αμερική μειώθηκε περίπου ένα βαθμό και αυξήθηκαν οι βροχοπτώσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να επηρεαστεί αρνητικά ο ρυθμός των αγροτικών εργασιών και οι σοδειές. Ενδεικτικό της δραματικής κατάστασης αποτελεί ο αφανισμός των αμπελώνων από την Αγγλία. Δυστυχώς, η κατάσταση αυτή προκάλεσε εκτεταμένους λιμούς. Εκείνη την περίοδο ακόμη, ο πληθυσμός στην Ευρώπη μειώθηκε σημαντικά. Το αίτιο δεν αποτελούσε μόνο η πείνα, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και οι σφοδρές θύελλες και οι πλημμύρες ως αποτέλεσμα της παγετώδους περιόδου. Παράδειγμα αποτελεί η θύελλα που χτύπησε την παγωμένη Ευρώπη το έτος 1570 στοιχίζοντας τη ζωή σε πάνω από 400.000 ανθρώπους. Η αποικία των Βίκινγκς, επίσης, στην Γροιλανδία αποκόπηκε από τον υπόλοιπο κόσμο και στη συνέχεια οδηγήθηκε στον αφανισμό.

   Η Μικρή Παγετώδης Εποχή έχει προβληματίσει τους επιστήμονες καθώς ο προσδιορισμός των αιτίων που την προκάλεσαν θεωρείται από τους ειδικούς ως ένα δύσκολο εγχείρημα. 

  Τα βασικά αίτια στηρίζονται στις διακυμάνσεις της ποσότητας ενέργειας που δέχεται η Γη από τον Ήλιο και στις ηφαιστειακές εκρήξεις που εκείνη την περίοδο κατάντησαν αφύσικα συχνές. 

   Είναι διαπιστωμένο ότι τα αιωρούμενα σωματίδια λειτουργούν στην κατεύθυνση της ψύξης του πλανήτη. Έτσι λοιπόν, οι τεράστιες ποσότητες στάχτης, σκόνης και αερίων (πλούσια σε θείο) που εκτοξεύονται στην ατμόσφαιρα με τις εκρήξεις των ηφαιστείων επιδρούν στο κλίμα. Μελετώντας την ιστορία των ηφαιστειακών εκρήξεων, εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι η Μικρή Παγετώδης Εποχή ταυτίζεται με μπαράζ ηφαιστειακών εκρήξεων. 

   Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα του πανεπιστημίου University College του Λονδίνου, το κλίμα του πλανήτη μας διατάραξε ο εποικισμός της αμερικανικής ηπείρου τον 15ο αιώνα, εξαιτίας της μαζικής εξόντωσης του αυτόχθονος πληθυσμού. Η ομάδα ερευνητών εκτιμά ότι η αναταραχή, που ακολούθησε την εγκατάσταση Ευρωπαίων εποίκων, οδήγησε στην εγκατάλειψη τεράστιων εκτάσεων καλλιεργημένης γης, οι οποίες επανήλθαν στη φυσική τους κατάσταση, επιτρέποντας την ταχεία ανάπτυξη δένδρων, ενώ η δέσμευση τεράστιων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα μείωσε δραστικά τη θερμοκρασία του πλανήτη. 

    «Η μαζική εξόντωση των αυτοχθόνων της Αμερικής οδήγησε στην εγκατάλειψη μεγάλων εκτάσεων καλλιεργημένων γαιών και στη μεταβολή της επιφανειακής θερμοκρασίας», αναφέρει ο επικεφαλής της μελέτης δρ Αλεξάντερ Κοχ. 

    Η ομάδα εξέτασε τον συνολικό αριθμό των κατοίκων της αμερικανικής ηπείρου πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων το 1492 και υπολόγισε τον αριθμό των κατοίκων που υπέκυψαν τα επόμενα χρόνια εξαιτίας των αλλεπάλληλων επιδημιών, πολέμων και της κατάρρευσης των τοπικών κοινωνιών.

   Ο καθηγητής κλιματικών μελετών του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ, Εντ Χόκινς, λέει: 

«Η επιστημονική κοινότητα αντιλαμβάνεται τη λεγόμενη μικρή περίοδο των παγετώνων ως αποτέλεσμα διάφορων παραγόντων, όπως τη μείωση των ποσοστών διοξειδίου του άνθρακα, μία σειρά μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων, τη μεταβολή στη χρήση γης και την προσωρινή υποχώρηση της ηλιακής δραστηριότητας.

   Η νέα μελέτη δείχνει ότι η υποχώρηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα οφειλόταν εν μέρει στον εποικισμό της αμερικανικής ηπείρου και στην παρεπόμενη κατάρρευση των αυτοχθόνων πληθυσμών, που επέτρεψαν στα είδη χλωρίδας να αναπτυχθούν και πάλι χωρίς περιορισμό. Η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρέαζε το κλίμα πολύ πριν από την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης».   

__________________________________________________________________________________

Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας