1823
Αυτή είναι η χρονιά που οι Αμερικανοί φοβούμενοι αλλά και πεπεισμένοι
[πως η “αρρώστια των Ευρωπαίων” να σφάζονται ασταμάτητα, είναι μεταδοτική,
τους στείλανε μήνυμα πως «αν τολμήσει Ευρωπαίος να πάει στην ήπειρό τους,
[Βόρειο ή Νότιο, ν’ αλλάξει το υπάρχον “στάτους κβο” στα κράτη, θα θεωρηθεί
πράξη εχθρική κατά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής
[και δια των όπλων βιαίως, στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα εκδιωχθεί.»
Ήτανε το περίφημο Δόγμα Μονρόε*, ευάερο, διαμπερές, με πολλά παράθυρα...
[που εφαρμόστηκε και δεν εφαρμόστηκε, που τηρήθηκε
αλλά και δεν τηρήθηκε, αλλάζοντας δε κατά καιρούς ονόματα,
[έως και επί προέδρων Κένεντι και Ρήγκαν ακόμα διατηρήθηκε.
Αλλά για ποιο Δόγμα μιλάμε ? Οι Άγγλοι στις Μαλβίνες της Αργεντινής το έτος 1833,
[οι Γάλλοι στο Μεξικό το 1863 (απ’ το στρατό του Ναπολέοντα Γ’ είχε καταληφθεί),
οι Ρώσοι στη Κούβα του Κάστρο το 1960 (αγγίξαμε το Γ’ Παγκόσμιο πόλεμο), γεγονότα
[που "μαρτυρούν” πολλά για του Δόγματος αυτού την "κατά το δοκούν" εφαρμογή.
Από τις ΗΠΑ πάμε στο Άστρος Κυνουρίας όπου πραγματοποιείται η Β΄Εθνοσυνέλευση*
[με εκπροσώπους απ’ όλα τα μέρη της επαναστατημένης Ελλάδας που έχουνε συναχθεί
προκειμένου ν’ αποφασίσουν για το μέλλον του Έθνους και της Επανάστασης,
[η οποία για τα καλά έχει επικρατήσει κι η εξουσία της έχει εδραιωθεί.
Με καχυποψία και περισσότερο σκεπτικισμό ψηφίζεται νέο Σύνταγμα,
[με απηχήσεις φιλελευθέρων Γαλλικών Συνταγμάτων,
σε μία ατμόσφαιρα ηλεκτρισμένη για λόγους που κάθε ιστορικός,
[αναλυτής, καθηγητής, πολιτικός και άλλοι ανεξαρτήτως φρονημάτων,
δίνουνε ερμηνείες για την υποβόσκουσα εθνική μας φαγωμάρα...
[κάποιοι την θεωρούν μία διαμάχη μεταξύ πάμπτωχων – χλιδάτων,
συμφεροντολόγων – ανιδιοτελών, δημοκρατικών - ολιγαρχικών,
[ετεροχθόνων – αυτοχθόνων, εγγραμμάτων – αγραμμάτων,
και πάει λέγοντας, μη δίνοντας κανείς σαφή απάντηση
[γιατί προφανώς απάντηση σαφή κανείς δεν έχει, καθώς η ιστορία,
κανένα μίτο δεν ξετυλίγει της Αριάδνης ώστε απ’ τον λαβύρινθο των γεγονότων
[κάποιος την έξοδο να βρει, και επικρατούν ως φαίνεται η αμφιβολία κι η απορία.
Πολλά χρόνια αργότερα ο Κυβερνήτης των Ελλήνων Καποδίστριας,
[στον ισχυρότερο των προεστοκοτζαμπάσηδων Πετρόμπεη θα πει:
«Είκοσιπέντε είσθε οί φθορείς του έθνους, τής πατρίδος τής ίδίας…!», καθώς
[θεωρούσε προκρίτους και κοτζαμπάσηδες υπαίτιους για κάθε καταστροφή.
Πολλοί αποδέχονται και συμφωνούν ότι έχουν δίκιο οι στρατιωτικοί
[που δεν δέχονταν με τίποτα των προεστών την πρωτοκαθεδρία,
και με επικεφαλής τον δοξασμένο, μετά τα Δερβενάκια, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη,
[διεκδικούσαν το μεγαλύτερο μερίδιο στου κράτους την εξουσία,
μη συνειδητοποιώντας ότι ήταν αδύνατο αυτό να επιτευχθεί, καθώς η διακυβέρνηση
[μιας χώρας της Ευρώπης, δεν ήταν καπετανιλίκι πια όπως άλλοτε στα βουνά...
Ποιος όμως είχε τη δύναμη να αλλάξει μυαλά στους μεν μα και στους δε..
[οι κοτζαμπάσηδες δεν δεχόντουσαν με τη σειρά τους η χώρα να διοικείται κεντρικά,
από κυβέρνηση που θα έπαιρνε τις προσόδους τους, ένα κληρονομικό δικαίωμα
[των οικογενειών τους, προνομιο-απομεινάρι απ΄ τη σκλαβιά,
κάτι σαν τα χρυσόβουλα που επικαλούνται διάφοροι κατά καιρούς,
[και πιάνει, στο άκουσμα και μόνο, όλους ταράκουλο και ειδικότερα τη νέα γενιά.
Χωρίς των ιστορικών τα αξεσουάρ, τη γομολάστιχα και το blanco (διορθωτικό)
[θα αποπειραθώ να αγγίξω ευσυνείδητα την αλήθεια... την αλήθεια μόνο
χωρίς να προσθέσω oύτε vα αποκρύψω κάτι, από τα γεγονότα του είκοσι τρία,
[του αιματοβαμμένου αγώνα, τον σημαντικότερο ίσως για την πατρίδα χρόνο,
που ξεκινάει με την απόλυτη εξουσία του Μαυροκορδάτου,
[ο οποίος προ έτους εξελέγη από την Εθνοσυνέλευση πρωθυπουργός,
πρόεδρος του Εκτελεστικού λεγόταν τότε, και ο οποίος στη διάρκεια της χρονιάς,
[με νομικά τερτίπια επιδόθηκε ακόμη και με αθέμιτα μέσα όπου τον έπαιρνε
σε άλωση όλων των δημοσίων θέσεων, διοικήσεων και οργανισμών από δικούς του,
[από ανθρώπους του, και πλέον είχαμε ενός ανδρός αρχή… έλυνε κι έδενε !
Με όλη εκείνη την ισχύ, προετοιμάζει στα μέτρα του τη προσεχή
[δεύτερη Εθνοσυνέλευση στο Άστρος της εικοστής ενάτης Μαρτίου,
έχοντας με το μέρος του τους περισσότερους προεστούς (μέλη με ψήφο), που δεν….
[τον αγάπησαν βέβαια αλλά ήτανε όλοι, όπως εκείνος, κατά του Υψηλάντη Δημητρίου,
κατά της αντιπολίτευσης δηλαδή, κατά των Πετρόμπεη, Υψηλάντη, Κολοκοτρώνη,
[συνοπτικο-επιγραμματικά θα έλεγα “στρατιωτικοί κατά προεστών”,
κοτζαμπασηδο-δημογεροντο-ετεροχθονο-φαναριώτες κατά των ελευθερωτών...
[έχθρα έως κουμπούριασμα, μεταξύ Ρωσόφιλων, Αγγλόφιλων, Γαλλόφιλων οπαδών,
μεταλλαγμένη δηλαδή η αρχαία φαγωμάρα μας “ολιγαρχικών κατά δημοκρατικών”
[και στο βάθος κήπος… πόλεμος ψυχρός μεταξύ Ρώσων και Γαλλο-Βρετανών.
Η Μεγάλη Βρετανία ήταν τότε η ισχυρότερη και η πλουσιότερη χώρα του κόσμου,
[χάρις στο σκλάβωμα και αποικιο-άρμεγμα άλλων λαών σ’ ολόκληρη την υφήλιο,
και τάφερε η τύχη ώστε τα γεωπολιτικά συμφέροντά της, να υπαγορεύουν να έχει
[τον έλεγχο των ακτών της Πελοποννήσου… έτσι και βρήκαμε θέση στον ήλιο.
Το πότε τακίμιασαν, τα βρήκανε, συμφωνήσανε, Βρετανοί και Μαυροκορδάτος
[ουδείς γνωρίζει, εκείνο που είναι βέβαιο ήταν αγγλόφιλος φανατικός
και δεν το έκρυβε, το πίστευε, πάλευε για αυτό, και διαλαλούσε, ότι «μόνο
[με την επέμβαση της Βρετανίας θα λευτερώνονταν ο Ρωμιός.»
Κάθε του ενέργεια αθέμιτη ή θεμιτή, για νάχει την εξουσία,
[είχε σκοπό, η φιλοβρετανική γραμμή πλεύσης, να προωθηθεί,
χωρίς βεβαίως να αποκλείω και τους ισχυρισμούς των αντιπάλων του,
[για «ακράτητο, παθολογικό και αχαλίνωτο πόθο να εξουσιάζει και να διοικεί.»
Στου Άργους λοιπόν την Εθνοσυνέλευση, με την πλειοψηφία δική του,
[μετά από καυγάδες, σημεία και τέρατα, ο Πετρόμπεης εξελέγη πρωθυπουργός
και γενικός γραμματέας ο Μαυροκορδάτος που είχε φροντίσει στην Επίδαυρο,
[στην προηγούμενη Εθνοσυνέλευση, να αναφέρεται στο Σύνταγμα ρητώς
ότι «κανένας νόμος και καμία απόφαση δεν έχει ισχύ, χωρίς υπογραφή
[του γραμματέα» (Μαυροκορδάτου), δηλαδή αυτός ήτανε στην ουσία ο αρχηγός.
Στο άστρος παύτηκε από στρατηγός ο Κολοκοτρώνης, κανείς στρατιωτικός
[δεν πήρε θέση διοικητική, ούτε όσοι ήταν κατά των συντηρο-ολιγαρχικών,
έτσι όλοι οι δυσαρεστημένοι συσπειρώθηκαν γύρω από τον Κολοκοτρώνη,
[σε λίγο η παράσταση θα αρχίσει*... Ρωμιοί με μίσος να μάχονται κατά Ρωμιών,
και οι “ανοίγοντες σαμπάνιες” Τούρκοι, πανευτυχείς για τη φαγωμάρα μας
[θα μας σκοτώνουν, χωρίς μεγάλη αντίσταση με την ευκαιρία αυτή !
Η αντιπολίτευση δυναμώνει, θεριεύει, και πτώση φοβούμενος ο Μαυροκορδάτος
[τη διασπά δίνοντας αντιπροεδρία στο Γέρο του Μοριά, και “κυβερνούν” μαζί.
Τα σπάσανε στις 40 μέρες, γιατί απόντος του Κολοκοτρώνη, ο Φαναριώτης
[έχοντας δική του την πλειοψηφία της βουλής εκλέγεται πρόεδρός της
και τώρα με τις εξουσίες που παίρνει βάσει του Συντάγματος, που ο “ίδιος”
[στο Άστρος έφτιαξε και έθεσε σε ισχύ, θα υπερισχύουν πάντα οι δικές του οι απόψεις.
«Θα σε κλαδέψω με το σπαθί...» ή κάτι τέτοιο τούπε σαν γύρισε ο Γέρος...
[τον γλύτωσε ο Αναγνώστης Δεληγιάννης, έντρομος ο Μαυροκορδάτος θα το σκάσει
γραμμή για Ύδρα να κρυφτεί, στ’ απόρθητο φρούριο της εποχής με τα βαριά κανόνια,
[που κανείς δεν τολμούσε να πλησιάσει και με του νησιού τους ισχυρούς θα τακιμιάσει,
τους Κουντουριώτηδες και Σια λοιπούς ισχυρούς λεφτάδες,
[όπου, όλους θε’ να τους πείσει πως μόνο “η Βρετανία την Ελλάδα θα αναστήσει”,
πως ανυπέρβλητο εμπόδιο είναι ο απείθαρχος συνωμότης φιλορώσος Κολοκοτρώνης,
[κι ότι φρόντισε με το Σύνταγμά του να μπορεί η Βουλή να σβήσει,
να ακυρώσει το δικαίωμα αρνησικυρίας της κυβέρνησης στις αποφάσεις της,
[και να δύναται να καθαιρέσει την κυβέρνηση, άλλη δε, επιλογής της να ορίσει.
Αυτό και έγινε, ο Μαυροκορδάτος με τη μπαγκέτα του διευθύνει τη Βουλή κι εκείνη
[βάσει Συντάγματος, την ξεδοντιασμένη κυβέρνηση Πετρόμπεη καθαιρεί
κι ορίζει άλλη, θ’ ακολουθήσει βέβαια χάος, καθένας έκανε ότι ήθελε...
[δυό κυβερνήσεις στην μισοελεύθερη λιλιπούτεια χώρα… τί χειρότερο να συμβεί !
Τέλος Νοέμβρη και η κατάσταση είναι απελπιστική με κερασάκι στην τούρτα
[να μπουκάρει με εξακόσιους οπλισμένους ο Πάνος Κολοκοτρώνης μες στη Βουλή
φωνάζοντας «...είστενε παράνομοι ωρέ... λειτουργείτε με τα δύο τρίτα των μελών σας
[και του στρατού που ‘πίτηδες βαστάτε τα μιστά... χάθηκε η ‘πομονή.»
Φεύγουν σαν τα κοτόπουλα τα φοβισμένα, οι οπαδοί του Μαυροκορδάτου βουλευτές
[και Κρανίδι παν’ ώστε να τους προστατεύει η δύναμη της Ύδρας η ναυτική,
της συμφοράς η ώρα έφτανε, οι Τούρκοι πανηγυρίζουν τη κουφομυαλιά μας,
[το γένος μας για πολλοστή φορά με εμφύλιο να αλληλοσφαχτεί.
Μα πριν να πάμε στο νέο χρόνο της εμφύλιας* σύγκρουσης θα σταθώ σε κάτι που
[προκάλεσε δέος, σκέψεις και συζητήσεις ακόμη και στων απίστων το στρατό.
Το Αιτωλικό πολιορκούσε αρχές Οκτώβρη του ‘23 ο Ομέρ Βρυώνης,
[οι πολιορκημένοι λέγανε το ψωμί-ψωμάκι, ούτε σταγόνα δεν είχανε νερό,
και πέφταν βροχή οι κανονόμπαλες πάνω στους αφυδατωμένους πολεμιστές,
[όταν μέσα σε κείνο το χαμό, ένα κανόνι ρίχνει επάνω στην εκκλησιά,
γκρέμισε τοίχους, οροφή και τρύπησε το δάπεδο…. απ’ όπου πετάχτηκε νερό,
[νερό πολύ…. για "μάννα εξ ουρανού" μίλησε ο ποιητής της εποχής ευλαβικά !
Διψά εν σώµα ανδρών γενναίων
Κι ελπίζει θρίαµβον ο εχθρός!
Ο Πλάστης όµως ως µάννα νέον
Νερό τους στέλλει διά πυρός. _____________________________________________________________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Δόγμα Μονρόε, διατυπώθηκε από τον Τζέιμς Μονρόε σε διάγγελμά του στο κογκρέσο το 1823 όταν οι ΗΠΑ απέρριψαν την αγγλική πρόταση κοινής δράσης έπειτα από εισήγηση του υπουργού Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Τζον Κουίνσι Άνταμς, και διατυπώνει τις βασικές αρχές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής,
«Οι ΗΠΑ δεν θα επιθυμούσαν με κανέναν τρόπο καμιά ευρωπαϊκή ανάμειξη στις υποθέσεις τους.
Εκτός των άλλων, απεχθάνονταν κάθε ιδέα εγκαθίδρυσης μοναρχικών ευρωπαϊκών καθεστώτων
στα νέα κράτη του βορείου και νοτίου ημισφαίριου της αμερικανικής ηπείρου, τα οποία είχαν
αποκτήσει την ανεξαρτησία τους διώχνοντας κυρίως τους Ισπανούς».
Η διακήρυξη αυτή αποτελούσε μια σαφή προειδοποίηση προς όλους τους Ευρωπαίους ότι δεν πρόκειται να ανεχθούν καμιά ανάμειξή τους που την ερμήνευαν ως επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των ΗΠΑ. Βασική αρχή της διακήρυξης ήταν μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική που θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αυτό το Δόγμα υπήρξε ο κυρίαρχος οδηγός της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και κατά καιρούς προσαρμόστηκε σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.
Αναφορικά με την Ελληνική Επανάσταση, ο Μονρόε στην ομιλία του στο Αμερικανικό Κογκρέσο στις 2 Φεβρουαρίου είπε:
«Επί πολύ χρόνο, υφίσταται μια έντονη ελπίδα, βασισμένη στον ηρωικό αγώνα των
Ελλήνων, ότι θα επιτύχουν στον αγώνα τους και θα αναλάβουν την ισότιμη θέση τους
μεταξύ των εθνών τής Γης. Πιστεύουμε ότι όλος ο πολιτισμένος κόσμος επιδεικνύει
βαθύ ενδιαφέρον για την ευημερία τους. Παρότι καμία δύναμη δεν έχει προβεί σε
δήλωση υπέρ τους, εν τούτοις, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, ουδεμία έχει λάβει
μέτρα εναντίον τους. Το πρόταγμα και το όνομα των Ελλήνων, τους έχουν
προστατεύσει από κινδύνους που θα μπορούσαν να είχαν καταβάλει σύντομα κάθε
άλλο λαό.
Οι συνήθεις υπολογισμοί συμφερόντων και προσκτήσεων με σκοπό τη μεγαλοσύνη
(των Μεγάλων Δυνάμεων), οι οποίες τόσο πολύ αναμειγνύονται στις συναλλαγές των
εθνών, φαίνεται ότι δεν είχαν καμία επίδραση επί εκείνων (των Ελλήνων). Από τα
γεγονότα που έχουν περιέλθει εις γνώση μας, πιστεύουμε ευλόγως ότι ο εχθρός τους
έχει απολέσει, για πάντα, κάθε επ’ αυτών κυριαρχία, ότι η Ελλάδα θα γίνει ξανά ένα
ανεξάρτητο έθνος. Η δε ενδεχομένη αναβάθμισή της σε τέτοιο υψηλό επίπεδο, αποτελεί
αντικείμενο των πλέον ενθέρμων ευχών μας».
Το Δόγμα Μονρόε επικρίθηκε ότι ήταν προσχηματικό προκειμένου να δικαιολογήσει τις
εδαφικές επεκτάσεις των ΗΠΑ στην αμερικανική ήπειρο αλλά και την επιβολή της κυριαρχίας τους. Ωστόσο, η συνολική αποτίμηση των αποτελεσμάτων αυτής της πολιτικής είναι πολύ απαιτητικότερη, καθώς η Αμερική μέσα από αυτήν τη φιλοσοφία εξωτερικής πολιτικής, που προφανώς ελάμβανε υπόψη τα αμερικανικά συμφέροντα (όπως συνηθίζεται να πράττει κάθε χώρα στον τομέα της εξωτερικής της πολιτικής), κατάφερε να καταστεί παγκόσμια ηγεμονική δύναμη που, παρά τα κατά καιρούς λάθη και παλινωδίες, διαμόρφωσε τον σύγχρονο τρόπο ζωής, ενδυνάμωσε και υπερασπίστηκε τη δημοκρατία και την ελευθερία ως βασικά συστατικά του σύγχρονου κόσμου.
* Άστρος B´ Εθνική Συνέλευση, Όταν οι Έλληνες συγκεντρώνονταν στην Επίδαυρο το Δεκέμβριο του 1821, στην Α’ Εθνοσυνέλευση, για να συστήσουν την πρώτη καθολική, οργανωμένη και αναγνωρισμένη Διοίκηση του επαναστατημένου έθνους, οι συνθήκες ήταν τελείως διαφορετικές. Παρά τις έντονες αντιδράσεις και τις οξείες αντιπαραθέσεις που προηγήθηκαν της συγκέντρωσης στην Επίδαυρο, κατά την διάρκεια των διαβουλεύσεων οι αντιπρόσωποι κατάφεραν να περιορίσουν τα αντιτιθέμενα συμφέροντα και να μετριάσουν τις διαφορετικές τάσεις εντός των κόλπων της Εθνοσυνέλευσης, καταλήγοντας στην ψήφιση εκείνου του «Προσωρινού Πολιτεύματος της Επιδαύρου».
Στο χρονικό διάστημα που πέρασε Διοίκηση δεν είχε καταφέρει να επιβληθεί έναντι των Γερουσιών και των στρατιωτικών, οι οποίοι μετά και τις νίκες του δεύτερου έτους του πολέμου είχαν ισχυροποιήσει σημαντικά τη θέση τους.
Τότε που όλοι ήταν αδύναμοι μπροστά στο Δράμαλη κι έδωσαν την ευκαιρία στο Κολοκοτρώνη να τον αντιμετωπίσει και να συσπειρώσει γύρω του τους δυσαρεστημένους οπλαρχηγούς. Κι όταν εκείνος εξαργυρώνοντας τον θρίαμβο της νίκης του έρχεται σε συνεννόηση με την Πελοποννησιακή Γερουσία, εδραιώνει πια την ισχύ του στο Μοριά. Σε ανάλογες κινήσεις προβαίνει και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος στην ανατολική Στερεά Ελλάδα,
περιορίζοντας την εκεί δράσει του Αρείου Πάγου, οργάνου της Κεντρικής Διοίκησης.
Η αδύναμη Διοίκηση δίχως στρατό στην κατοχή της αλλά και έσοδα, θα προκηρύξει εκλογές
για την ανάδειξη Παραστατών, σαν εκπροσώπων του έθνους που θα αντικαθιστούσαν τη Διοίκηση αφού η θητεία της έληγε.
Ένα χρόνο μετά την ψήφιση του πρώτου ελληνικού Συντάγματος οι εξελίξεις είχαν διαψεύσει τις προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί. Αρχικά, η Εθνοσυνέλευση επρόκειτο να διεξαχθεί στο Ναύπλιο. Ο Γέρος του Μοριά όμως αρνείται να παραδώσει το φρούριο στη διοίκηση και σε συνδυασμό με την ισχυρή παρουσία οπαδών του στην περιοχή, θα αναγκάσουν τη Διοίκηση να επιλέξει το Άστρος Κυνουρίας.
Είναι Απρίλιος του 1823, Άστρος Κυνουρίας και το νέο Αναθεωρημένο Σύνταγμα, πυκνότερο, αυστηρότερο, νομικά αρτιότερο, περισσότερο φιλελεύθερο και πιο δημοκρατικό σε σχέση με το Σύνταγμα της Επιδαύρου για το "νέο" κράτος των Ελλήνων θα ψηφιστεί:
• Οι παραστάτες προτίμησαν να χαρακτηρίσουν για μία ακόμη φορά το Σύνταγμα «προσωρινό» και επιπλέον προσέθεσαν τον τίτλο «Νόμος της Επιδαύρου» για να δηλώσουν πως το νέο Σύνταγμα αποτελεί τη συνέχεια του παλαιού, τονίζοντας την αδιάρρηκτη σχέση μεταξύ των δύο Συνταγμάτων.
• Μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν η κατάργηση των τοπικών γερουσιών, η ύπαρξη των οποίων είχε δημιουργήσει πλήθος προβλημάτων κατά το προηγούμενο έτος του αγώνα. Έτσι, δηλωνόταν ρητά ότι: «επειδή αναδείχθη επιβλαβής αυτών η ύπαρξις, δι' όσα μεγάλα επιφέρει εμπόδια εις την πρόοδον της δημοσίου οικονομίας, ομογνωμόνως εξέδωκεν η Συνέλευσις περί καταλύσεως αυτών ψήφισμα». Με την απόφαση αυτή η Διοίκηση είχε πλέον την αποκλειστική διαχείριση του Αγώνα καταργώντας τις κατά τόπους ισχυρές τοπικές εξουσίες, ενισχύοντας κατ' αυτόν τον τρόπο θεσμικά την εξουσία της.
• Το Βουλευτικό σώμα ενίσχυσε την εξουσία του έναντι του Εκτελεστικού. Με την ολοκλήρωση της Εθνοσυνέλευσης στο Βουλευτικό σώμα είχαν ανατεθεί νέες αρμοδιότητες ενώ ταυτόχρονα είχαν μεταβιβαστεί αρμοδιότητες που στο Σύνταγμα της Επιδαύρου είχαν
αποδοθεί στο Εκτελεστικό. Η σημαντικότερη παράμετρος ωστόσο, ήταν η μετατροπή του δικαιώματος αρνησικυρίας (veto) του Εκτελεστικού στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας από απόλυτη σε αναβλητική. Επιπροσθέτως, πλέον απαιτούνταν και η συναίνεση του Βουλευτικού για τον διορισμό ή την παύση των Επάρχων.
• Όσον αφορά τα σύμβολα του νέου Έθνους υιοθετήθηκε ως σφραγίδα της Διοίκησης «σημείον χαρακτηριστικόν της Αθηνάς μετά των συμβόλων της Σοφίας» και ως χρώματα της ελληνικής σημαίας «και των σημαιών της θαλάσσης και της ξηράς είναι το κυανούν και το λευκόν».
Σύμφωνα όμως με το Αναθεωρημένο Σύνταγμα του Άστρους, η εθνική σημαία θα έπρεπε να χρησιμοποιείται απ όλους τους οπλαρχηγούς και καπεταναίους τόσο στον κατά ξηρά
όσο και στον κατά θάλασσα αγώνα, αντικαθιστώντας τις τοπικές σημαίες, κάτι που στην πράξη δε συνέβη ποτέ!
Στην Εθνοσυνέλευση ολοκληρώθηκε ο παραμερισμός της Φιλικής Εταιρίας, ο οποίος είχε αρχίσει στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Η επιλογή διαφορετικών εθνικών συμβόλων (της Αθηνάς έναντι του Φοίνικα) σε συνδυασμό με την παντελή απουσία αναφοράς στην Φιλική Εταιρία φανερώνουν τον παραγκωνισμό της τελευταίας. Την οργάνωση πλέον του Αγώνα είχε αναλάβει αποκλειστικά η Διοίκηση.
• Πέραν του νομοθετικού και εκτελεστικού τομέα, υπήρξε ιδιαίτερη μέριμνα στη συγκρότηση και ολοκλήρωση του δικανικού κώδικα. Δόθηκε εντολή για τη συγκρότηση μίας
εννεαμελούς επιτροπής, αρμοδιότητα της οποίας ήταν η εκπόνηση του Εγκληματικού Κώδικα. Η δημιουργία Εγκληματικού Κώδικα προβλεπόταν ήδη στο Προσωρινό Πολίτευμα
της Επιδαύρου, ωστόσο διάφορες δυσχέρειες δεν επέτρεψαν την συγκρότηση της επιτροπής που θα επεξεργαζόταν τη δημιουργία αυτού του Κώδικα.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, στο Προσωρινό Πολίτευμα του Άστρους εμπεριέχονταν μία σειρά άρθρων που ρύθμιζαν ζητήματα που άπτονταν του πολιτικού, εγκληματικού και εμπορικού δικαίου.
• Εξίσου σημαντικά βήματα πραγματοποιήθηκαν και στον τομέα των ατομικών ελευθεριών. Στο νέο Σύνταγμα κατοχυρώνονταν η ελευθεροτυπία και η ελευθερία του ανθρώπου. Κάθε Έλλην πολίτης είχε το δικαίωμα να εκφράζει δια του τύπου τις απόψεις του αρκεί αυτές να
μην προσβάλουν τα χριστιανικά ήθη, την ηθική και να μην είναι υβριστικές προς τρίτους.
Κάθε άνθρωπος αφ' ης στιγμής βρεθεί στην ελληνική επικράτεια είναι ελεύθερος πολίτης. Εξ' αρχής οι επαναστατημένοι Έλληνες θέλησαν να δώσουν τέλος στην δουλεία, αποκλείοντας οποιεσδήποτε αγοραπωλησίες ανθρώπων. Επιπλέον, κάθε πολίτης είχε τη δυνατότητα να απευθυνθεί εγγράφως προς το Βουλευτικό σώμα εκφράζοντας την γνώμη του για όποιο θέμα επιθυμούσε.
• Επιπροσθέτως, ανατέθηκε σε μια δωδεκαμελή επιτροπή η κατάτμηση και η οργάνωση της ελληνικής επικράτειας σε επαρχίες. Ακόμη, δωδεκαμελής επιτροπή σχηματίστηκε για την κατάρτιση του υποθετικού λογαριασμού του τρέχοντος έτους του Αγώνα, το οποίο στη συνέχεια θα κατέθετε προς έλεγχο και επικύρωση.
Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς πρόσφερε στους αγωνιζόμενους Έλληνες ένα στρατιωτικό, πολιτικό και διοικητικό κέντρο με σημαντική γεωγραφική θέση. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο αποφασίστηκε η μεταφορά της πρωτεύουσας των επαναστατών από την Κόρινθο στην Τριπολιτσά. Τέλος, σύμφωνα με το νέο εκλογικό νόμο κάθε Έλλην πολίτης που είχε συμπληρώσει το 25 έτος είχε το δικαίωμα να εκλεγεί Παραστάτης.
Έτσι, το δικαίωμα του «εκλέγειν» και του «εκλέγεσθαι» είχαν πλέον οι άνδρες άνω των 25 ετών και όχι οι γέροντες άνω των 30, όπως προέβλεπε το Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου.
• Τέλος στο Προσωρινό Πολίτευμα του Άστρους γινόταν η πρώτη προσπάθεια να επιλυθεί ένα από τα ζητήματα, το οποίο θα ταλάνιζε το ελληνικό κράτος μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα:
Πρόκειται για την ανταγωνιστική διαμάχη μεταξύ «αυτοχθόνων» και «ετεροχθόνων».
Ως «αυτόχθονες» λογίζονταν οι γηγενείς κάτοικοι της Πελοποννήσου, της Ρούμελης και των Νησιών ενώ ως «ετερόχθονες» θεωρήθηκαν οι Έλληνες της διασποράς, καθώς και όσοι διέμεναν στην οθωμανική επικράτεια και ήρθαν στην Πελοπόννησο, τη Στερεά και
τα Νησιά ως συνέπεια της αποτυχίας της επανάστασης στον τόπο διαμονής τους.
Ουσιαστικά η διαμάχη που ξέσπασε αφορούσε το δικαίωμα των «ετεροχθόνων» να εκλέγουν και να εκλέγονται ως Παραστάτες αφενός και αφετέρου το δικαίωμά τους να καταλαμβάνουν δημόσια αξιώματα.
Συνεπώς, ενώ στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου γινόταν ρητή αναφορά στο γεγονός πως: «όσοι έξωθεν ελθόντες, κατοικήσωσιν, ή παροικήσωσιν εις την επικράτειαν της Ελλάδος, εισίν όμοιοι με τους αυτόχθονας κατοίκους ενώπιον των Νόμων», κατά την Εθνοσυνέλευση όμως του Άστρους γίνεται ρητή αναφορά πως σε περίπτωση που οι υποψήφιοι Παραστάτες δεν είναι «αυτόχθονες» θα πρέπει:
«να ήναι κάτοικοι προ πέντε ετών εις την επαρχίαν, έχοντες εν αυτή ακίνητα κτήματα• οι πολιτογραφούμενοι απολαμβάνουσι το δικαίωμα του παραστάτου κατά το παρ. ια' του Νόμου της Επιδαύρου».
Με αυτόν τον τρόπο η Διοίκηση προσπάθησε να επιλύσει το σημαντικότατο αυτό
πρόβλημα που δημιουργούσε οξείες αντιπαραθέσεις μέσα στους κόλπους της Εθνοσυνέλευσης.
Ακόμη, η Διοίκηση πολιτογραφούσε αλλοεθνείς με την προϋπόθεση ότι αυτοί είτε έχουν διαπράξει μεγάλα ανδραγαθήματα είτε έχουν προσφέρει σημαντικές εκδουλεύσεις για τις ανάγκες της πατρίδος, ανοίγοντας το δρόμο σε επιφανείς αξιωματικούς των Ευρωπαϊκών δυνάμεων να έλθουν στην Ελλάδα και να αναλάβουν υψηλά στρατιωτικά αξιώματα με σκοπό κατά πρώτον την καλύτερη οργάνωση του ελληνικού στρατού και κατά δεύτερον τη μεταστροφή του αρνητικού κλίματος που είχε διαμορφωθεί για την Ελλάδα και την αναγνώρισή ως εμπόλεμου έθνους.
* Η παράσταση θ’ αρχίσει, Αφού λοιπόν οι αποφάσεις της εθνοσυνέλευσης, αγνοούσαν και αποδυνάμωναν τους ‘Φιλικούς’, θεωρήθηκαν ως ανοιχτή πρόκληση για τους οπλαρχηγούς και τους υπόλοιπους αγωνιστές, δηλαδή από την παράταξη των Κολοκοτρωναίων, τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Φαναριώτη Θεόδωρο Νέγρη, την οικογένεια των Δεληγιανναίων προκρίτων της Καρύταινας αλλά και τον πρόκριτο της Ηλείας Γεώργιο Σισίνη κ.α. που είχαν αποκλεισθεί από όλα τα αξιώματα και ένιωθαν να χάνουν έδαφος. Κατά τη διάρκεια ακόμα των εργασιών της εθνοσυνέλευσης ξεκίνησαν οι έριδες και οι φονικοί εμφύλιοι διαπληκτισμοί.
Ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι στη συνέλευση οι κυβερνητικοί «…εψήφισαν να εκποιήσουν την γήν, με σκοπόν να βγάλουν ότι είχαν εξοδεύσει, όσα ήθελαν, και να αποζημιωθούν εις γην και να αφήσουν τον λαόν γυμνόν και από αυτήν την ελπίδα της γης. Τότε ο λαός εγύρισε με την γνώμην την εδική μου…»
Μετά τη γενική κατακραυγή, το άρθρο για την εκποίηση των εθνικών κτημάτων αφαιρέθηκε. Και αφού η συνέλευση τελείωνε, ο Κολοκοτρώνης που μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς παρίσταται ως παρατηρητής, μετά από απαίτηση του Ζαΐμη, προσυπόγραψε την προκήρυξη και ταυτόχρονα προσπάθησε και κατάφερε να αποτρέψει τις προσπάθειες
για την ανατροπή της κυβέρνησης από τους δημοκρατικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς, φίλους του. Σε αυτή την απόφαση του Κολοκοτρώνη ενδεχομένως έπαιξε ρόλο και η
διαφαινόμενη ανάθεση σε αυτόν της αντιπροεδρίας του Εκτελεστικού που δεν είχε καλυφθεί και σαν μια τελευταία πράξη σωτηρίας της κυβέρνησης και με τη μεσολάβηση του συμπέθερού του πια, Αναγνώστη Δεληγιάννη, ο Κολοκοτρώνης «δια να παύση πάσα διαίρεσις» αλλά και με εκβιαστικά επιχειρήματα δέχθηκε τη θέση του αντιπροέδρου στο Εκτελεστικό.
Η επίσημη εκλογή του στην αντιπροεδρία έγινε στις 27 Μαΐου. Όλες οι άλλες κυβερνητικές θέσεις δόθηκαν στους ανθρώπους των ‘Κοτζαμπάσηδων’ και οι ‘Φιλικοί’ έμειναν απλοί παρατηρητές των εξελίξεων ! Φυσικά η προσχώρηση του Κολοκοτρώνη στο κυβερνητικό κόμμα θεωρήθηκε ιδιοτελής και αποδοκιμάστηκε από τους περισσότερους, μέχρι πριν λίγες ημέρες, συντρόφους του.
Ο συμβιβασμός αυτός όμως, έστρεψε κατά του Κολοκοτρώνη τον Πλαπούτα, τον Νικήτα Σταματελόπουλο και όλους τους υπόλοιπους σημαντικούς οπλαρχηγούς και προκρίτους που είχαν δώσει τον όρκο στην Σιλίμνα και τώρα έβλεπαν να ματαιώνονται τα αντικυβερνητικά τους σχέδια.
Όταν στη Σιλίμνα, από κοινού θα αποφασίσουν (Εκτελεστικό εναντίον Βουλευτικού),
“αντίσταση κατά του βουλευτικού, δηλαδή του κυρίαρχου οργάνου εξουσίας...
και είναι το Φθινόπωρο του 1823 στη Τρίπολη που συγκεντρώνονται οι Θεόδωρος και Πάνος Κολοκοτρώνης, Θ. Νέγρης, Γεώργιος Σισίνης, Φωτήλας, Οδυσσέας Ανδρούτσος,
Δημήτριος Πλαπούτας, Νικηταράς, Δημήτριος Υψηλάντης, Γ. Καραμάνος, Μούρτζινος
κ.α. από τη θέση του αντιπροέδρου του εκτελεστικού, ο Κολοκοτρώνης, αν και πολιτικά ανίσχυρος, έρχεται σε σύγκρουση με τον Αλ. Μαυροκορδάτο που με την απόφαση της Β΄Εθνοσυνέλευσης είναι πρόεδρος του βουλευτικού. Ο Κολοκοτρώνης τον απειλεί:
«...μην καθίσεις πρόεδρος, ότι έρχομαι και σε διώχνω με τα λεμόνια,
με τη βελάδα όπου ήρθες !».
Ο Μαυροκορδάτος είτε θέλει να αποφύγει να συγκρουστεί είτε φοβάται την απειλή του πολέμαρχου, φεύγει για την Ύδρα, στο αρχοντικό των Κουντουριώτηδων όπου θα φιλοξενηθεί θα σχεδιάσει τις από δω και πέρα κινήσεις του. Ο Κολοκοτρώνης θεωρεί αυτή τη φυγή επιτυχία του και νίκη, που βέβαια δεν είναι. Ο Μαυροκορδάτος έχοντας στενές επαφές με την Αγγλική κυβέρνηση, είχε σχεδόν εξασφαλίσει την υπόσχεση τους για δάνειο.
Στη χώρα όμως τώρα υπάρχουν δύο πόλοι εξουσίας, δύο κυβερνήσεις:
1η. Η κυβέρνηση του Ναυπλίου με αρχηγό τον Μαυρομιχάλη να υποστηρίζεται από
στρατιωτικούς με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη και
2η. η κυβέρνηση του Κρανιδίου του Κουντουριώτη να υποστηρίζεται από
πελοποννήσιους και νησιώτες. Είναι ο πρώτος Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος που
γνωρίζει η "ελεύθερη Ελλάδα" στις 25 Νοεμβρίου 1823 και φήμες κυκλοφορούν
πως τουρκικά στρατεύματα ετοιμάζονταν να προελάσουν στην Πελοπόννησο...
Είναι το φθινόπωρο του ‘23 λίγο πριν τον καινούργιο χρόνο 1824.
* Εμφυλίας Σύγκρουσης, ένας εμφύλιος μακράς διάρκειας, με διαλείμματα. Οι ιστορικοί τη χωρίσανε σε δύο φάσεις, με τη πρώτη να αρχίζει το Φθινόπωρο του 1823 και να σταματά τον Ιούλιο του 1824 και τη Β’ φάση όταν ξαναρχίζει τον Ιούλιο του 1824 για να τελειώσει ίσα που μπαίνει το '25 που οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν επικρατήσει πλήρως, στις 6 Φεβρουαρίου όλα έχουν τελειώσει.
Οι Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος Γρίβας, Γεώργιος Σισίνης, Χρύσανθος Σισίνης, Σωτήρης Νοταράς, Ιωάννης Νοταράς, Δεληγιανναίοι και μερικοί άλλοι αντικυβερνητικοί φυλακίζονται στην Ύδρα. Μόνο ο Ασημάκης Φωτήλας κατάφερε να αποφύγει τη σύλληψη.
Όσο πετυχημένη αποδείχθηκε η κυβέρνηση Κουντουριώτη, στο να φυλακίσει όλους τους ήρωες της επανάστασης, όπως εκείνοι τους θεωρούσε, πολιτικούς αντιπάλους, αλλά και να προωθήσει εξ ίσου επιτυχώς τα συμφέροντά της καθώς και αυτά των Άγγλων, των οποίων ήταν όργανο, άλλο τόσο άσχημα τα πήγε στο στρατιωτικό τομέα, όπως:
Δεν μπόρεσε να σώσει από την καταστροφή την Κάσο και τα Ψαρά, ούτε να εμποδίσει την απόβαση των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (Φεβρουάριος 1825) ούτε να σώσει το πολιορκημένο Μεσολόγγι (Απρίλιος 1826).
Μπροστά στον κίνδυνο της ολοκληρωτικής καταστροφής αναγκάζεται να αποφυλακίσει τον (αντικυβερνητικό) Θ. Κολοκοτρώνη το Μάιο του 1825 μήπως κάνει το θαύμα, γιατί μόνο περί θαύματος επρόκειτο…. αν κατάφερνε ο τόσο απογοητευμένος και κουρασμένος πολέμαρχος να γυρίσει το “παιχνίδι”, από την καταστροφική ήττα, που θα χάνονταν όλοι οι απελευθερωτικοί αγώνες των επαναστατών, σε μία νίκη επί των πανίσχυρων τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων, σε μία εθνικής ανεξαρτησίας νίκη κι ο Γέρος για μια ακόμα φορά τα κατάφερε !
Απόσπασμα από το έμμετρο έργο
"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας
Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια
Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.