1820, ...και μπρός να πάρουμε τη Πόλη

1820

Διάφορες μορφές ελευθερίας ήτανε οι πρωταγωνίστριες

                                 [των γεγονότων του παγκοσμίου ενδιαφέροντος ετούτη τη χρονιά,

κι αν μέτρησα σωστά, τρεις... μιά αφορούσε την ελευθερία της θεάς Αφροδίτης,

                      [κι οι άλλες σκλάβους δύο ειδών, τους ελευθερωμένους από τ’ αφεντικά,

και κείνους τους ξεχασμένους επί αιώνες σκλάβους χριστιανούς,

                     [από καθολικοπροτεστάντες και θρησκευόμενα βασιλόσογα Ευρωπαϊκά.

Η Αφροδίτη, το άγαλμά της* δηλαδή, ελευθερώθηκε φέτος απ' τά χωμάτινα δεσμά,

                                [τυχαία στις 8 Απριλίου, στην τοποθεσία Κλήμα της Μήλου,

απ' τον αγρότη Θ. Κεντρωτά καθώς έσκαβε το χωράφι του κι έμελλε να γίνει

            [το αριστούργημα του Λούβρου, το θαυμαζόμενο από τουρίστες κάθε φύλλου.

Δεύτερη ήταν η ελευθέρωση στον Νέο Κόσμο, κάποιων ήδη “ελευθερωμένων”

            [από τ’ αφεντικά τους στις φυτείες και αλλού …. που στάλθηκαν στην Αφρική

στο Νότο, σε μία γη που την ονόμασαν Λιβερία*, ώστε εκεί οι ελευθερωμένοι,

                 [να αισθανθούνε “πιότερο” την... ελευθερία, βλέπεις αυτή σερβίρεται ωμή,

ή και μαγειρεμένη, με διάφορες συνταγές που ενδείκνυνται, κατά περίπτωση,

                              [κατά το δοκούν, ή κατά όπως γουστάρει ο ισχυρός την κάθε εποχή.

Το τρίτο μοντέλο ελευθερίας, παρότι αφορούσε κυρίως το έθνος μας,

                 [έβαλε θεμέλιο λίθο μακριά από μας... σε άλλη γη, στο έδαφος της Ρωσίας,

εκεί ‘τανε που πάρθηκε η οριστική απόφαση για την Ελληνική Επανάσταση
                          [σ’ ένα λιμάνι του Δέλτα του Δούναβη, στο Ισμαήλι της Βεσσαραβίας*,
(όπως βεβαιώνει ο στοχαστικός ιστορικός Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος),
                        [σε σύσκεψη του Υψηλάντη με τους επικεφαλής της Φιλικής Εταιρείας,
που σφράγισε το πέρασμα, από την ιδεολογικοργανωτική προετοιμασία, 
                    [στα όπλα και σε πόλεμο μέχρις εσχάτων υπέρ της εθνικής ανεξαρτησίας.

Στην πρώην δοξασμένη βασιλεύουσα, και νυν του σουλτάνου σκλάβα,
                            [την ίδια εκείνη, την προηγούμενη της Επανάστασής μας, τη χρονιά,
πριν οι κατωλλαδίτες πάρουν τ' άρματα να πολεμήσουν την Τουρκιά
                                     [και πριν οι "κλέφτες" αποφασίσουν να κατεβούν απ’ τα βουνά,

ο πρίγκηπας Αλ. Υψηλάντης, ο πρόσφατα μυημένος στη Φιλική Εταιρία
                                            [και επιλεγμένος παμψηφεί απ’ την οργάνωση για αρχηγός,
μηνύει στα μέλη της Εταιρείας πώς οι Οθωμανοί είναι υποψιασμένοι,
                         [πως άμεσα η Ρωμιοσύνη πρέπει να ξεσηκωθεί, πως στένεψε ο καιρός,
πως το μυστικό ύπαρξης της επαναστατικής οργάνωσης αποκαλύφτηκε,
                                [στη Κωνσταντινούπολη “το θέμα” συζητιέται όπου κανείς βρεθεί,
στα καφενεία, στα παζάρια, στα σοκάκια όλοι για σηκωμό μιλάνε,
                       [δεν είναι πια τόσο "μυστικό" παντού μπορεί κανείς να πληροφορηθεί !

Παρενθετικά, ας δούμε τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στο κόσμο,

                             [και ειδικότερα στον Ευρωπαϊκό μας χώρο, το δέκατο ένατο αιώνα,
όπου οι Έλληνες, μετά τόσες άκαρπες προσπάθειες στα τριακόσια τόσα χρόνια
                                                               [και μια ανάσα πριν τον απελευθερωτικό αγώνα,
απολαμβάνουν κάποια μικρά ψιλο-ψεγάδια ελευθερίας,
                       [λόγω των Ναπολεόντειων συρράξεων και της Ευρωπαϊκής συγκυρίας,
καθώς η παραπαίουσα οθωμανική αυτοκρατορία το παίζει προοδευτική,

                              [«ὤς ἔχουσα πλέον εἷς τά έδάφη της ἕν φιλοξενία ξένας πρεσβείας»

ήθελε, πολιτισμένο, σύγχρονο κι ωραίο πρόσωπο να δείξει,
                                                                    [στις ισχυρές με επιρροή χώρες της Εσπερίας.

Όμως στην ευχέρεια είναι τού κάθε Οθωμανού κατακτητή,
                                                 [να μαστιγώσει δημόσια, εάν θελήσει, μέχρι λιποθυμίας,

 εξηγήσεις χωρίς να δώσει, όποιον συναντούσε Έλληνα γκιαούρη*, “άπιστο”... 

                                              [αν έχει νεύρα, αν στραβοξύπνησε ή αν έτσι το γουστάρει,

αν δεν του άρεσε του ραγιά η φάτσα τέλος πάντων,
                                        [και δεν του έφτανε μόνο τους Έλληνες να φτύνει στο παζάρι,
ούτε και το ότι υποχρεωτικά απ’ τον γάιδαρο κατέβαιναν,

          [για να τον προσκυνήσουν, χαμηλοβλέποντας και μετά του δέοντος σεβασμού.

Έτσι οι άμοιροι πρόγονοί μας φοβούμενοι μην πάθουνε χειρότερα ακόμη,
                                                      [σκύβανε το κεφάλι σαν βλέπαν Τούρκο καλού κακού.

Μα όχι όλοι... στη τάξη των ανθενωτικών, η "νέα" εξουσία, των Οθωμανών,

                                    [είχε αφήσει προνόμια αρκετά (!) που είχαν μάλιστα αυγατίσει,

τα ίδια τα "κεκτημένα", που απολάμβαναν επί Βυζαντινών, 

                 [και τα επικαλούνταν... όπως τα “χρυσόβουλα” κατά τη σημερινή τη ρήση.

Αυτή η τουρκο-προνομιούχα μεγαλοαστική τάξη 
                                                             [ομιλούσε περί "ευνοουμένου γένους των Ρωμιών''

που δεν πρέπει "παράπονο να έχουν"... αφού έχουν την πολύ
                                          [“μεγάλη τύχη”, να είναι υπό την εξουσία των Οθωμανών (!),

κι αν καμιά φορά ακούγονταν διαφορετικές ''φωνές'', εδώ κι εκεί

                                         [με αυστηρότητα χαρακτηρίζονταν ως ''οχλοκρατική αταξία''.

“Σημειωτέον δε με αυτήν την επίλεκτον αριστοκρατικήν τάξιν
                                                  [εταυτίζετο πλήρως και το Καρακαζάνιον, έν απαρτία..."
όπως, κάποιος συγγραφέας με ομιχλώδη "δημιουργική ασάφεια",

                                              [σαν άλλος Βαρουφάκης διαβεβαιώνοντας μας αναφέρει,

όμως όσο κι αν γκουγκλο-έψαξα τη λέξη αυτή να εξηγήσω 
                                      [δεν κατάφερα, αν και όλα τα λεξικά μπροστά μου έχω φέρει.

Αντιθέτως, λόγω διαφωτισμού η αναπτυσσόμενη αστική τάξη, 
                                                                     [με επαναστατικές αρχές κι ιδέες ποτισμένη,
όπως και από το “βάιραλ” της εποχής, ισότης-αδελφότης-ελευθερία
                                       [των θριαμβευτών της Γαλλικής Επανάστασης εμπνευσμένη,

οι μορφωμένοι δηλαδή, οι ψαγμένοι, οι άνθρωποι του πνεύματος... 
                         [οι φιλόσοφοι, λόγιοι, επιστήμονες, ακόμη κι έμποροι και τραπεζικοί,

"τήν ἐπικράτηση τῶν ἐν Γαλλίᾳ ἰδεῶν στήν Ἑλλάδα" οραματίζονταν,
            [μπόλιαζαν με "Πατρίδα" τους Έλληνες και εύχονταν την ποθητή ανατροπή,
από κάποιον παθιασμένο γενναίο Γραικό, πρόθυμο να θυσιαστεί,

                                                 [έναν Έλληνα Ροβεσπιέρο ή Μαρά, Σαιν Ζυστ, Δαντών,

ένα μαχητικό οραματιστή, με ιδεολογία όμοια με 

                                    [«έκείνων των εύρωπαίων, των φορέων νέων ἄξιών καί ίδεών»

Η πολιτική των Τούρκων, ανεκτική για τους προνομιούχους κοτζαμπάσηδες
           [τους διαδόχους των ανθενωτικών, έκανε απροκάλυπτα τα στραβά τα μάτια,
αφού τους διευκολύνανε στη δύσκολη "δουλειά" τους, στη διοίκηση
    [της αυτοκρατορίας, όπου με άψογη συνεργασία "μαζί τους τα κάνανε πλακάκια'',
τους επιτρέπαν δε να έχουνε ακόμα και παλάτια, αλλά...
                                    [προσχήματα να κρατάνε, με τη σύσταση: «μπρέ, γιά τά μάτια, 

γιά νά μή βλέπουν πώς γίναμε τακίμια, οἱ δικοί μας καί οἱ δικοί σας, 

                                               [ἀφῆστε στά σπίτια σας μπατίρικη νάναι ἡ πρόσοψή σας,

καί βάλτε μέσα ὄτ,ι γουστάρετε, ὅ,τι τραβάει ἡ ὄρεξή σας

                                                               [ὅ,τι χλιδή καί πολυτέλεια τραβάει ἡ ψυχή σας..»

           «Τί "πλιό" χρειάζεται (που θάλεγε κι ο παππούς) συμπατριώτες 

                                   [να πούμε όταν μιλούν τα γεγονότα και γίνεται φανερό                                   

          πως σαν συνεταιράκια τα βρίσκανε στη “σκλαβιά”, 

                     [πως τάτσι-μίτσι-κότσι ήτανε όλο τής τουρκοκρατίας τον καιρό,

          αυτή η καθεστηκυία τάξη με τους Οθωμανούς, 

                                [κηρύσσοντας με απαράμιλλη τέχνη και πείθοντας το λαό,

          ότι “σ' αυτούς”, στους κατακτητές Τούρκους δηλαδή“

                                      [οφείλουμε πολλά και πρέπει να είμαστε υποταγμένοι,

           κι αυτό γιατί “λόγῳ τῶν πρό αἰώνων αμαρτιών των,

                                     [εἴμαστε δικαίως καί ἄνευ ἀμφιβολιῶν, τιμωρημένοι !"»    

Οι Φιλικοί λοιπόν, πλήρως ενημερωμένοι γι' αυτό το νταραβέρι,
                                       [τον τόσο αποδοτικό, βολικό και εμφανή ''συνεταιρισμό'',
πάση θυσία έπρεπε να κρατήσουν μυστικό,
                                      [του γένους τον προετοιμαζόμενο πολυπόθητο ξεσηκωμό:

          «Διά τῆς συμβολικής ένάρξεως τοῦ αγώνος άπό τήν τοῦ Κωνσταντίνου Πόλιν»,

                                                 [με πολύπλευρο και καλώς μελετημένο σχέδιον στρατηγικό,  

          ορίζομεν ότι…. στήν Κωνσταντινούπολη θά σχηματίσουμε

                                                                  [εκ δεκαπέντε χιλιάδων ανδρών Ελληνικό στρατό,  

          οι ορκισμένοι, θα μοιράσουμε, με υπευθυνότητα και σπουδή, 

                                                [στους εθελοντές, αναλόγως των προσόντων τους βαθμούς,

          και θα ορίσουμε αξιωματούχους αποφασισμένους για όλα,

                                                           [σε όλες τις σχηματισμένες ομάδες μας, για αρχηγούς.

         Μια ειδική ομάδα καταλλήλως εκπαιδευμένη 

                                                        [θα αιφνιδιάσει πυρπολώντας τον Οθωμανικό το στόλο,

         συγχρόνως μία άλλη θα καταλάβει τη πέριξ περιοχή του,

                                                                                        [και προοδευτικά τον ναύσταθμο όλο.

         Μόλις αιχμαλωτίσουμε τα πληρώματα τους, έχοντας πια

                                       [ελευθερία κινήσεων, οι δικοί μας θα θέσουν τα πλοία εν κινήσει

         με “κόσμο δικό μας”, κατά προτίμηση μυημένο, 

                                            [που ο  Καπετάν Γκιούστος θα τόχει από πριν αυτό φροντίσει

         αφού θα έχει επιλέξει, από τα με Ρώσικες σημαίες* πλοία μας,

                                                         [ναύτες για πληρώματα και θα τα έχει στρατολογήσει.

        »Άλλη ομάδα, που θα έχει μελετήσει τις συνήθειες του σουλτάνου,

                                                                            [θα του την στήσει και θα τον αιχμαλωτίσει,

        την ίδια στιγμή που φωτιά την οποία εμείς θα έχουμε ανάψει

                                                  [διοίκηση και δυνάμεις ασφαλείας θα αποπροσανατολίσει,     

        ενώ τα καράβια μας σαν δουν τις φλόγες, τούρκικους στόχους

                                                                   [χωρίς σταματημό θα σφυροκοπούν με κανονιές,

        για να εμποδιστεί με κάθε τρόπο κάποιος πιθανός 

                                                                          [εχθρικός στολίσκος να πλησιάσει τις ακτές.

                 

       »Παράλληλα θα επιτεθούμε στις φυλακές του Μπάνιον* 

                                     [και όπως οι Παριζιάνοι τη Βαστίλη, θα τις γκρεμίσουμε κι αυτές

       να ελευθερώσουμε όλους τους άδικα φυλακισμένους 

                                [ενώ πριν επιτεθούμε, μιλημένοι εξέγερση εικονική θάχουν αρχίσει, 

        που θα πανικοβάλει φρουρούς και φύλακες, καταφέρνοντας 

                                                  [μέσα στη σύγχυση ολοκληρωτικά να τους αποσυντονίσει.

      »Κι όταν πια “ολοκληρώνοντας” με το καλό “νικήσουμε”,

                                                                 [τους διώξουμε και πλήρως εμείς επικρατήσουμε,

       τους εξισλαμισμένους Καυκάσιους 

                                                                        [με προσεκτική επιλογή θα τους κρατήσουμε,

       ενώ στους τυράννους μας Μογγολοβαρβάρους,

                                                                                [τους κατακτητές, θα πούμε να ξαναπάν,          

       από εκεί που ήρθαν… στα βάθη της Ασίας, στις Κασπίες

                                                              [και στους Καύκασους, στα μέρη του Τζένκις Χαν.»

Οι επαναστατημένοι είναι σε υπερδιέγερση κι έτοιμοι οι μυημένοι,

                                                                                [να πάρουνε τα όπλα... όλοι σε αναμονή,

περίμεναν νάρθει της ανάστασης του έθνους,

                                                        [η πολυαναμενόμενη και πολυπόθητη εκείνη στιγμή !

                              

         για την συνέχεια του έργου "ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ" πατήστε ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* θεά Αφροδίτη, Η πιο διάσημη, η πιο ερωτική και όμορφη, όχι μόνο από τις θεές, η Αφροδίτη αλλά κι ένα.... από τα πιο γοητευτικά αγάλματα. Εκεί κοντά της... Δυο χιλιάδες χρόνια μετά το σμίλεμά του,

είχε βρεθεί ένα αρχαίο θέατρο κι όλοι ήταν σε αναζήτηση αρχαιοτήτων, ξένοι αλλά και ντόπιοι.
Εκεί κοντά της... στο  Κλήμα του νησιού της Μήλου.
Πολλοί χωρικοί έτρεχαν μόνοι τους και έσκαβαν για να βρουν οτιδήποτε θα μπορούσε να πουλήσουν.
Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι και ένα γαλλικό πλήρωμα βρισκόταν στην περιοχή, ψάχνοντας για αρχαία.

Ήταν 8 Απριλίου του 1820, όταν ο αγρότης Θεόδωρος Κεντρωτάς ή Μποτόνης, καθώς έσκαβε το χωράφι του για να ξεχώσει οικοδομήσιμες πέτρες, οι οποίες πιθανότατα θα τον βοηθούσαν να στήσει πιο γερά την περίφραξη του χωραφιού του, βρέθηκε μπροστά σε ένα γυναικείο άγαλμα. Ο γεωργός, μπορεί να μην ήξερε γράμματα, και ούτε να συνειδητοποίησε το θαύμα μπροστά στο οποίο βρέθηκε, αλλά ήξερε κάτι άλλο: ότι οι Ευρωπαίοι πλήρωναν καλά για τέτοια ευρήματα.

Διάφορα που γράφτηκαν από περιγραφές και διηγήσεις, λένε πως ή ιστορία να δεν ήταν τόσο απλή, ούτε ότι θα ξεκινούσε κάποιος με τη φράση: «όταν ο αγρότης χτύπησε με την αξίνα του κάτι σκληρό, δεν φανταζόταν ότι κάτω απ’ το χώμα του χωραφιού του κρυβόταν το άγαλμα που αργότερα θα γινόταν γνωστό ως “Αφροδίτη της Μήλου”».
Ο ρόλος του «ανυποψίαστου αγρότη» παραμένει σκοτεινός και συντροφεύει ένα ακόμη μεγαλύτερο μυστήριο: τί ν' απέγιναν τα χέρια της Αφροδίτης ? Πιστεύεται ότι ο Κεντρωτάς βρισκόταν εκεί ψάχνοντας για αγάλματα και τιμαλφή, και όχι απλώς για να σκάψει το χωράφι του. Άλλωστε το βάθος που έφτασε ήταν πολύ μεγάλο, δεν είχε πολλούς λόγους να σκάψει τόσο βαθιά.

Όποια και να είναι η αλήθεια, γεγονός παραμένει ότι ο Olivier Voutier, ο αξιωματικός του γαλλικού ναυτικού, και αργότερα ένας απ’ τους φιλέλληνες που ξεχώρισαν στην Επανάσταση του ‘21, βρισκόταν με το πολεμικό πλοίο Estalette στο νησί, και προσφέρθηκε να «βοηθήσει» και ήταν ο πρώτος που αντίκρισε το άγαλμα, μετά τον Κεντρωτά. Ο Voutier ενημέρωσε φυσικά τον υποπρόξενο της Γαλλίας που βρισκόταν στη Μήλο, κι εκείνος, διαισθανόμενος την αξία του, έτρεξε να το αγοράσει, σε πολύ χαμηλή τιμή βέβαια.

    Πώς όμως βρισκόταν τόσο κοντά στο χωράφι ενός άσημου αγρότη; Τα νέα όπως ήταν φυσικό για το υπέροχο άγαλμα, ύψους 2,02 μέτρων, διαδόθηκε πολύ γρήγορα και έφτασαν και άλλοι επίδοξοι αγοραστές.

   Η υπόθεση άρχισε να περιπλέκεται όταν ένας ιερέας, ο Οικονόμος Βεργής, ο οποίος είχε κατηγορηθεί «για παρανομίες και καταχρήσεις και είχε κληθεί στην Κωνσταντινούπολη για να λογοδοτήσει», σκέφτηκε να δώσει ως δώρο το άγαλμα στον Μουρούζη, τον Δραγουμάνο του Στόλου που θα τον πήγαινε στην Πόλη, ώστε να εξασφαλίσει την εύνοιά του. Ο Μουρούζης ήταν ταυτόχρονα και ο ηγεμόνας της Μολδαβίας, οπότε το άγαλμα φορτώθηκε σε ένα γαλαξιδιώτικο πλοίο για να φύγει για τη Μολδαβία.

   Ο Voutier, βλέποντας τους Γάλλους να χάνουν μέσα απ’ τα χέρια τους την Αφροδίτη της Μήλου, έτρεξε να ειδοποιήσει τον δικό του πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη. Και πράγματι κατάφερε να τον κινητοποιήσει και να εξασφαλίσει για χάρη της Γαλλίας το εύρημα, που έτσι κι αλλιώς, άφηνε αδιάφορους τους Οθωμανούς. Τα αρχαιοελληνικά αγάλματα τους προκαλούσαν έως και απέχθεια.  Η ιστορία της Αφροδίτης από δω και πέρα γίνεται θρύλος και έχουν καταγραφεί δύο διαφορετικές εκδοχές:

1η. Στις 20 Μαΐου του 1820, οι Γάλλοι αξιωματικοί επέστρεψαν στο νησί με το φιρμάνι του Σουλτάνου ανά χείρας, που διέταζε να πάρουν εκείνοι το άγαλμα. Εντούτοις, η Αφροδίτη της Μήλου ήταν ήδη μέσα στο καράβι που είχε έρθει από το Γαλαξίδι και ετοίμαζε πανιά για τη Μολδαβία.
Ξεκίνησε ένας κύκλος από δωροδοκίες, μεταξύ Γάλλων, ντόπιων και καπετάνιου, αλλά και άλλων, λιγότερο «πολιτισμένων» γεγονότων.
«Τότε άρχισε η μάχη», θα γράψει αργότερα ένας αυτόπτης μάρτυρας. «Σπαθιά και ρόπαλα ανέμισαν. Ο δύστυχος παπάς δέχτηκε πολλά χτυπήματα στο κεφάλι και τη ράχη. Το ίδιο και οι Έλληνες που έσκουζαν απελπισμένα και ζητούσαν βοήθεια από τον Θεό. Ο πρόξενος, οπλισμένος με σπαθί και ένα χοντρό ρόπαλο πολεμούσε καλά. Κόπηκε ένα αυτί, το αίμα κυλούσε και μέσα σ’ αυτή τη μάχη οι ναύτες τραβολογούσαν το κασόνι που τραμπαλιζόταν και έπεφτε δεξιά και αριστερά και το μετέφεραν στο Estalette».
Η 2η εκδοχή είναι πολύ πιο απλή: ο Γαλαξιδιώτης καπετάνιος αναγκάστηκε να παραδώσει το κασόνι με το άγαλμα, μόλις είδε τα κανόνια του γαλλικού πλοίου να παίρνουν θέση μάχης.
Κανείς δεν ξέρει πως ακριβώς πέρασε στα χέρια των Γάλλων η Αφροδίτη, αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι ο αγρότης που το βρήκε πήρε μία πολύ καλή αμοιβή για την εποχή, πόσο μάλλον για την οικονομική του κατάσταση. Έλαβε 400 γρόσια, με κάποιες άλλες πηγές να κάνουν λόγο για 1.000 ή ακόμα και 7.000 γρόσια.
O Voutier ο πρώτος που μετά τον αγρότη είδε το άγαλμα, είχε γράψει ότι το αντίκρισε ακρωτηριασμένο.
Πολλά χρόνια αργότερα, ο γιος του αγρότη θα πει σε δημοσιογράφο ότι κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του αγάλματος προς τη γαλλική λέμβο, κόπηκαν τα χέρια, σκόπιμα από τους Γαλαξιδιώτες, για να παραδώσουν έστω αυτά στον Μουρούζη.
Οι Γάλλοι που δεν ήξεραν ότι τα χέρια φυλάσσονταν σε άλλο κασόνι, πήραν μόνο τον κορμό του αγάλματος από το γαλαξιδιώτικο πλοίο, αφήνοντας πίσω τα υπόλοιπα κιβώτια.
Η μαρτυρία όμως ενός άλλου αξιωματικού, του Dumont d’ Urrille, βεβαιώνει στο ημερολόγιο του ότι η Αφροδίτη είχε και τα δύο χέρια όταν βρέθηκε: «Το άγαλμα παρίστανε μια γυμνή γυναίκα. Με το αριστερό ανασηκωμένο χέρι κρατούσε ένα μήλο και με το δεξί συγκρατούσε το πτυχωτό φόρεμα που έπεφτε στο γόνατό της».
Η κατασκευή της θεάς (του αγάλματος) χρονολογείται κάπου μεταξύ 150 και 100 π.Χ. και ως πιθανότεροι δημιουργοί του εικάζονται δύο μεγάλοι γλύπτες της αρχαιότητας: ο Σκόπας, μαθητής του Φειδία και ο Αλέξανδρος της Αντιόχειας. Σήμερα το άγαλμα της θεάς εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου, ενώ στο μουσείο της Μήλου βρίσκεται το αντίγραφό του, το οποίο και προσέφερε ως δώρο το μουσείο της γαλλικής πρωτεύουσας.

* Λιβερία, τον 15ο και 16ο αιώνα Ευρωπαίοι έμποροι επισκέφτηκαν πολλές φορές τη Δυτική αφρικανική ακτή, κυρίως για τη φόρτωση του περιζήτητου αφρικανικού πιπεριού, χωρίς όμως να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί. Η λεγόμενη «Ακτή του Πιπεριού» τέθηκε υπό τον έλεγχο των Πορτογάλων, οι οποίοι ασχολήθηκαν ευρύτατα με το δουλεμπόριο.
Ανάμεσα στο 1461 και στα τέλη του 17ου αιώνα, Πορτογάλοι, Ολλανδοί και Βρετανοί έμποροι είχαν επαφές και είχαν ιδρύσει εμπορικούς σταθμούς στη Λιβερία.
Οι Πορτογάλοι αποκαλούσαν την περιοχή Κόστα ντα Πιμέντα (Costa da Pimenta), το οποίο μεταφράστηκε στη συνέχεια ως «Ακτή των Πιπεριών», εξαιτίας της αφθονίας του συγκεκριμένου είδους πιπεριάς.
Στις 6 Φεβρουαρίου 1820 οι πρώτοι 86 Αφροαμερικανοί μετανάστες με τη βοήθεια της Αμερικανικής Εταιρείας Αποικισμού αναχωρούν από τη Νέα Υόρκη για να ιδρύσουν έναν οικισμό στη Δυτική ακτή της Αφρικής. Είχε επιλεγεί από την Αμερικανική Εταιρεία Αποικισμού της Νέας Υόρκης για τον πυρήνα ενός ανεξάρτητου αφρικανικού κράτους. Εκεί θα ζούσαν οι Αφροαμερικανοί που είχαν απελευθερωθεί από τη δουλεία. Το 1822 εγκαθίστανται στο ακρωτήριο Μεσουράδο. Αυτοί και όσοι μεταφέρθηκαν τα επόμενα χρόνια (περί τους 20.000 μέσα σε περισσότερο από έναν αιώνα) ονομάστηκαν Αμερικανολιβεριανοί. H πρωτεύουσα Μονρόβια πήρε το όνομα της από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ James Monroe ο οποίος πρωτοστάτησε στην μετακίνηση του πληθυσμού στη χώρα. Μάλιστα την εποχή εκείνη, η ενέργεια αυτή θεωρήθηκε ιδιαίτερα προοδευτική καθώς ακόμα δεν μπορούσαν να διανοηθούν ομαλές μεικτές κοινότητες μαύρων και λευκών. Η πόλη αρχικά ονομαζόταν Christianopolis.
Το όνομα της χώρας σημαίνει «ελευθερία» και αναφέρεται στους απελευθερωμένους σκλάβους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Λιβερία και ίδρυσαν το κράτος το 1847 με την υποστήριξη της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Ωστόσο οι Αμερικανολιβεριανοί αυτή η νέα εθνοτική ομάδα θα πυροδοτήσει εντάσεις με τις 16 άλλες κύριες εθνότητες.
Η αγγλική γλώσσα είναι η επίσημη στο κράτος. Η γλώσσα αυτή είναι η μοναδική με γραπτή μορφή στη χώρα από τις γλώσσες ή διαλέκτους. Στα ενδότερα της χώρας ομιλούν τις γλώσσες κουά και μάντες, καθώς επίσης και πολλές τοπικές διαλέκτους.
Επίσημη θρησκεία είναι ο Χριστιανισμός. Το 60% του πληθυσμού είναι χριστιανοί ενώ το 20% ασπάζεται παραδοσιακές τοπικές λατρείες. Οι Μουσουλμάνοι υπολογίζονται στο 20% των Λιβεριανών. Επίσης, υπάρχουν 6.184 Μάρτυρες του Ιεχωβά και 8.081 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών.

* Βεσσαραβία, είναι ιστορική περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης που οριοθετείται από τους ποταμούς Δνείστερο ανατολικά και Προύθο δυτικά. Το μεγαλύτερο μέρος της Βεσσαραβίας είναι σήμερα τμήμα της Μολδαβίας, ενώ οι βορειότερες περιοχές της, καθώς και οι νοτιότερες, που συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα (Μπουντζάκ), είναι τμήμα της Ουκρανίας. 

   Με το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο 1806–1812 και τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που ακολούθησε, τα ανατολικά τμήματα του Πριγκιπάτου της Μολδαβίας, φόρου υποτελούς στους Οθωμανούς, μαζί με κάποιες περιοχές που προηγουμένως ήταν υπό την άμεση Οθωμανική κυριαρχία, παραχωρήθηκαν στην Αυτοκρατορική Ρωσία. Τα νεοαποκτηθέντα εδάφη οργανώθηκαν ως Διοίκηση της Βεσσαραβίας, υιοθετώντας ένα όνομα που προγενέστερα χρησιμοποιείτο για τις νότιες πεδιάδες, μεταξύ των ποταμών Δνείστερου και Δούναβη. 

   Μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο, το 1856, οι νότιες περιοχές της Βεσσαραβίας επιστράφηκαν στην κυριαρχία της Μολδαβίας. Η Ρωσική εξουσία αποκαταστάθηκε σε όλη την περιοχή το 1878, οπότε η Ρουμανία, προϊόν της ένωσης της Μολδαβίας με τη Βλαχία, πιέστηκε να ανταλλάξει αυτά τα εδάφη με τη Δοβρουτσά.

   Το 1917, στον απόηχο της Ρωσικής Επανάστασης, η περιοχή συγκροτήθηκε ως Λαϊκή Δημοκρατία της Μολδαβίας, αυτόνομη δημοκρατία, τμήμα ενός δημιουργούμενου 

ομόσπονδου Ρωσικού κράτους. Η Μπολσεβικική αναταραχή στα τέλη του 1917 και τις αρχές του 1918 προκάλεσαν την επέμβαση του Ρουμανικού Στρατού, με το πρόσχημα να ειρηνεύσει την περιοχή. Λίγο αργότερα η κοινοβουλευτική συνέλευση διακήρυξε την ανεξαρτησία και στη συνέχεια την ένωση με το Βασίλειο της Ρουμανίας. Η νομιμότητα όμως των ενεργειών αυτών αμφισβητήθηκε, εμφανέστατα από τη Σοβιετική Ένωση, που θεώρησε την περιοχή ως κατεχόμενη από τη Ρουμανία.

   Το 1940, αφού εξασφάλισε τη συναίνεση της Ναζιστικής Γερμανίας μέσω του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, η Σοβιετική Ένωση πίεσε τη Ρουμανία να αποχωρήσει από τη Βεσσαραβία, επιτρέποντας στον Κόκκινο Στρατό να καταλάβει την περιοχή, που ενσωματώθηκε επίσημα στη Σοβιετική Ένωση, δηλαδή ο πυρήνας ενώθηκε με τμήματα της ΑΣΣΔ της Μολδαβίας για να αποτελέσουν τη ΣΣΔ της Μολδαβίας, ενώ τα εδάφη που κατοικούντο από Σλαβικές πλειοψηφίες στα βόρεια και στα νότια της Βεσσαραβίας μεταβιβάστηκαν στη ΣΣΔ της Ουκρανίας. 

   Η σύμμαχος του Άξονα Ρουμανία ανακατέλαβε για λίγο την περιοχή το 1941, κατά τη Ναζιστική εισβολή στη Σοβιετική Ενωση, αλλά την έχασε το 1944, καθώς άλλαξε η έκβαση του πολέμου. 

   Το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, που τερμάτισε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αναγνωρίστηκαν διεθνώς τα σοβιετορουμανικά σύνορα κατά μήκος του Προύθου.

   Κατά τη διαδικασία διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης οι ΣΣΔ Μολδαβίας και Ουκρανίας ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους το 1991 και έγιναν τα σύγχρονα κράτη Μολδαβίας και Ουκρανίας, διατηρώντας τον υπάρχοντα διαμελισμό της Βεσσαραβίας. 

   Μετά από ένα σύντομο πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Υπερδνειστερία αυτοανακηρύχθηκε Υπερδνειστεριακή Μολδαβική Δημοκρατία, αποχωριζόμενη την κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, επεκτείνοντας την εξουσία της επίσης στο δήμο του Μπέντερ της Βεσσαραβίας. 

   Τμήμα των περιοχών που κατοικούνται από τους Γκαγκαούζους στη νότια Βεσσαραβία οργανώθηκε το 1994 ως αυτόνομη περιοχή εντός της Μολδαβίας. 

* Γκιαούρης ο gaúris θηλ. γκιαούρισσα gaúrisa, ο μη μουσουλμάνος, ο άπιστος. Υβριστική προσφώνηση των χριστιανών από τους Tούρκους. Μειωτικός χαρακτηρισμός για τους μη μουσουλμάνους.  

* Ρώσικες σημαίες: Μετά τα Ορλωφικά την αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων το 1770, που υποκινήθηκε από τους Ρώσους εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου, η Ρωσία φρόντισε στη Συνθήκη του Κιουστούκ-Καϊναρτζή να συμπεριληφθούν ευνοϊκοί όροι για τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η διάταξη, σύμφωνα με την οποία τα ελληνικά πλοία υπό ρωσική σημαία θα δύνανται να πλέουν ελεύθερα στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα, διερχόμενα τα Στενά.

* Μπάνιον: Υπόγεια τούρκικη φυλακή στην Κωνσταντινούπολη. Σε τέτοιο βάθος κάτω από τη γη που το νερό της θάλασσας του Κεράτιου κόλπου έφτανε μέχρι το γόνατο των εγκλείστων. Παρόμοιες φυλακές βρίσκονταν στην Βενετία και στην Μάλτα.

Απόσπασμα από το έμμετρο έργο  

"ΙΣΤΟΡΙΕΣ και ΥΣΤΕΡΙΕΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ  

Στίχοι - Κείμενα: Παναγιώτης Β. Ματαράγκας 

Επιμέλεια - Αποτύπωση: Κ. Γ. Ραπακούλια 

   Ιστορίες και Υστερίες της Ιστορίας